Dünyanın en büyük iki e-ticaret devi Alibaba.com ve Amazon.com. İsim anlamları olarak bu topraklara çok yakınlar. İkincisi çok yakında ülkemizde ofis açarak faaliyete geçecek. E-ticaret piyasamızı daha gelmeden hareketlendirdi. Ama bu aralar ABD Başkanı Donald Trump’ın Twitter hedefinde. Konu ise kargo gönderileri ve US Postal Service. USPS klasik yöntemleri ile Hazine’ye bir yük.
Posta işletmelerinin e-ticaretteki rolü çok önemlidir. Posta gönderileri dünyada internet ile beraber sanal ortama kaymaya ve telekom faaliyetleri bünyelerinden ayrılmaya başlayınca, taşımacılık posta tekelinden çıkmaya başlayıp özel kargolara doğru kayınca posta işletmelerinin gelirleri düşmeye başladı. Bunu öngörebilen posta idareleri ise genelde posta, lojistik, banka ayrımları ile yeniden yapılanarak bu rekabete ve gelişmelere cevap vermeye çalıştılar. Farklı iş modelleri ve şirket alternatifleri ile dünyada gelişen teknolojilerden yararlanarak sürdürülebilir olmaya çalışıyorlar. Ancak ABD’de posta işletmesi USPS’nin durumu bundan çok farklı. 500 bin civarında kadrolu çalışanı, 31.300 kendi, 3.700 civarı anlaşmalı 35.000 noktası ile bir dev ve kümüle zararı 58,7 milyar dolar. 1971’deki yapılanmasından bu yana ise 61,8 milyar dolar. 2017 yılında 69 milyar dolar gelir yaratırken ağırlığı personelinden kaynaklanan giderleri ile yılsonunda 2,7 milyar dolar zarar etmiş durumda.
Trump’ın Amazon’u hedef almasının nedenlerinden biri de işte bu tabloda. Kendi patentli drone’ları ile taşımacılık yapan, robotlarla lojistik merkezini yöneten, şimdilerde kendi “Shipping with Amazon” ile kargo ve taşımacılık alanında diğerlerini devre dışı bırakacak kararları ile USPS’nin gelirlerine büyük bir tehdit yaratıyor. Fakat kavganın nedeni aslında USPS’nin e-ticaret gönderileri ile artan gelirlerinde önemli rol oynayan Amazon.com’un ödemesi gereken gönderi ücretinin altında anlaşma yapmış olması. Dow30 Endeksinin düşüşünde bu kaygı, Facebook değer kaybı ve ticaret savaşları endişesi ile etken. Aslında Amazon.com ve Facebook.com vakaları ticaret savaşlarının içerideki yansımaları şeklinde okunabilir.
2000 yılında PTT Dergisi’nde ‘İnanmak Başarmanın Yarısıdır’ başlıklı yazımda “Bak Postbank’lı geliyor, hizmet veriyor, herkes onla çalışıp memnun kalıyor” diye çocukluğumuzun o meşhur repliğini değiştirmiştim. Bugün PTTBank, PTTKargo, E-PTTAVM gibi başarılı uygulamalar ile PTT’nin geldiği noktada, posta bankacılığında Türkiye’nin ilk ve tek doktora tezimde de yer alan posta, banka, lojistik üçlemesinin ne kadar başarılı ve isabetli olduğunu görmek USPS örneğinden hareketle ayrı bir gurur ve mutluluk veriyor.
Buradan başkana seslenelim. Amazon isminin geldiği bu topraklardan USPS danışmanlık alabilir. Herkes kazanır.
