Whoopi Goldberg
Yırtık rahibe olarak akıllara kazınan ve ‘Hayalet’ filmindeki üçkağıtçı medyum rolüyle hatırladığımız Whoopi Goldberg ne zamandır ortalıkta görünmüyor. Ama bu yine de onu ne kadar çok sevdiğimiz gerçeğini değiştirmiyor. Amerikan film endüstrisinde siyahların öncüsü diyebileceğimiz Whoopi Goldberg 150 film ve televizyon yapımında rol aldı. Ayrıca EGOT statüsüne sahip nadir sanatçılardan. Emmy, Grammy, Oscar ve Tony Ödüllerinin (EGOT) hepsine hak kazanmış. Grammy’i 1985’te kendi yazıp oynadığı tek kişilik oyunu ‘The Spook Show’ ile aldı. En İyi Yardımcı Kadın Oscar’ını ise ‘Hayalet’ filmiyle kazandı. 1994,1996 ve 1999’da Oscar törenlerini sundu, tarihte ilk kez törenin ev sahipliğini bir kadın üstleniyordu. 2002’de yapımcılığını üstlendiği Broadway şovu, ‘Thoroughly Modern Millie’ ile Tony’i ve aynı yıl ‘Beyond Tara: The Extraordinary Life of Hattie McDaniel’ adlı belgeselde üstlendiği rol ile Emmy Ödülünü kazandı. Şimdi ne iş yaptığına gelince son yıllarda neden pek adını duymadığımızı açıklayabilir. Kendisi esrar işine girdi. Uyuşturucu kaçakçılığı yapmıyor elbette. Tıbbi marihuana araştırmaları yapan bir start-up kurdu. Hedef kitlesi ise adet sancılarıyla baş etmeye çalışan kadınlar. Akıllıca. İster sinema sektöründe ister girişimcilik sektöründe arda arda gelen başarılarıyla, Whoopi Goldberg kendini Amerikan rüyasının gerçekleşmiş hali olarak tanımlıyor. Kendisi için yaptığı bir tanımlama daha var: ‘Katolik Yahudi’.
Hatta 2011’de yaptığı bu tanımlamasında daha ileri giderek kendini zenci hissettiği kadar Yahudi hissettiğini de söylüyor, Tanrı ile konuştuğunu da.
Bu garip işte çünkü her ne kadar siyahi Yahudiler de olsa -örneğin Etiyopyalılar- Goldberg kesinlikle onlardan değil. Anneannesinin adı Rachel Freedman ama onun da Yahudilikle ilgisi yok. Goldberg soyadı film sektörüne girmek için annesi Emma’nın kızına tavsiye ettiği bir isim, Whoopi Goldberg’in iddia ettiği gibi soyağacından geldiğine dair bir iz yok. İsrail’e hissettiği gönül bağının altını çizerken, Filistinlilere de kendini yakın hissettiğini ayrıca LGBT hakları savunucusu olduğunu ekleyelim ve mühim olan insanlık diyelim.
Rube Goldberg
Adınızın ve soyadınızın beraber bir sıfat olarak kullanıldığını düşünün, hem de yakın çevreniz tarafından değil, Merriam-Webster Learner’s Dictionary’de tescillenmiş bir şekilde. ‘Since 1828’ bir sözlüktür bahsi geçen sözlük, dikkatinizi çekerim. Nasıl bir insandır bu adam ki ismi İngilizce dilinde popülerlikte en alt yüzde 30’luk dilimde olsa bile \ˈrüb-ˈgōl(d)-ˌbərg \ şeklinde telaffuz edilmesi gerekten bir sıfat oluvermiştir.
Rube Goldberg, Almanya’dan göç etmiş Yahudi bir ailenin yedi çocuğundan biri olarak 1883’te San Francisco’da doğdu. Fakat hiç sıradan biri olmadığının altını çizelim; şöyle ki çok sayıda ve çok ilginç mesleği oldu: karikatürist, mühendis, mucit, heykeltıraş, şair ve vodvil yazarıydı. Goldberg için tarihteki ilk karikatüristtir desek yeridir. 1915 yılında New York Evening Mail adlı yayın organında karikatür çizmesi için yıllık 50 bin dolar maaş alıyordu. Goldberg Pulitzer ödüllüdür, ancak sözlüklere girmesinin sebebi bu değil. Sebebi icat ettiği makineler. Hani hepimizin zevkle izlediği, çocukken kurmaya çalıştığı, birbirini ardı ardına tetikleyen mekanik kolların olduğu düzenekler vardır. Top yolculuğuna başlar, sonunda maymunun çanı çalmasıyla bitene kadar geçen zamanda yumurta düşer, kaşık havalanır, lastik fırlar, pervane döner. Tabi bu bir örnek. Kısaca bir çan sesi çıkacak diye katlanılan zahmete bakar mısınız? Ünlü sözlükte kelimenin anlamı için “Çok basit bir işi yapmak için yaratılmış çok kompleks bir makine”, “minimal sonuçlar almak için maksimum çaba gösterme” yazıyor. Cümleyle de örnek verelim: “Öyle bir tesisatçı çağırmışım ki artık Rube Goldberg icadı bir çamaşır makinem oldu.”
Aslında çok sevilmekte ve sayılmaktadır Goldberg, öyle ki Purdue Üniversitesi 30 yıldır her sene ABD çapında ‘Rube Goldberg Machine Contest’ adlı yarışmayı düzenliyor. Yarışmanın amacı verilen basit bir işi (mesela 1998’de konu kitap sayfası çevirmekmiş) en az on adımda gerçekleştirecek bir makineyi yaratmak. 1970 yılında, 87 yaşında hayatını kaybeden Rube Goldberg’i onurlandıran bir başka kurum da Amerikan Karikatüristler Derneği. Her yıl verilen Reuben Ödülü karikatüristlerin Oscar’ı adeta.
