Holokost’tan kurtulan ve California’dan parlemento üyesi olarak Temsilciler Meclisi’nde görev alan Demokrat Partili Tom Lantos geçen pazartesi günü hayatını kaybetti
ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Tom Lantos, 11 Şubat günü hayatını kaybetti. Geçen ay başında, gırtlak kanserine yakalandığı için yeni dönem kongre seçimlerine katılmayacağını duyuran Lantos, 80 yaşında kansere yenik düştü. Tom Lantos, bir Yahudi ve kongredeki tek Holokost kurtulanı olarak rolünü benimsemiş, ABD İnsan Hakları Özel Komitesi’nin kurucusu ve bir insan hakları savunucusu olarak hayatını sürdürmüştü.
Macar Yahudisi olan Tom Lantos, oldukça asimile olmuş bir ailenin oğlu olarak 1928 yılında Budapeşte’te dünyaya geldi. Almanlar ülkeyi işgal ettiğinde 16 yaşındaydı. Tutuklanan ve çalışma kampına gönderilen Lantos kaçmayı başardı, uzun boylu, sarışın ve mavi gözlü oluşu sayesinde yeraltında haberci olarak çalıştı. Amerikan Savaş Mültecileri Kurulu’yla çalışan İsveçli diplomat Raoul Wallenberg’in himayesinde güvenli bir eve sığındı. Akademik burs ile Amerika’ya yerleştikten sonra lisans ve lisansüstü eğitimlerini Washington Üniversitesi’nde, ekonomi doktorasını Berkeley’de tamamladı.
Yıllarca San Francisco Devlet Üniversitesi’nde ders veren Lantos, Amerikan senatörler Frank Church, Mike Gravel ve Joseph Biden’e danışmanlık yaptı. Kendisi 1980 yılında California’nın 12. bölgesinden temsilci olarak seçildi, Cumhuriyetçi Parti’den Reagan’ın iktidara gelmesiyle oldukça yalnız bir Demokrat olarak görevini sürdürdü.
Lantos, kendisi gibi Holokost’tan kurtulmuş olan çocukluk aşkı Annette Tillemann ile evliydi. Yahudi olarak doğmuş ancak Mormon inancına sahip olan eşi, kızlarını da bu şekilde yetiştirdi. İnsan hakları, özellikle Yahudilerin hakları konusunda eşiyle yanyana çalıştı.
Tom Lantos meclise girdiğinde Holokost’tan kurtulanların statüsü alenen kabul edilmişti. Artık mülteci, göçmen ya da yabancı olarak nitelendirilmeyen bu kişiler, Amerika’da kendilerine bir yer edinmiş ve tanık olarak rolleri ahlaki geçerlik ve saygınlık kazanmıştı. Lantos da bir Holokost kurtulanı olarak Yahudilerin davalarına güçlü ancak eleştirellikten kaçınmayacak şekilde destek verdi, soykırım ve toplu katliamlara karşı daha evrensel mücadelelere de destek oldu.
Karizmatik, zarif ve nazik bir kişi olarak nitelenen Lantos, meslektaş ve arkadaşlarına karşı davranışlarıyla olduğu kadar Yahudi değerleri açısından da örnek bir insandı. Ancak bu tanıma karşı çıkan kesimler de oldu. Eşinin Mormonluğa geçmesi ve çocuklarını da bu şekilde büyütmesi sebebiyle tartışmalar yapılsa da, Tom Lantos dinini Yahudilik olarak belirtmiş ve sosyal hayatta bu kimliği gururla taşımıştı. İnancını ve dini uygulamalarını kişisel tutmuş, ancak kamusal alanda var olan kariyeri ile Yahudilerin tarihine işlemiş olan korkuyu ve gizlenme duygusunu tersine çevirmişti.
Lantos, Temsilciler Meclisi’nde 1915 olaylarının tartışılması sırasında sergilediği tutum sebebiyle Ankara tarafından “Türkiye dostu” olarak tanınmış, ancak 2005 ve 2007 tasarılarında kabul oyu kullanarak Ankara’yı şaşırtmıştı.
