Suudi Bariş Plani Ortadoğu`nun ana gündemi

Ortadoğu’da aylardır süren durgunluğun ardından İsrail Başbakanı Ehud Olmert haftalık düzenlediği meclis görüşmelerine geçtiğimiz pazartesi günü başladı. Olmert’in gündemini 2002 yılında düzenlenen Arap Birliği zirvesinde kabul edilen ve İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki şartları içeren Suudi Barış Planı oluşturuyor. İsrail Başbakanı mecliste yaptığı açıklamalarda, planda yapılacak birkaç değişiklik ile Filistinliler ile başlatılacak politik sürecin temelinin oluşturulabileceğini ifade etti.  Olmert ayrıca bu ay sonunda Riyad’da düzenlenecek olan Arap zirvesinin öncesinde Suudi Arabistan, İsrail ve ABD’nin bir araya gelmesi için çağrıda bulundu. Bu bağlantılar, Ortadoğu’daki barış süreci kapsamında İran’ın yükselen nükleer hırsına son vermeyi amaçlıyor.  
 Tüm hükümet yetkililerinin, Filistin Özerk Yönetimin’deki (FÖY) istikrarsız durumun bir anlaşmaya varmayı zorlaştırdığında hemfikir olduğu biliniyor. Ayrıca yetkililere göre İsrail’in 1967’den sonra aldığı topraklardan geri çekilmesine karşılık Filistinliler tarafından tanınmasını yalnızca Suudi Arabistan sağlayabilir.
İsrail’deki Suriye kanalı yayından kaldırılırken, Filistin Özerk Yönetimi Lideri Mahmud Abbas’ın açıklamaları yayınlanmıyor. İsrail başbakanı’na göre, Arap liderleriyle yapılan görüşmeler sonrasında, Riyad zirvesinden kapsamlı bir barış planı kararı çıkması durumunda İsrail halkı için yeni bir barış umudu doğacak.
Olmert’in Lübnan savaşından sonra İsrail halkından aldığı eleştiriler sebebiyle, politik hayatında yenilikler yapmaya ihtiyacı var. Suudi girişimini iyi değerlendirmesi durumunda Olmert halk tarafından yeniden desteklenebilir. 

ABD, Suudilerle görüşüyor
Riyad zirvesi öncesi ABD yönetimi İsrail ve Suudi Arabistan yetkilileriyle temaslarda bulunuyor.  İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni geçtiğimiz pazartesi yaptığı açıklamada planın olumlu olduğunu; fakat Filistinli mültecilere yönelik maddeden dolayı planın mevcut halinin değişmesi gerektiğini söyledi.
İsrail’in 1967’deki sınırlarına geri dönmesini, başkenti Kudüs olmak üzere bir Filistin Devletinin kurulmasını ve Filistinli mültecilerin İsrail’e dönmesini öngören Suudi girişimi beş yıl önce Beyrut’ta yapılan Arap Birliği zirvesinde destek almıştı. Buna mukabil Arap Birliği üyeleri katılımcılardan, İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesini ve Arap-İsrail sorununu çözümlemesini talep etti.
İsrail dışişleri bakanı plandaki en büyük problemin Filistinli mültecilerin “geri dönüş hakkı” maddesi olduğunu belirtti. Plana göre, BM Genel Kurul’unda alınan 194. kararında yer alan “geri dönüş hakkı”, mültecilerin İsrail’e ait topraklara yerleşmesini kapsıyor.
Livni pazartesi sabahı İsrail Radyosu’na yaptığı açıklamada konuyla ilgili olarak, “FÖY hükümeti mülteci sorununa çözüm bulmaya çalışmalı. Bu sebeple İsrail Suudi girişiminin olumlu öneriler içerdiğini; fakat bazı maddelerin değişmesi gerektiğini düşünüyorum” açıklamasını yaptı.
İki hafta önce Avrupalı bir diplomatla görüşen Başbakan Ehud Olmert de düşüncelerini, “İsrail 194. Çözüm’ü asla kabul etmeyecek ve bu bizim sınırımız olacak. Fakat bu sınırın ötesinde mülteci sorununa getirilecek yaratıcı çözümler tartışmaya açıktır” sözleriyle ifade etti.
İsrail ile görüşmeleri yapan Suudi Ulusal Güvenlik Danışmanı Prens Bandar bin Sultan’ın önümüzdeki günlerde Washington’u ziyaret etmesi beklenirken, Livni’nin ABD’ye gitmesi gündemde yer alıyor. Bandar altı ay önce Suudi girişiminin diplomatik sürece temel oluşturmasına yönelik Ürdün’de Olmert ile görüşmüştü. Ayrıca ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın Riyad zirvesi öncesinde ciddi temaslarda bulunması bekleniyor.