Magen David (Davud’un yıldızı), altı noktalı Yahudi yıldızı veya altı köşeli yıldız olarak tanıdığımız bu sembolün tarihi uzun, ilginç ve biraz da karışık bir hikâyeye sahip. Magen David ayrıca, "David’in Kalkanı", ender olarak ise "Süleyman’ın Mührü" adıyla da bilinmekte. Sembol her ne kadar Yahudiliğin ve Yahudi kimliğinin işareti olarak bilinse de, bu özelliğe ancak son iki yüzyılda kavuştu. Daha önceleri ise başlıca, bazı aile ve toplulukların işareti veya sihir ile ilgili anlamlar üstlenmişti. Taşıdığı farklı anlamlara rağmen, bu işaretin tasarımı Yahudileri uzun zaman etkilemiş ve saygıdeğer bir geçmişte anlatım bulmuştur. Günümüzde yıldızın popülerliği ve İsrail’in bayrak sembolü olmasından ötürü, kökenin nereden geldiği konusunda tartışmalara yol açmakta.
Yıldızın, geometrisinde taşıdığı simetriden ötürü, eski çağlardan beri birçok kültür için popüler bir sembol olmuş, antik çağlarda Yunanlılar, Romalılar ve Babilliler arasında büyülü bir işaret olarak kullanılmıştı. Antropolojistler aşağı bakan üçgenin dişiyi, yukarı bakan üçgeninse erkekliği temsil ettiğini belirtmektedir. Böylelikle ikisinin birleşimi uyum ve tekliği ifade etmektedir. Simyada iki üçgen "ateş" ve "su"yu temsil etmekte; birleşimleri karşıtlıkların uzlaşmasını anlatmaktadır. Ortaçağda bazı simyacılar hatta Talmud’daki kelimelerden yola çıkmıştı: -iş mayim, alevli su ve şamayim, cennet- kelimeleriyle iki diyarın birbirlerine tam olarak nüfuz ettiğini göstermek istemişlerdi. Altı köşeli yıldız, sembolleştirilebilme özelliğinden ötürü bir konyak dükkanının amblemi olarak dahi kullanılmıştı.
Altı köşeli yıldızın Yahudilerce ilk bilinen kullanımları antik İsrail’de bir mühür (M.Ö 6.yüzyılda) ve sekiz yüzyıl sonra Capernaum’da bir sinagogun saçağı olarak biliniyor. Ancak bu altı köşeli yıldızlar süsleme sanatının bir parçası olarak kullanılmış olabilirler. İlginç olarak, gamalı haç (swastika) Capernaum Sinagogu’nda, altı köşeli yıldızın yanında yer alan başka bir antik motiftir. Orta Çağ’da altı köşeli yıldız sıkça kiliselerde karşımıza çıkmaktayken, sinagoglarda veya dini objelerde ender olarak görülmekteydi. Antik çağdan Rönesans sonrası döneme kadar, Yahudiliğin temel sembolü olma özelliğini "Yahudi Yıldız"ı değil, Menora taşımaktaydı.
Bilginler "Magen David"i Kral Davud’dan kalan bir iz olarak görmektedir; buna karşın Rabbi Akiva ve Bar Kohba ("Yıldızın oğlu") (M.S 135) veya kabalistlere, özellikle (16. yüzyıl) Rabbi Isaac Luria’ya göre bu izi hiçbir Yahudi metni veya kalıntısı desteklememektedir. Bu görüşten ziyade, tüm kanıtlar altı köşeli yıldızın en eski kullanımının Kabala’ya dayandığını önermekte. Efsaneye göre ise, bu sembol "Salamon’un mührü" ile bağlantılı. Bu mühür Kral Süleyman’ın taktığı, "Kral Yüzüğü"nde yer alıyor.
Kral Süleyman’ın yüzüğü hakkındaki efsanelere ilave olarak, ortaçağ Yahudi metinlerinde, Kral Davud’un sahip olduğu, onu düşmanlarından koruyan büyülü bir kalkandan söz edilmekte. Bu metinlere göre, bu kalkan Tanrı’nın yetmiş iki adıyla veya Shaddai (her şeye kâdir) veya melek isimleriyle işlenmişti. 15.yüzyılda yaşamış Kabalist Isaac Arama’ya göre, 67. mezmurun (Yedi ve bir fazladan dize içeren "Menora Mezmuru") Davud’un kalkanında menora şeklinde işlenmiş olduğunu söyledi. Başka bir görüşe göre Işaya 11:2’de, ilahi ruhun altı görünüşünün kalkanda, altıgen yıldızın dıştaki altı üçgeninde işlenmiş olduğu söyleniyor. Zamanla, Davud’un efsanevî kalkanındaki altı köşeli yıldız, menoranın yerini aldı; beş köşeli yıldızsa Süleyman’ın mührü olarak tanımlandı.
