David OJALVOTarihçi Max Rein`in “Kristal Gece geldi… ve her şey değişti” sözleriyle yorumladığı Kristallnacht`ın bu sene 68. anma yıldönümü. Almanya`da Yahudiler`e karşı toplumsal antisemit hareketin fiziksel şiddete dönüştüğü, bir dönüm noktası olan Kristal Gece bir anlamda da Holokost`un gerçek başlangı
Kristal Gece (Kristallnacht, the Night of Broken Glass) 1938 Kasım’ın 9’unu 10’una bağlayan gece Almanya’daki ve Avusturya’nın bazı bölgelerindeki Yahudiler’e karşı düzenlenmiş bir katliam (pogrom)dur. Yahudi ev ve işyerleri binlerce Alman köy, kasaba ve şehirlerinde yağlanmış; vatandaşlar ve yıldırım orduları binaları tokmaklarla parçalamış, sokakları kırılmış camlarla örtmüşlerdir. “Kırık Camların Gecesi (Night of Broken Glass)” ismi işte bu katliamdan gelmektedir. Yahudiler ölümüne dövülmüş, 30.000 kadar Yahudi imha kamplarına gönderilmiş, 7,500 Yahudi iş yerinin camları kırılmış ve 1,668 sinagog tahrip edilmiş veya ateşe verilmiştir.
Kristal Gece, ekonomik, politik ve sosyal alanlardaki zulmün doğasını dayak, cinayet ve hapsetme gibi fiziksel zulme dönüştüren ve Holokost’un başlangıcına işaret eden olay olarak görülmektedir. Tarihçi Max Rein 1988’deki sözleriyle, “Kristal Gece geldi… ve her şey değişti”.
2005 yılında Almanya’daki 67.Anma töreninde Almanya Yahudileri Merkez Konsey Başkanı Paul Speigel, “Almanya’da bugün yüz bin Yahudi’nin yaşaması toplanmış valizlerle oturmuyor olmadığımızın kanıtıdır. Federal Almanya’nın demokratik yapısına güvendiğimizi gösteren bir noktaya gelebildik. Buna karşılık, Yahudiler yine de baskı altında olan bir azınlık. 2000 ila 2005 seneleri arasında 4,000 üzerinde şiddet içerikli eylem sağ-kanat tarafından gerçekleştirildi. Çok farklı bir boyutta olsa da ırkçılık ve antisemitizm bugün Almanya’da bir norm” sözleriyle düşüncelerini dile getirdi.
Bu sene, Kristal Gece’nin 68. Anma yıl dönümü. Paul Speigel’in belirttiği gibi antisemitizm Almanya’da veya dünyanın herhangi başka bir yerinde hâlâ bir norm mudur, tartışmaya son derece açık. Çağdaşlaşma ve medeni olma konusunda, tüm dünya halkları pek tabi kendilerini bir ilerleme içerisinde görmeyi ister, somut adımlar atmayı ister. Tarihin her dönemi için böylesi bir gayret samimi bir şekilde verilebilmiş midir? Bu sorunun yanıtını vermekte ne kadar objektif olabiliriz? 7,500 Yahudi iş yerinin talan edildiği, 1,668 sinagogun ateşe verdiği ve manevi kayıplarıyla Kristal Gece’yi nasıl yorumlayabiliriz?
Kristal geceyi takiben, 11 Kasım gecesi basılan makalesinde Joseph Goebbels (Hitler’in propaganda bakanı) gelişmeleri Alman Halkı’nın “sağlıklı içgüdüleri” olarak tanımlamıştı. Yahudiler’den yıkılan sinagogları temizlemesini; ardından harabelerin yıkılıp, otoparka dönüştürülmesini öngörmüştü…
Kristal Gece’nin ardından Naziler istedikleri halk ayaklanmasını elde edememişlerdi; fakat bu ilk büyük kitlesel zulme karşılık yaklaşık 60 milyonluk Alman halkının umursamazlığı dikkat çekiciydi. Elbette aralarında şok olanlar ve rezalete tepki göstermek isteyenler oldu; fakat toplama kamplarına gönderilme ihtimalîne karşılık susmak zorunda kalmışlardı. Buna karşılık dış basında yankılar bulan gece, “Orta Çağ’dan bu yana görülmemiş barbarlık” olarak görülse de yaklaşan tehlike yeterince sezilememiş veya sezilmek istenmemişti.
Sadece Kristal Gece’nin değil, sadece Holokost’un değil; tüm tarihteki sürgünlerin, katliamların, toplumları etkileyen ırkçı, yıkıcı ve insanlık-dışı akımların incelenmesi bir gerekliliktir. Kristal Gece, Yahudi Soykırımı eşi benzeri olmayan özellikleriyle tektir. Hiçbir zaman arzu edilmemiş, örnek gösterilmesi olumlu çağrışımlar yaratmayan; ama insanın, insan haklarının, barışın anlaşılması, öğrenilmesi için bir tekdir. Bugün hâlâ Almanya’daki veya Dünya’nın herhangi bir başka yerindeki Yahudiler veya başka azınlıklar, insanlar korku duyuyorlar ise, bu bizlere apaçık henüz kat etmemiz gereken yollar, alınması, anlatılması ve paylaşılması gereken dersler olduğunu gösterir.
Aşağıda yayınladığımız fotoğraflar Yad Vashem’in arşivinden alınmıştır. Yazılacak daha çok satır var; satırlara karşılıksa bazı kareler asla silinmezler, sözlerden daha fazlasını söylerler. Kristal Gece’de, Soykırım’da ve II. Dünya Savaşı’nda hayatını kaybeden her masum, yaşama hakkı elinden alınmış insanı saygı ile anıyoruz.
en.wkipedia.org
www.ushmm.org
www.ejpress.org/article/4180
http://www.historyplace.com
http://www.yadvashem.org
