Tarihin gizli ünlüleri/ İnsan hakları bildirgesinin fikir babası: RENE CASSIN (1887-1976)

Fransa vatandaşı René Samuel Cassin, hukukçu, diplomat ve siyaset adamıydı. Birçok ulusal ve uluslararası görevde bulunan, II. Dünya Savaşı esnasında Hür Fransız Hükümeti üyesi, 1948 yılında yayınlanan İnsan Hakları Bildirgesi’nin baş mimarı olan Cassin, 1968 yılında da Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü

Metin DELEVİ Kavram
24 Mart 2010 Çarşamba

René Samuel Cassin, 5 Ekim 1887 tarihinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Portekiz kökenli Marrano olduğu söylenen babası Henri Azaria Cassin, Nice’de ticaret yapıyordu. Annesi Gabrielle (genç kızlık soyadı Dreyfus) ise Alsace kökenliydi. Annesi dolayısıyla René tüm gençliği boyunca Dreyfus olayı ile içiçe yaşadı ve bu olay geleceğini yönlendirmesinde çok büyük bir rol oynadı.

Nice’de Massena Lisesi’ni bitirdikten sonra sırasıyla Aix-en-Provence ve Paris Üniversiteleri’nde hukuk eğitimi, 1908 yılında ise hukuk lisansını aldı. Hukuk fakültesinin açmış olduğu sınavı birincilikle kazanıp lisansüstü eğitimine devam hakkı elde etti. 1914 yılında hukuk, siyasal ve ekonomik bilimler dalında doktora tezini verip doktor unvanını aldı. 1909 yılından itibaren eğitimine devam etmekle birlikte avukat asistanı olarak çalışmaya başladı; aynı yılın sonunda da Paris Barosu’na kabul edildi.

1914 yılında savaş patlak verince orduya çağrıldı. Subay eğitimi esnasında üstün başarı göstermesine rağmen bilinmeyen nedenlerden dolayı savaşa er olarak katıldı.

1916 yılı baharında Saint-Mihiel’deki çatışmada karın ve bacaklarından ağır yaralandı. Tesadüfen annesinin hemşire olarak çalıştığı sahra hastanesine getirilince, annesinin de katkılarıyla, başarılı bir dizi ameliyat sonrası hayatta kalmayı başardı. Ancak ömrü boyunca bu yaraların yarattığı ağrılara katlanmak zorunda kaldı.

Yaraları nedeniyle erken terhis edildi. Terhisinden kısa bir süre sonra Marsilyalı Simone Yzambard ile hayatını birleştirdi. Yine aynı yıl Aix-en-Provence Üniversitesi’nde hukuk okutmanı olarak çalışmaya başladı. 1920 yılına kadar bu görevde kaldı. 1920 yılında Lille Üniversitesi’ne hukuk profesörü olarak atandı.

1929 yılında ise Maliye ve Medeni Hukuk Profesörü olarak Paris Üniversitesi’ne atandı. Bu görevini 1960 yılındaki resmi emekliliğine kadar sürdürdü.

DÜNYANIN HER YERİNDE EĞİTİM VERDİ

Eğitimci karyerine Fransa dışında da devam etti: TOM-DOM (Fransız denizaşırı kolonileri), Fransız Afrika’sı, Ortadoğu ve Uzakdoğu’da dersler verdi. Hague Uluslararası Hukuk Akademisi’nde ve Cenevre Uluslararası Üniversitesi’nde de konuk profesör olarak eğitim verdi.

Eğitimciliği yanında birçok ulusal ve uluslararası kuruluşta da görev aldı. Fransa’da ‘Savaş Gazileri ve Özürlüleri Birliği’nin kurucu başkanlığını yaptı. Ulusal Yetim ve Öksüzler Konseyi Başkan Yardımcılığı ve başkanlığını yaptı. Bu çerçevede yaklaşık 800.000 çocuğun yetiştirilmesinden ve eğitiminden sorumlu oldu. 1926 yılında ise Uluslararası Savaş Gazileri ve Özürlüleri Dernekleri Federasyonunu kurdu ve II. Dünya Savaşı’na kadar başkanlığını yürüttü. 1924-1938 yılları arasında Milletler Cemiyeti’nde Fransa’yı temsil etti. Silahsızlanma konferanslarına Fransa delegesi olarak katıldı.

Bu görevlere paralel olarak bu dönemde, kontrat hazırlama, veraset ve intikal, ev hukuku, medeni kanunda kadın erkek eşitsizliği konularında birçok çalışmaları yayınlandı. Özellikle insan hakları konusunda onlarca makale hazırladı.

Ancak II. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Almanların Fransa’yı işgal etmesi üzerine 23 Haziran 1940 tarihinde İngiliz Ettrich zırhlısı ile Ingiltere’ye geçti. Londra’da Charles de Gaulle’ün liderliğindeki Hür Fransa Hükümeti’ne katıldı. Bu kaçış ve katılım üzerine Vichy Hükümeti tarafından Fransız vatandaşlığından çıkartıldı ve giyabında ölüme mahküm edildi.

FRANSA HÜKÜMETİ İÇİN ÇALIŞTI

İngiliz ordusu saflarında savaşa katılarak Hür Fransa Ordusu’nun statülerini kaleme aldı; bu konuda Churchill ile yapılan pazarlıkları yürüttü ve özel statülerin kabul edilmesini sağladı. 1940 yılı sonunda Vichy Hükümeti’nin yasadışılığı bildirgesini hazırladı. II. Dünya Savaşı süresince Müttefik Kuvvetler Eğitim Bakanları Konseyi’nde Fransa’yı temsil etti.