Altı köşeli yıldız Mesih’in sembolü olarak da kabul gördü; çünkü atası Kral Davud ile Mesih arasında efsanevî bir bağlantının varlığına inanılıyor. Şabat arifesinde, Alman Yahudileri, Judenstern (Yahudi yıldızı) denen, yıldız şeklinde bir pirinç yağ lambası yakmakta. Bu fikir, Mesih zamanından önce Şabat’ın sembolik bir anlam taşıdığından gelmekte.
Yahudi mitleri arasında, altı köşeli yıldız genellikle şeytana karşı bir koruma olarak görüldü. Bu nedenle yıldız, mezuza ile diğer objelerin dışına işlendi.
Ortaçağ’da altı köşeli yıldızın bir başka kullanıldığı yer ise, Yahudi habercilerin taşıdığı bir amblem olması. Özellikle Prag’da, İtalya’da ve Hollanda’da yaşayan Yahudi Foa Ailesi’nin üyeleri tarafından kullanıldı. 1354’te Prag’da imparator Charles, şehrinde yaşayan Yahudilere devlet işlerinde kendi bayraklarını kullanma ayrıcalığını verdi. Bu bayrağın ortasında büyük bir altıgen yıldız vardı. Prag’ın en eski sinagogu olan Altneucschul’da benzer bir bayrak günümüze dek kaldı. "Magen David" Prag’dan Moraviya ve Bohemiya’daki Yahudi cemaatlerine, oradan da Doğu Avrupa’ya yayıldı. 17. yüzyıl Viyanası’nda Yahudi ve Hıristiyan meydanları bir yüzünde altı köşeli yıldız, diğer yüzünde haç taşıyan bir sınır taşıyla ayrılmıştır. Altı köşeli yıldızın sınır taşında kullanımı bir cemaatten ziyade bütün Yahudileri temsil eden ilk örnek olmuştu.
Fransız İhtilâl’ini takiben Yahudilerin serbest bırakılmasıyla, Yahudiler kendilerini temsil edecek bir sembol arayışı içine girdiler. Sonuç olarak tarihi bağlantılarından ötürü, altı köşeli bir yıldızı kullanmaya karar verdiler. Yıldız, geometrik şekli ve mimarideki yeriyle, ihtişamlı bir şekilde sinagog yapılarında yer almaya başladı. Dindar Avrupa Yahudileri ve doğudakiler, aydınlanan Yahudiliğin laik amblemi olarak, sembolü meşrulaştırdılar; her ne kadar sembol, ruhani bir köken ve dini bir içerik taşımasa da..
Theodor Herzl, Siyonist hareket için bir sembol aradığında, Davud’un yıldızını seçti; çünkü yıldız artık çok iyi tanınıyordu ve dini bağlantılara sahip değildi. Yıldız zamanla, yeni Yahudi devleti olan İsrail’in bayrağının gövdesinde yerini ve ulusal kurtuluşla bağlantılı bir anlam kazandı.
II. Dünya Savaşı sırasında Naziler, sarı yıldızı tüm Yahudilerin kıyafetinde yer alması gereken, tanıtıcı bir kimlik kartı olarak kabul ettiler. Nazilerden önce 13.yüzyıldan 18.yüzyıla kadar devlet yönetimlerinin ve kilisenin baskısıyla Yahudilerden ve Araplardan kendilerini tanıtıcı bir işaret takmaları istendi. Bu uygulamanın bir diğer sebebi farklı dinden bireylerin Hıristiyanlarla karışmasını önlemekti. Aydınlanma Çağı ve Fransız İhtilâli’nin gündeme getirdiği insan hakları ile Yahudilere eşit haklar sağlanması, bu tür işaretlerin kaldırılmasına karar verildi. Fransız İhtilâli’nden çok önce 1619 yılında Hollanda, ayrımcılığın kaldırılmasında somut adımı atan ilk ülke olmuştu. 1930’lu yıllara gelince Avrupa’nın genelinde Yahudi yıldızı büyük oranda antisemit ve faşist politik hareketin bir hedefi hâline dönüştü. 1933’ten 1945’e kadar Davud’un Yıldızı bu nedenle iki anlam taşıdı; olumsuz olarak sarı Yahudi yıldızı ve olumlu olarak Siyonist hareketin sembolü… Siyonist hareketin sembolü olan Davud’un yıldızı beyaz arka plan üzerine mavi renkteydi.
Günümüzde Davud’un Yıldızı Yahudi bireyleri tanıtan en popüler sembol. 20. yüzyıl filozoflarından Franz Rosenzweig Star of Redemption (1912) adlı çalışmasında Yahudilik felsefesini, yıldızının yapısı üzerinde odaklıyor. Buna göre, yıldızı oluşturan iki üçgenin birleşimi Yahudi inancının temelini oluşturmakta: Yaratılış, vahiy ve kurtarılış; Tanrı, İsrail ve Dünya. Popüler anlamda, yüzyıllar boyu olduğu gibi Yahudiler yıldızı, iyi şansın tılsımı ve kimliklerinin laik sembolü olarak kullanmaya devam ediyorlar.
Kaynakça:
www.menorah.org / www.euronet.nl / en.wikipedia.org
