Ahlak bozan çorba

Reneta Sibel YOLAK

Görünüşe göre Lumzha Musevi cemaatinde bir bayram havası vardı. Sokaklar temizlenmiş, evlerin sokağa bakan kısmında camlar parıldıyor, herkes en iyi giysilerini giyinmiş bekliyordu.
Önemli olay neydi? Toplumun en önemli Tora bilginlerinden biri, bir ziyaret için geliyordu. Böylelikle bütün toplum şehrin girişine yığılmış, sabırsızlıkla büyük bilgini selamlamayı bekliyordu. Rabbi Akiva Eiger’i. Duygu ve mutluluk sarhoşluğu, bekleyen tüm kalabalığı sarmıştı. Özelikle de Rabbi Eiger arabasından indiği anda. Nazik bir şekilde kalabalığın arasında onu kabul eden komite üyelerine baktı. Büyük bir topluluk bağırarak “shalom alehem”, “hoş geldiniz” diye bağırırken, en önlerdekiler ellerini uzatarak “Hoş geldiniz” demek için el sıkışmak istediler.
Rabbi’nin Lumzha’da kaldığı süre içinde büyük bir kuyruk kaldığı yerde sıra bekliyordu. Bunların arasında onun yardımına ihtiyacı olan, çalışmalarında zorluklarla karşılaşan Tora bilginleri ile onun duasını veya kişisel hayatındaki sorunlar için öğüdünü almaya gelenler oluşturuyordu.
Etel adında bir kadın ünlü bilginin odasına girer girmez, hıçkırıklara boğuldu. 9 oğlu vardı. Bunlardan 8’i kendilerini Tora çalışmalarına adamış yeşiva öğrencileriydi. Fakat oğlu Moshe-Noah 15 yaşındaydı ve onu hayal kırıklığına uğratmıştı. Talmud’taki çalışmaları hiç iyi gitmiyordu. Hiç kimse ise nedenini anlayamıyordu. Çünkü akıllı bir çocuktu ve okuldaki gramer, matematik ve diğer derslerde çok başarılıydı.
Rabbi Eiger Etel’i dikkatlice dinledi. Birkaç dakika düşündükten sonra şunları söyledi. “En büyük alimlerin yazdığı Yahudi Hukuku der ki; insanlar çocuklarını beslerken, özellikle genç çocuklar hiçbir zaman yasak yiyecekleri tatmamalıdırlar çünkü böyle yiyecekler beynin Tora çalışmaları için doğru çalışmasını sağlamazlar.”
Etel, bu açıklamadan sonra oğlunun “kosher” olmayan bir şey yiyeceği ihtimaline karşı çok şaşırdı, ama yüzü bunu belli etmedi. Rabbi onun düşüncelerini sezdi. “Belki öyle bir zamanda olmuştur ki, sizin haberiniz olmamıştır, belki bu yüzden Gemara’yı anlamakta bu kadar sorunu oluyordur” dedi.
“Öyleyse bunun için ne yapabiliriz?” Etel sordu. Büyük Tora bilgini ‘Tora çalışmalarına tüm zorluklara rağmen devam etsin, Tanrı ona yardımcı olur” dedi.
Etel’in kocası oğlu için büyük bilginin söylediği bu tanımları ve kelimeleri duyunca çok rahatsız oldu. Nasıl olabilirdi? Onun çocukları evde verilen yemekten başka hiçbir yemek yemezdi. Hemen Moshe-Noah’ı sorguya çekerek, evin dışında bir şey yiyip yemediğini sordu. Çocuk hiçbir zaman yemediğini söyledi. Fakat babası daha çok bu konu hakkında düşünmesi için ısrar etti. Sonunda Moshe-Noah yıllarca önce çok çok küçükken Hanuka Bayramı’nda bir şey olduğunu hatırladı.
O ve arkadaşları Hanuka mumlarını yakmak için  okuldan vaktinden önce dönerken, kasabanın otelini geçtiklerinde gördüler ki, bir düğün  merasimi vardı. Düğün partisine katılan kişilerden biri onları fark edince, içeri çağırdı, yemek için bir şey ikram etti. En iyi hatırladığı bir parça tavuk çorbasının tadına bakmasıydı.
Ebeveynleri bunu duyduklarına çok şaşırdılar. Özellikle bunca yıl geçtikten sonra. Fakat Tora bilgininin onlara ve duruma nasıl bir çözüm teklif ettiğini anlayamadılar. Otelin sahibi ve şohet (et kesen kişi) yani ikisi de Kosher kullarına uyan Tanrı’dan korkan adamlardı. Babası bu olayı sonuna kadar götürmeye karar verdi. Çabucak otele giderek, bu olayı otel sahibiyle tartıştı. Otelin sahibi eski kayıt kitaplarını alarak tam olarak  kimin düğünü olduğunu bulmaya çalıştı. Yıllarca önce Hanuka gününde acaba kimin düğünü vardı?