1940 – 1945 yılları arasında Hür Fransa Hükümeti üyesi olarak

* 1940-1941 Savunma Konseyi Sekreteri

* 1941-1943 Ulusal Adalet ve Eğitim Komiseri

* 1943-1945 Fransa Geçici Hükümeti Hukuk Komisyonu Başkanı

* 1941-1945 Üst Meclis Başkan Yardımcısı

* 1943-1945 Savaş Suçları Araştırma Komisyonu Delegesi

* 1943-1944 Cezayir’deki Sürgündeki Fransız Hükümeti Yasama Konseyi Başkanı

olarak birçok görev üstlendi.

Savaş yılları döneminde, de Gaulle, Cassin’i, Vichy Hükümeti tarafından kapatılan ve yasadışı ilan edilen ‘Alliance Israelite Universelle’in başına getirdi. Bu görevi 1976 yılındaki vefatına kadar devam ettirdi.  Bu görev çerçevesinde, Filistin, Hür Ülkeler ve ve Müslüman ülkelerdeki Yahudilik eğitiminin kesintisiz devam etmesini sağladı. Yine bu dönemde Cassin, Dünya Sefarad Federasyonu’nun onursal başkanlığına getirildi.

Cassin, savaş sonrasında da ulusal ve uluslararası birçok kuruluşta görev almaya devam etti. 1944 – 1960 yılları arasında Fransa Devlet Konseyi Başkan Yardımcılığı yaptı. Yine aynı dönemde paralel olarak ünlü Fransız E.N.A. (Ecole Nationale d’Administration) okulunun başkanlığını da yürüttü.

1948 yılında I.L.E.R.I (Institut Libre d’Etudes des Relations Internationales)  Uluslararası İlişkiler Araştırmaları Enstitü’sünü kurdu. Aynı yıl Uluslararası Hukuk ve Insan Hakları Komisyon’unun başına getirldi. 1947 yılında ise Politika ve İnsan Bilimleri Akademisi üyeliğine seçildi.

1954 yılında Paris Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Başkanlığı’na seçildi ve bu görevi aralıksız 20 yıl sürdürdü.

1958 yılında Anayasa Komisyonu Geçici Başkanlığına getirildi ve Charles de Gaulle’ün Devlet Başkanlığına getirilmesine önayak oldu.

Rene Cassin, uluslararası arenada da boş durmadı. 1946-1951 yılları arasında ve 1968 yılında Birleşmiş Milletler’de Fransa delegesi olarak bulundu. UNESCO’nun kurucu üyeliğini yaptı. 1946-1960 yılları arasında bu kuruluşta birçok kez Fransa temsilciliğini yaptı.

Avrupa Konseyi’nin hukuk konularında danışmanlığını yaptı. Avrupa Biliği içinde geçerli olan hükümlüler iadesi, azınlıkların korunması, patent koruması, EUROVISION, etnik dillerin korunması, işkencenin engellenmesi konularında yasal metinlerin hazırlanması, ülkeler arasında uyum sağlanması ve uygulanması konularında aktif rol aldı.

‘İNSAN HAKLARI’nın öncülüğünü yaptı

René Cassin, ‘insan hakları’ konusundaki çalışmalarıyla uluslararası arenada ön plana çıktı. 1946 yılında BM İnsan Hakları Komisyonu’nun kuruluşuna önayak oldu. BM de, 10 Aralık 1948 tarihinde onaylanan İnsan Hakları Bildirgesinin baş mimarı oldu. Aynı komisyonda 1946-1955 yılları arasında ve 1959 yılında Başkan yardımcılığı, 1955-1957 yıllarında ise başkanlık yaptı. İnsan hakları konusundaki aralıksız çalışmaları 1968 Nobel Barış Ödülü’nü almasını sağladı; ödülün maddi kısmını ise Uluslararası İnsan Hakları Enstitüsü’ne bağışladı.

Ödül töreninde yaptığı konuşmada, “İnsanlar kendi aralarında her zaman iyi davranmayabilirler. Devletler, insanlık onuruna önem verecek, insan haklarını koruyacak ortamlar yaratırsa kötü niyetler yapıcı, barışçıl yönlere çekilebilir” diyerek İnsan Hakları konusunda devletlere düşen görevleri bir kez daha vurguladı. Aynı yıl Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ödülü’ne layık görüldü.

Fransız Hükümeti de ömrü boyunca hukuk ve insan hakları konusunda özveriyle çalışan René Cassin’i Fransa devleti’nin en büyük nişanı olan Legion d’Honneur madalyasıyla taltif etti.

René Cassin 20 Şubat 1976 tarihinde Paris’te öldü. 5 Ekim 1987’de, ölümünden 11 yıl sonra, 100. doğum gününde naaşı Fransa’yı yücelten devlet adamlarının gömülü olduğu Pantheon’a nakledildi.

Cenevre’de bulunan BM İnsan Hakları Konseyi’nde her türlü grup temsil edilmesine rağmen bir “Yahudi Ses”in bulunmadığının farkına varan Avrupa Yahudi Örgütleri Konseyi 2000 yılında kendi bünyesi içinde Rene Cassin adı altında İnsan Hakları hareketini başlattı. Bu hareketin amacı Yahudi cemaatleri bünyesinde İnsan Hakları konusunu işlemek ve eğitimini sağlamaktadır.  Bu hareket Avrupa’dan sonra Amerika kıtasında da çalışmaya başladı.