El simbolizmo de los pasharos en la tradisyon Judia

Klara PERAHYAMi amiga Christine Hannah Lochow -Drüke , presyoza eskritora de la revista "El Amaneser", me eskrivyo lo sigiente al sujeto de mi artikolo de la semana pasada, tratando de dos sujetos diferentes: 1) "los pasharos ke eran para mozotros un simbolo de libertad i ke devinyeron oy objekto de espanto", 2) " la ekstraordinarya reushita del puevlo Judyo en el kampo syentifiko"Vos transmeto tekstualmente una partida de su letra :

Judeo-Espanyol
9 Ocak 2008 Çarşamba

....... te kero  avlar  de una idea ke me paso por el tino kuando meldi tu pregunta: "Deke avlar de dos kozas tan diferentes en el mizmo artikolo?"
Alora, en primero avlas de los pasharos ke son asta oy "simbolo de la libertad" i despues de la reushita del puevlo djudyo en el kampo syentifiko ke trespasa los rezultados de los goyim. I no saves deke te vino al tino avlar de estos kavzos tan diferentes en el mizmo artikolo.
Puede ser ke esto yerrada ma yo penso ke la "liaison" (relasyon) mental ke izites entre los dos sujetos tyene ke ver kon la memorya kolektiva djudia.
(1) Asigun la tradisyon los pasharos son los mesajeros entre el syelo i la tyerra o sea el destino i el puevlo djudyo, en tanto ke puevlo eskojido (bene Israel), era syempre muy atado a los syelos porke aya esta la morada del Dio. Por esto, puede ser, los djudyos apresyan los pasharos mas de los otros puevlos porke los pasharos tyenen la posivilidad de aserkarsen mas a este lugar tan onorado.
(2) Los pasharos son simbolo de la libertad. Agora te demando a ti: kualo de los puevlos este mundo estava mas basho, arebashado i apretado, kualo sufria mas afriyisyon durante largos siglos? I kenes eran akorruto syervos i prizyoneros de otras nasyones? No es de enkantar ke sovre todo los djudyos admiran los pasharos porke eyos puedian i dainda pueden enbolarsen i de este modo liberarsen fasilmente de atadijos. I una vez liberos, no egzisten frontyeras echas por los ombres porke estan enriva de todos
Puede ser ke en pensando a la vida livyana i agradavle de un pasharo pensates al mizmo tyempo al kontraryo, kere dizir a una vida pezgada yena de sufriensas i de arrebashamyento -la vida del puevlo djudyo en el galut? I dishites de ti para ti:"komo puede ser ke en un aver tan pezgado i triste se desveloparon tantas ideas bryantes i se engrandesyeron tantos ombres savyos? I ensupito pensates a los premyos Nobel djudyos.
Alora, sea lo komo sea, en meldando tu artikolo me vino al tino ke los pasharos djugan un rolo importante ande los djudyos del Maroko porke kreen ke el pasharo es el mesajero entre el syelo i la tyerra. Por esto, tyenen la kostumbre de adornar djoyas i lampas kon pasharikos. Esta kostumbre es konsiderada komo tipikamente djudia. Komo se ke a Elie le gustan muncho las imajenes vos mando aki algunas fotos ke koleksyoni en muestro viaje al Maroko en Oktubre 2003. Espero ke vos plazgan.

 Christine Hannah Lochow-Drüke