ABD eski Başkanı Carter’ın Hamas Lideri Meşal ile Suriye’de yaptığı görüşme örgüt tarafından Hamas’ın tanınması olarak yorumlandı. Görüşmenin ardından Hamas tarafından gündeme getirilen ateşkes teklifi ise kafaları karıştırdı
1978 İsrail-Mısır barışının mimarı, ABD eski Başkanı Jimmy Carter’ın dokuz günlük olaylı Ortadoğu gezisi sona erdi. Carter’ın İsrail-Filistin ve İsrail-Suriye ilişkilerine yönelik çözümler oluşturulması yönünde gerçekleştirdiği bu gezinin en tartışmalı konusu ABD eski başkanı’nın Hamas’ın Şam’da yaşayan Lideri Halid Meşal ile görüşmesi oldu.
Ülkesinin ve Avrupa Birliği’nin terör örgütleri listesinde yer aldığı için ABD yönetimi Carter’ın gerçekleştirdiği bu görüşmeyi onaylamadığını daha önce belirtmişti. İsrail ise net bir şekilde Carter’ın Hamas yöneticileri ile bir araya gelmesinin barış sürecine büyük zarar vereceği görüşünü öne sürüyordu. Bu nedenle başta İsrail Başbakanı Ehud Olmert olmak üzere, İsrailli bir çok üst düzey yönetici Carter’ın randevu talebine olumsuz yanıt verdi.
Carter Ortadoğu gezisine İsrail’den başladı. İsrail Devlet Başkanı Şimon Peres ve Hamas’ın elinde tutsak tutulan İsrail askeri Gilad Şalit’in ailesi ile görüşen Carter daha sonra Suriye’ye geçerek, bu ülkede temaslarda bulundu.
Şas Parti Başkanı Yişai: “Şalit için Hamas’la bile görüşürüm”
Gazze'de esir tutulan İsrail askeri Gilad Şalit'in serbest bırakılması için İsrail Endüstri ve Ticaret Bakanı Eli Yişai Hamas ile görüşmeye hazır olduğunu açıkladı. Yişai teklifini Ortadoğu gezisine Suriye ziyareti ile devam eden ABD eski Başkanı Jimmy Carter'a iletti. Yişai'nin sözcüsü Roy Laşmanoviç’in yaptığı açıklamaya göre, bakan Carter'a, Gilad Şalit ve Temmuz 2006'da Hizbullah tarafından ele geçirilen iki İsrailli askerin serbest bırakılmasına yönelik 'Meşal da dahil olmak üzere görüşmeye hazır olacağını' söylediğini aktardı. Carter’ın programında olmamasına rağmen Hamas'ın sürgündeki Lideri Halid Meşal ile görüşeceği tahmin ediliyordu.
İsrail Başbakanı Ehud Olmert, tüzüğünde İsrail Devleti'nin yok edilmesi olan Hamas ile doğrudan görüşmeyi reddediyor. Aynı sebeple Meşal ile planlanan görüşmesinden dolayı oluşan memnuniyetsizliğinin ifadesi olarak Carter ile görüşmeyi reddetti. Mısır arabuluculuğu ile daha önce Şalit kurtarılmaya çalışılmış ancak Hamas’ın karşılığında serbest bırakılacak Filistinli tutuklu listesinin uzunluğu nedeni ile Olmert teklifi kabul etmemişti.
İsrail kabinesinden Rafi Eitan Yishai'yi eleştirerek, "Her kabine üyesi hükümet kararlarıyla uyumlu hareket etmek zorundadır" diye konuştu. Yishai, Olmert'in koalisyon hükümetinin Carter ile görüşen tek kabine üyesi. Dinci Şas Partisi'nin başında olan bakan Yishai, daha önce İsrail'in tutsak askerleri ile ilgili Hamas ve Hizbullah ile doğrudan görüşmeler yapması için çağrıda bulunmuştu. Fakat, Yishai ilk kez, Carter'ı muhatap alarak, mesajını karşı tarafa iletti.
Carter-Meşal görüşmesi
Dünya kamuoyunda büyük yankı uyandıran Carter-Meşal görüşmesi geçtiğimiz cumartesi günü gerçekleşti. Görüşmede Carter, Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırılarına son vermesi ve tutsak İsrail askeri Şalit’i serbest bırakması konularına değindi.
