Ekonomi ve piyasalar son günlerde en çok takip edilen konular arasında yer alıyor. FED’in olası haziran ayı faiz artış kararı öncesinde, ABD Başkanı’nın Nobel adayı gösterilip gösterilmeyeceğinin tartışmaları arasında, parite 1,19 seviyelerinden ne yöne evrilir, seçim sonrasında piyasalar ne yönde şekillenebilir sorusunu yatırımcılar merak ediyor. TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın (makro) ekonomik göstergeler veri seti ile ilgilenenler için yorumsuz olarak küçük bir özet hazırladık.
Ekonomi ve piyasaların yönüne dair beklentilerde, şirket ve sektör verilerine dair temel analiz, trend ve istatistikleri dikkate alan teknik analiz, yatırımcı düşünce ve davranışlarına dayalı davranışsal finans konularını birlikte değerlendirmek gerektiğini hatırlatmakta fayda var. Ayrıca bu veriler dışında BDDK, TBB, BUMKO, SPK, TÜİK, TCMB gibi farklı veri kaynaklarındaki istatistikleri birlikte analiz etmek ve yorumlamak sağlıklı öngörüye imkân sağlar. Sayfamızdaki yer kısıtı nedeni ile burada tüm verilere yer veremedik. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı web sitesindeki istatistikler sayfasında (makro) ekonomik göstergeler linkinden ve diğerlerinden konuyla ilgili olanlar daha detaylı verilere ulaşabilirler.
Hazine’nin özet excel tablosundaki ilk veri Grafik 1’de yer alan ekonomik büyüme verisi. Mutlak değer olarak TL cinsinden görülen büyüme, uluslarararası arenadaki klasmanlar için raporlanan ve TL’nin dolar karşısındaki değeri ile hesaplanan veri ile 2017 sonunda 851 milyar dolar büyüklüğe denk geliyor.
İkinci grafikteki (sitedeki excelde) işsizlik oranında 2018 Ocak verisi yüzde 10,8 olarak gerçekleşmiş. İşsizlik ve büyüme detaylı verilerine TÜİK web sitesinden ulaşılabilir.
Grafik 3. Ödemeler Dengesinde cari açık, dış ticaret açığı, ihracat ve ithalat mutlak değerlerinin gelişimini gösteriyor. Cari açığın GSYİH’ya oranı 2015’de 3,7, 2016’da yüzde 3,8 iken 2017 sonunda yüzde 5,6 olarak gerçekleşmiş. Uluslararası standartlarda eksi yüzde 5,5 oranı üst sınır olarak kabul edilmekte. İktisatta mukayeseli üstünlükler teorisi gibi kavramlar dâhilinde, ülkenin döviz rezervleri ve döviz tevdiat varlıkları gibi birikimleri, sermaye hareketleri ile birlikte değerlendirilerek dış dünya ile döviz bazlı maddi ve mali ilişkileri analiz edilir. Örneğin Çin cari fazla verirken, ABD, Fransa, İngiltere genelde açık verirler. Ödemeler Bilançosu ile ilgili detaylı verilere TCMB web sitesinden ulaşılabilir.
Dördüncü grafik kamu bütçe dengesini yani kamunun gelirlerinin ve harcamalarının arasındaki farkı göstermektedir. İktisatta (faiz dışında fazla veren) bütçenin ülkelerin maliye politikalarında önemi büyüktür. Kamunun borçlanma gereksinimi dâhilinde ödediği faizler kapsamında faizli ve faizsiz olarak gösterilmektedir. IMF kriterlerine göre bütçe açığının GSYİH’ya oranı eksi yüzde 3 üst sınır olarak görülmektedir. Bu oran 2013 – 2016 arasında eksi yüzde 1 seviyelerinde, 2017 sonunda eksi yüzde 1,5 oranında gerçekleşmiş. Bütçe ile ilgili detaylı verilere BUMKO web sayfasından ulaşılabilir.
Grafik 5. Hazine’nin özet excel tablosundaki bir diğer veridir. 2007 yılından sonraki TL’nin değerindeki gelişimi göstermektedir. Döviz kurları ile ilgili detaylı verilere TCMB sayfalarından ulaşılabilir.
Altıncı grafik Hazine’nin özet tablosundaki enflasyon verisini içermektedir. Detaylı verilere TÜİK ve TCMB sayfalarından ulaşılabilir. İktisatta sermayenin maliyeti olarak kısaca kabul edilir.
Grafik 7. Merkezi yönetimin borç stokunu mutlak değer olarak göstermekte. Kamu borcu olarak da bilinir. Kamu borcunun GSYİH’ya oranı AB Maastricht kriterinde yüzde 60 üst sınır olarak kabul edilir. Bu oran 2017’de yüzde 28,2 olarak gerçekleşti. Öte yandan Hazine’nin istatistik sayfasında yer alan Türkiye’nin 2007 yılında 134 milyar dolar olan toplam net dış borç tutarı 2017 sonunda 291 milyar dolara yükseldi. Bu rakamın içindeki bankacılık sektörünün (sendikasyon gibi) dış borç stoku 181 milyar dolardır. TCMB döviz rezervi 2017 sonunda 84 milyar dolardır. Detaylı verilere Hazine ve TCMB sayfalarından ulaşılabilir.
Son grafik olan sekiz, bankacılık sektöründeki mevduat ve kredi gelişimini göstermekte. İktisatta bankacılık sektöründe mevduat boşluğu (gap) olarak adlandırılan vade yapısı kompozisyonu ve likidite faizler üzerinde etkisini göstermektedir. Bankacılık ve borsacılık detaylı verilerine BDDK, TBB, SPK ve BİST web sayfalarından ulaşılabilir.
