Neve-Tsedek`te bir gezinti…

Yıllardır Tel -Aviv kentinde dolaşırım. Zaman zaman deniz kenarında yaptığım yürüyüşler, kentin iç kısımlarında gezdiğim sokaklar beni derinden etkiler. Bir kültürün parçası, bir bütünün adeta bir maketi gibi gelir Tel-Aviv. Bu kez Tel-Aviv'in ilk kuruluş noktası olan Neve Tsedek bölgesinde turistik bir bakış açısı ile  geçmişe bir yolculuk yaptım.
Neve Tsedek’in kelime anlamı “Adalet Vahası” dır. Tel-Aviv’in kuruluş noktasının adının bu denli anlamlı olması rastlantı olmasa gerek.Tel-Aviv’in bir diğer adının “İr Lelo Afsaka’’ olduğunu ve  “Durmayan Şehir’’ anlamına geldiğini de hatırlatmak isterim.
Neve-Tsedek’in temelleri 1887 yılında, Tel-Aviv’in kuruluşundan 22 yıl evvel Aharon Shulush tarafından atıldı. Shulush, Yafo’un kenar mahallelerinden kurtulmak isteyen ünlü bir iş adamı idi. Shulush ’un kurduğu ev halen bir sanat galerisi olarak gündemde. Evin bir bölümü kişilerin Yafo’dan çıkıp bu yöreye yerleşmelerini teşvik etmek amacı ile küçük bir sinagog haline getirildi. Bu yöredeki ikiz binalar da Aharon Shulush tarafından oğulları anısına inşa edildi.     
 İki dakikalık bir yürüyüşten sonra Rokach Street’e varırsınız. Bu sokaktaki “Rokach Evi” 1887 yılında ünlü Avusturyalı bir mimar tarafından özel olarak hazırlandı.

Yazarlar evi
Burada ziyaret edilmesi gereken bir başka ev ise “Beit Hasofrim’’(Yazarlar Evi) dir. Rokach ailesi Tel-Aviv tarihinde önemli olaylara imza atmış bir ailedir.
Kuruluşunun ilk yıllarında yapılan çalışmalar uzun süre bir anlam taşımadı ancak yıllar sonra bu yöreye sahip çıkanlar semti  oldukça popüler bir hale getirdiler.  Nobel ödüllü yazar ve şair Shemuel Agnon  ve  yazar Haim Brener yapıtlarını bu semtteki evlerinde hazırlamaktadırlar. 
Nahum Gutman Müzesi de Neve Tsedek’in en ünlü binalarından biri. 1907񮕊 yılları arasında  “Ha-Poel Ha Tzair’’  (Genç Çalışanlar) adı altında genç yazarlara yuva oldu. O günlerde Neve Tsedek   bazı  politik görüşlerin beşiği konumundaydı ve bir gazetenin basılmasına ön ayak oldu. Asher Barash, David Shimonovitch, David Yillin, Burla, Agnon, Smilansky gibi yazarlar bu binayı kullanmaya başlayınca adı “Yazarlar Evi” veya  “Editörler Evi” oldu.
    1922’de Doron Vakfı ile Tel- Aviv Vakfı bazı özel kişilerden aldıkları bağışlarla Nahum Gutman Müzesi’ni tadilata soktular ve bugünkü çehresi ile sanatseverlere açtılar. Kütüphanesi İsrail’in ünlü yazarlarının uğrak yeri olması ve Nahum Gutman’ın koleksiyonunun bu binada bulunması müzeyi gerek İsrailliler gerekse turistler için ilginç hale getirdi. 

Nahum Gutman kimdir?
Nahum Gutman 1898 yılında  Odessa kentinde doğdu. 1905 yılında 7 yaşında iken İsrail’e ailesi ile birlikte göç etti. Çocukluk yıllarını Neve Tsedek’deki evlerinde geçirdi. 12 yaşında iken geleceğin Tel-Aviv’i olan Ahuzat Bayit bölgesine taşındı.  1. Dünya Savaşı sırasında savaşa katıldı ve Herzliya’daki Gymnasium’da eğitimini sürdürmeyi düşündü ancak bu fikrinden kısa sürede vazgeçerek
1913񮕐 yılları arasında ‘’Bezalel Üniversitesi’nde sanat eğitimine devam etti. Eğitimin “bir evrak çantası taşımak’’ anlamına gelmediğini ve çok çalışması gerektiğini  biliyordu. Birçok arkadaşı ile sanat sohbetleri ve benzeri faaliyetlere katılarak kendini geliştirmeyi amaç edindi. Ve okulda isyankar tavrı ile dikkati çekti. Kişisel görüşlerini yetenekleri ile birleştirdi, Avrupa Modern Sanatı’ndan feyz aldı, yarattıkları ile İsrail modern sanatının doğmasına ve kendisinin de bu konuda öncü sayılmasına neden oldu. Renoir, Picasso, Henri Rousseau ve Raoul Duffy etkilendiği sanatçılar arasında yer alır. Bu arada eserlerinde sıkı temasta bulunduğu Arapların portrelerine de yer verdi. Çiftlik hayatı, portakal bahçeleri, çobanlar, Ortadoğu’nun atmosferi sıkça kullandığı temaların arasında yer aldı. Işık eserlerinin en önemli öğesidir.
1926 yılında katıldığı sergilerde sanatının zirvesine ulaştı.1978 yılında çocuklar için hazırladığı eserleri ile İsrail’in  Çocuk Literatürü Ödülü’nü kazandı. Zaman zaman bohem, zaman zaman Asya figürleri, Mısır etkisi, renkler ve renkler Nahum Gutman’ın hayatının özetidir.
1970 yılında Bialik Meydanı’ndaki mozaik çalışmaları ile Tel-Aviv’in ve Yafo’nun tarihini adeta resmetmişti. 
Ölümünden sonra kurulan Nahum Gutman Müzesi, Neve-Tsedek’in turist akımına uğrayan bir mekanı olmasının yanı sıra tüm İsrailli öğrencilerin de gezdiği ve ilham aldığı bir müzedir.
  Oğlu  Hemi Gutman Tel Aviv Üniversitesi’nde biyoloji profesörüdür. Müzenin açılışında yaptığı konuşmada;  “15 yıllık bir çalışma, gözyaşı ve sabır ile yüzlerce eserinden sadece ufak bir bölümünü  toplayabildik. 1887 yılında inşa edilen bu binanın babamın eserlerine ev sahipliği yaptığı için çok mutluyum’’ dedi. Hemi Gutman ayrıca babasının insanları çok sevdiğini ve daha yüksek standartlı bir yaşam için çok çalıştığını ifade etti.
Bazı eleştirmenlerin Nahum Gutman eserlerine iyimser bakış açısı ile  yaklaşmasına rağmen babasının  “daima daha iyisi vardır’’ felsefesine inandığını da sözlerine ekledi. Ayrıca eserlerinde gerektiği zaman  Holokost’a  ve pogromlara da yer verdiği için gerçekçi bakış açısını kaybetmediğini söyledi.   Hemi Gutman babasının eserlerini tasvir ederken babasının figüratif çizgilerinin taklit edilmez oluşunun önemini de vurguladı. Müze hakkında yapılan katalogda yazdığı yazıda Hemi Gutman  “Bu müzenin en önemli bölümü babamın ölmesi ile beyninde yok oldu. Biz eski ve yeni eserlerini  topladık ve onun sevdiği şekli ile sergilemeye çalıştık.  Bu eserler onun hayatının en güzel anlarıdır” sözleri ile müzeyi babasının anısına ithaf etti.