Hamas yönetimi Carter’ın söz konusu ziyaretinin, defakto bir şekilde de olsa Hamas’ın varlığının kabulu olarak adlandırdı. Hamas üst düzey temsilcilerinden İsmail El-Aşkar’ın bu yöndeki açıklaması, örgütün bu buluşmaya yüklemek istediği anlamın bir göstergesi olarak algılandı. Oysa Carter yaptığı ziyaretin resmi bir anlamı olmadığını ve ABD’de kurulu bulunan Carter Merkezi için bilgi toplama amaçlı olduğunu belirtiyordu.
ABD eski Başkanı Carter’ın ziyaretinin ardından Hamas, gündemdeki ateşkes konusunda bir açıklama yaptı. Örgütün Mısır’ın ortaya attığı ateşkes önerisini kabul etmediğini açıklamasından bir kaç gün sonra gelen bu öneri İsrail ve ABD yetkililerince ciddiye alınmadı. Öneriye göre Hamas, İsrail’in 1967 sınırlarına geri dönmesi şartı ile iki devlet uygulamasını kabul edecek ve bunun karşılığında İsrail ile on yıllık bir ateşkesi devreye sokacak.
Öneri kapsamında Hamas, İsrail’i tanımama konusundaki tavrını devam ettirmiş olsa da, geçmişteki benzer açıklamalarında kullandığı ve “çatışmasız bir dönem” anlamına gelen Arapça “tehdiya” kelimesi yerine, daha somut bir tanımlama olan “hudna” kelimesini kullandı. Ateşkes anlamına gelen hudna kelimesinin kullanılması, bu kelimenin aynı zamanda karşı tarafın varlığını kabul etme anlamı da taşıması açısından önemli bir fark.
Carter-Meşal görüşmesinin bir diğer gündem maddesi olan tutsak İsrail askeri konusunda Hamas, Şalit tarafından yazılacak yeni bir mektubun ailesine ulaştıracakları yönünde bir taahhütte bulundu. Şalit’in sağlık durumunun iyi olduğunu belirten Hamas Lideri Meşal, Carter’ın bölgeyi terk etmesinin ardından yapılan basın toplantısında bu sözünü yineledi.
Hamas daha once Şalit’e karşılık İsrail’de tutsak bulunan Filistinlilerin serbest bırakılması istenmiş ve İsrail de bu teklifi kabul etmişti. Ancak serbest bırakılacak Filistinlilerin isimleri konusunda uzlaşı bugüne kadar sağlanamamıştı.
Meşal ve Suriye Lideri Beşar Esad ile görüşmesinin ardından İsrail’e geri dönen Carter, burada Şalit’in ailesi ile bir araya geldi. Şalit’in ailesi, mektup ellerine ulaşmadan bir açıklama yapmayacaklarını belirttiler. Carter ayrıca Gazze’nin güneyinde bulunan Sderot kasabasını da ziyaret etti.
Kendisine yönelik yoğun eleştirilere rağmen Carter, başta Hamas Lideri Meşal ile yaptığı görüşme olmak üzere, barışa katkısı bulunacak tüm taraflarla görüşmeye çalıştığını ve yanlış olanın kendisinin Hamas lideri ile görüşmesinin değil, tam tersine İsrail ve ABD’nin Hamas ile görüşmek istememesi olduğunu yineliyerek dokuz günlük Ortadoğu gezisine son verdi.
Hamas: İsrail ile çok yakında ateşkes imzalayacağız
Hamas Lideri İsmail Haniye’nin politik danışmanı Ahmed Yousef, Hamas ile İsrail arasında arabuluculuk eden Mısır’ın önerilerinin uygulamaya konabileceğini belirtti.
Geçtiğimiz Pazartesi Londra’da yayınlanan Al-Hayat Gazetesi ile bir röportaj yapan Yousef konuyla ilgili olarak, “İsraillilerle birkaç soru yönelttik ve cevaplamalarını bekliyoruz” dedi. Yousef ayrıca Hamas’ın Mısır ile ilişkilerinin iyi olduğunu ve onların güvenliğini tehlikeye atmayacaklarını söyledi.
Habere göre, Şam’da ikamet eden Hamas lideri ABD eski Başkanı Jimmy Carter’a Hamas ile İsrail arasında olası bir anlaşma için öneri taslağı gönderdiler. Bunun yanı sıra, Hamas öncelikle Mısır’dan gelen ve Gazze’deki ateşkesi sağlamayı amaçlayan teklifi değerlendirmeyi ardından Batı Şeria ile ilgilenmeyi planladığını belirtti. Carter’a gönderdikleri öneriyi basına açıklamayan Hamas yetkilileri, iki tarafın anlaşabilmesi için şartların esneklik gösterebileceğini de ifade ettiler.