Bunu bulmak o kadar da zor olmadı. 26 Kislev’de Hanuka’nın 2. günü Yekutiel Alpert’in 2. düğününün yemeği olduğu kıvrılmış eski sayfalarda açıkça yazıyordu. Ayrıca damadın tüm parayı bir seferde peşin ödediği de yazıyordu.
Noah’ın babası Moshe bay Yekutiel Alpert’i iyi tanırdı. Dini kurallara uyan bir adam değildi ve kasabanın dışında bir evde yaşıyordu.
Bu bilgi ailenin sırrını çözmeye yetmedi. Yiyecekler otelin kontrolünde hazırlanmıştı. Evli çiftin kontrolünde değil.
Bu yüzden Noah’ın babası şohet’in evine gitmeye karar verdi. Şohet (kesimi yapan kişi), babayı kibarca karşılayarak bu sürpriz ziyaretin sebebini sordu. Yekutiel Alpert’in  düğün merasimi yemeği haberini duyan Şohet oldukça huzursuzlaşmıştı. “oy oy” diye bağırdı. “Bir daha açık yarayı kanatmalıyım”
Moshe-Noah’ın babası bu sözlere çok şaşırdı. Kulaklarını iyice açarak tüm detayları öğrenmek istedi.
“Tavukların kesimi için görevli olduğum zaman hiçbir yanlışım olmadı.” diye çabucak açıkladı. “Fakat bir şeyler yanlıştı. Bunu o zaman bilmiyordum. Düğünden 1 - 2 gün sonrasına kadar benim de haberim yoktu. Sokakta yürürken, Lumzha’daki dindar dürüst insanlardan birine rastladım. Bu adam dini bütünlerin önemli üyelerinden biriydi, yanımdan geçerken bana kötü bir bakış attı ve “kim düşünürdü ki, saygıdeğer bir Musevi ruhunu bir parça paraya sattı, inanılmaz” dedi.
“Böyle sözleri direkt olarak yüzüme söylemesi beni çok şaşırtmıştı. Ona dikkatle baktım. Bir açıklama bekliyordum. Bana dönerek “Duyduk ki Alpert’in düğünündeki tavukları kesenlerden biri senmişsin. Tabii biliyorsundur ki, bizim zamanın en önemli Rabbilerinden biri Rabbi Shneur Zalman dahil, tüm kurul onun ilk karısından boşanmadan 2. karısıyla evlenmesini yasaklamıştı.
Böylelikle boşanma kağıdı geçersiz oldu. “Tüm vücudum titremeye başlamıştı. Rabbi Zalman’ın mektubunun bir kopyasını cebinden çıkardı. “Museviler içinde hiç yapılmaması gereken bu durumu duymakta çok şoke oldum. Tora’ya göre boşanma belgesi geçersiz ise, boşanma nasıl  onaylanabilirdi? Bu yüzden hepiniz bu adamı, başka bir kadınla evlenmekten alıkoyunuz, engelleyiniz. Eğer böyle bir düğün ilan edilirse, tüm kesimi yapacak kişiler hayvan kesiminden alıkonmalı, engellenmelidir. Eğer kesim yaparlarsa böyle bir durumda bütün et kurallara aykırı ve yenilmemesi gereken et olarak sayılacaktır”
“Bu mektubu kendi gözlerimle gördüğüm zaman, şiddete uğradığımı hissettim diye devam eder Şohet. Hiçbirşey duymamama ve bilmememe rağmen, ünlü bir din adamının emri olan kesim yapılmamasını ihlal etmiş sayılmıştım. Düzinelerle oruç  tutmama rağmen hala yaptığım yanlışı düzelttiğimi hissetmiyorum” dedi.
Daha sonraki gün tüm hikaye Lumzha’da çabucak yayıldı. Herkes Rabbi Zalman’ın kararı ve Rabbi Akiva’nın kutsal ilhamı ve önsezisi karşısında çok şaşırmıştı.

• Ünlü din bilginleri birçok şeyi duymamış ve görmemiş olsalar bile önceden yüksek önsezileri ile hissederler. Onların öğütlerini alabilmek çok önemlidir.
• Eğer bir kişi ilk karısından kurallara uygun olarak boşanmamışsa 2. kişiyle evlenmeden önce boşanma işlemini tam anlamıyla gerçekleştirmelidir.
• Dini olarak yenmesi caiz olan yemekler hem insanları kişisel hem de ruhsal olarak geliştirirler, hem de sağlıklıdırlar.
• Yediklerimizin temiz ve dini kurallara uygun olarak kesilmiş olması, bizi de temiz ve kutsal kılar. Onun için yediklerimize dikkat etmeli, hem ruhsal, hem de sağlıksal açıdan kendimizi geliştirip, korumalıyız.