On yıldır İngiltere Başbakanlığı görevini sürdüren Tony Blair, başbakanlıktan istifa eder etmez Ortadoğu barış görüşmelerine aracılık yapan ABD; AB, Rusya ve BM dörtlüsünün Ortadoğu elçiliğine atandı. Başta Rusya’nın itiraz ettiği atama, geçen çarşamba günü dörtlünün uzlaşması ile kabul edildi. Blair’in başbakanlıktan istifa etmesinin ve halefi Gordon Brown’un başbakanlık koltuğuna geçmesinden birkaç saat sonra gelen atamanın hemen ardından Blair İngiliz Parlementosu'ndaki milletvekilliğinden de istifa edeceğini duyurdu.
Blair’in elçi olarak görevinin ise beklenin aksine İsrail- Filistin Özerk Yönetimi (FÖY) arasında barış arabuluculuğu değil, FÖY’e güvenlik, ekonomi ve sivil yönetim konusunda destek olduğu bildirildi.
Başka bir deyişle Blair’in ana görevi FÖY’ü kendi kendini yönetebilen tam bir devlet haline gelebilmesini sağlamak olarak yorumlanıyor. Blair’in bu yeni görevi sınırlı da olsa Ortadoğu ile ilgili kendi görüşlerini yansıtıyor. Blair başbakan olarak yaptığı son konuşmada Ortadoğu’da barışı ve istikrarı sağlamanın tüm dünyaca kabul edilen tek yolunun Filistin’de iki ayrı devlet olduğunu, öncelikli hedefin bunu sağlamak olduğunu söylemişti.
Blair’in yeni göreve atanmasına dünyadan farklı tepkiler geldi. İsrail, Batı dünyası ve El Fetih yöneticileri genel olarak Blair’i olumlu bulduklarını belirttiler.
ABD Başkanı George Bush, “Bu becerikli adamın Ortadoğu barışı için çalışmaya devam etmeye karar vermesi beni sevindirdi” derken, El Fetih’in yöneticisi ve FÖY Başkanı Mahmud Abbas, Blair’in atanmasını olumlu bulduğunu bildirdi.
İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mark Regev, “Tony Blair İsrail’in dostudur, Filistinlilerin dostudur. Ve her şeyden önemlisi barışın dostudur. Onunla çalışacak olmak bizi mutlu ediyor” dedi.
Bazı üst düzey BM yetkilileri de Blair’i Ortadoğu sorunun çözümünde motivasyon sağlayacak bir süperstar olarak gördüklerini belirttiler. Blair daha önce Kuzey İrlanda sorunun çözümünde büyük rol oynamış ve aldığı ekonomik mikro yönetim adımları ile dikkat çekmişti. Kuzey İrlanda Başbakanı Ian Paisley, Blair’in Kuzey İrlanda’daki başarısını Ortadoğu’da da tekrarlayacağını umduğunu söyledi.
Öte yandan barış sürecinin diğer tarafında olan Hamas ise, ABD ve İsrail’in görüşlerini savunan Blair’in atanmasının barışa katkı sağlayamayacağını söyledi. Hamas sözcüsü Fevzi Barhum, AFP’ye verdiği demeçte Irak ve Afganistan’da ABD işgalini destekleyen Blair’in bir barış elçisi olamayacağını belirtti.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Ali Hüseyni de pazar günü verdiği demeçte Blair’i eleştirdi ve atanmasının Ortadoğu’daki gelişmelere pozitif bir etkisi olamayacağını belirtti. Hüseyni öte yandan Blair yerine Gordon Brown’un başbakanlığa gelmesinden hoşnut olduklarını bildirdi. Hüseyni İngiltere’nin yeni İşçi Partili hükümetinin yerel ve uluslar arası konularda yerinde ve tarafsız kararlar vereceğini umduklarını söyledi.
Batı dünyasından da Blair’in atanmasına eleştiriler oldu. İsmini vermeyen bir İngiliz bakan Blair’in bu yeni pozisyona getirilmesi yönünde Bush’un baskısının olduğunu ve bu durumu kabul etmek zorunda kaldıklarını belirtti. Savaş karşıtı İngiltere İşçi Partisi milletvekilleri de açıkça Blair’in atanmasını eleştirdiler. İşçi Partisi Kampanya Grubundan Alan Simpson, İngiltere’yi Irak ile savaşa sürükleyen Blair’in Ortadoğu’da barışa katkı yapamayacağını söyledi.
AB’nin Dışişleri Sorumlusu Javier Solana’nın da Blair’in yeni göreve getirilmesine karşı olduğu iddia edildi.
Yeni atama ardından uzmanlar Blair’in işinin zor olacağı belirtiyor. Blair’den önce aynı görevi yürüten eski Dünya Bankası Başkanı James Wolfensohn, barış sürecinde ve Gazze’nin yeniden yapılandırılmasında bir ilerleme sağlanamaması nedeni ile hayal kırıklığına uğrayıp istifa etmişti. Wolfensohn’un istifa ettiği geçen yıldan bu yana dörtlünün elçiliğine yeni bir isim atanmamıştı. Blair’in atandığı dönemde Gazze ve Batı Şeria’nın hem fiziksel hem politik olarak ayrılmasının işleri daha da zorlaştıracağı belirtiliyor. Blair, İsrailli yetkililer tarafından olumlu karşılanıyor ve eski başbakanın “kendi taraflarında” olduğuna inanıyorlar. Aynı sebeple Filistinliler ve diğer Araplar da Blair’e güvenmiyor.
Örneğin El Cezire’nin Kudüs temsilcisi David Chater, Blair’in Kuzey İrlanda’da sağlanamayacağı düşünülen barışı sağlayan bir mikro yönetim uzmanı olarak bu görevi de yerine getirmesi için uygun bir kişi olabileceğini belirtti. Fakat Chater, Blair’in ABD politikalarına destek olması nedeni ile birçok Arap tarafından kabul görmeyeceğini de sözlerine ekledi.
