Haymi BeharEvimiz İsrail (Yisrael Beytenu). partisi lideri Avigdor Liberman İsrail seçim sisteminde değişikliğe gidilmesi için bir yasa teklifi verdi. Yasa tasarı, başbakanın doğrudan seçilmesini hedefliyor. Tasarı Knesset yasa komisyonunda onaylandı. İsrail Başbakanı Ehud Olmert, yasa tasarısını destekliyor.
Evimiz İsrail (Yisrael Beytenu). partisi lideri Avigdor Liberman İsrail yönetim sisteminde değişikliğe gidilmesi için bir yasa teklifi verdi. Teklif İsrail’in seçim sisteminde değişikliğe gidilerek başkanlık tipi sisteme geçilmesini amaçlıyor.
Liberman’ın hazırladığı öneri İsrail Cumhurbaşkanlığı ofisinin lavedilerek, cumhurbaşkanının yetki ve görevlerinin başbakana devredilmesini öngörüyor. Doğrudan seçilecek olan başbakan hükümeti kurmakla görevlendirilecek. Bir kişinin başbakan adayı olabilmesi için 10 milletvekili veya 70.000 seçmenin desteğini alması gerekecek.
Yasa tasarısı Norveç sistemiyle benzerlikler taşıyor. Bu sisteme göre, bakanlığa seçilen parlamento üyesi milletvekilliğinden istifa ediyor. Bu şekilde bir siyasetçinin aynı anda hem yasama hem de yürütmede görev yapmasının önüne geçiliyor. Halk tarafından seçilen başbakan ancak milletvekillerinin üçte iki çoğunlukğuyla görevden alınabiliyor. Bu sistemde başbakan en fazla iki dönem, yani toplamda en çok sekiz yıl görevde kalabiliyor.
Doğrudan Başbakanlık Seçimi
İsrail demokrasisi benzer bir sistemi 1996 - 2001 yılları arasında denemişti. Başbakanın genel ve tek dereceli bir halkoyuyla seçilmesi ve bu şekilde doğrudan seçilen başbakanın güçlü bir konumda olması hedeflenmişti.
Doğrudan seçim sistemi, barajın yüzde birbuçuk olduğu İsrail’de yalnıza sektörel amaçlara sahip birçok küçük partinin güçsüzleşmesini hedefliyordu ancak gerçekte durum beklenenden çok farklı oldu. Bir yerine iki oy hakkı verilen İsrail’li seçmen başbakanla ilgili tercihini yaptıktan sonra parlamento seçimleri için kişisel tercihlerini göz önüne alarak oy vermeye başladı.
İsrail siyasal açıdan temelde, sol, orta ve sağ şeklinde bölünüyor. Buna ek olarak partiler dinci, laik olarak ta ayrılıyor. Dinciler aralarında Avrupa’dan gelen Aşkinaziler ile İspanya’dan Osmanlı topraklarına göç eden Sefaradlar ya da Rusya’dan gelen Yahudiler olarak üç farklı guruba ayrılıyorlar. Bunlar da aralarında ılımlı ya da Ortodoks dinci partiler şeklinde bölünüyorlar. Tüm bunlara ek olarak, emekliler ve kumarhanelerin yasallaşmasını savunanlar gibi konu odaklı partiler de var.
1999 seçimlerinde yirmibeşin üzerinde küçük parti meclise girince sandalye dağılımı iyiden iyiye parçalandı. Yüzde 1.5 oy alan bir parti, meclise milletvekili gönderebildi. Böyle olunca da koalisyonun oluşumunda tek amaçlı sektörel partilerin önemi arttı. Pamuk ipliğine bağlanan koalisyonlarla, kısa sürede yeni seçim kaçınılmaz oldu. Başbakan birçok yetkiyle donatılmışken yasamayla görevli Knesset’in neredeyse çözülmeye gittiğini gören siyasetçiler. Çoğunluk oylarını alan partinin iktidara geldiği nispi temsili sisteme geri döndüler.
Liberman tarafından önerilen tasarıda seçim kanunuda yapılacak bir değişiklikle başbakanı parlamentonun değil, halkın doğrudan seçmesi amaçlanıyor. Birçok siyasi gözlemci tarafından başarısızlığı kanıtlanmış eski sisteme benzemesinden dolayı eleştirilen tasarı halen yalnızca iktidardaki Kadima ve Yisrael Beytenu partisi tarafından destekleniyor.
Yisrael Beytenu Partisi
Yisrael Beytenu (İsrail Evimiz) Partisi'nin seçmen tabanı genellikle laik, toplum içinde büyük oranda kimliğini korumuş olan Rusça konuşan kesime dayanıyor.
Parti, Ulusal Birlik'le oluşturan blok altında faaliyet gösteriyordu ancak Ulusal Birlik'in Şaron'la kurduğu koalisyon ortaklığında oynadığı rol nedeniyle bloktan çekilmişti ve bu seçimlerde de tek başına yarışmaya karar verdi.
Programı Ulusal Birlik'inkinden farklılık gösteriyor.
Zira 2005'ten sonra hazırlanan program, İsrail'in işgal altındaki toprakları ilhak etmesi karşılığında ülkede Arap nüfusunun yaşadığı bazı bölgelerin Filistin Yönetimi'ne devredilebileceğini öngörüyor. Aşırı sağcı söyleme sahip Liberman’ın koalisyon ortağı olmasına sol ve arap partiler karşı çıkıyor.
Koalisyon görüşmeleri
Başbakan Olmert bir taraftan da Yisrael Beytenu ile koalisyon görüşmeleri yapıyor. Aşırı sağcı söylemleri nedeniyle İşçi partisi ile aynı hükümette yer alması zor gözükse de İsrael Beytenu’nun laiklile ilgili bazı önerileri sol milletvekilleri tarafından yıllardır savunulan konular. İsrail’de sivil birleşmelere izin verilmesi bu konuların başında geliyor.
