Top Gun 2

Piyasalardaki gündem akışının hızı nedeniyle yatırımcılar adeta Maverick gibi “I feel the need, the need for speed” der gibiler bu aralar. Gündem o kadar hızlı ki F-14 Tomcat ile pistte motosikleti ile yarışan Tom Cruise misali yatırımcı tam yakaladığını sanarken uçak havalanıyor, fonda “Take my breath away” çalıyor, nefesler kesiliyor.

Cüneyt DİRİCAN Ekonomi
8 Kasım 2017 Çarşamba

Star Wars’daki hiper uzay atlayışı gibi her gün yeni bir paralel evrene zıplıyor piyasalarda gündem. Bu durum son yıllarda öyle bir hal aldı ki bırakın bir yıl, bir ay önceyi, bir hafta öncesi ile gündem 180 derece farklı olabiliyor. Geçtiğimiz hafta Suudi Arabistan’dan ilk robot vatandaş Sophia, Virgin Galactic’e yatırım yapmaları, kadınlara araba sürüş izni verilmesi, serbest turizm bölgeleri kurulması ve üç bine yakın ağırlıklı ABD’li işadamı ile yatırım konferansı PR haberlerini konuşuyordu piyasalar. Bu hafta ise ülkenin önde gelen işadamlarının, örneğin ülkenin en büyük bankası Al Rajhi’nin sahibi Sulaiman Bin Abdul Al Rajhide veya Twitter’ın, Apple’ın, Citigroup’un ortağı Prince Alwaleed bin Talal’ın, Aramco’nun yönetim kurulu üyesi eski ekonomi finans bakanı İbrahim al-Assaf’ın gözaltı haberleri geldi ve Brent petrolün varili 65 dolara yaklaştı, altın tekrar kıpırdanıp 1.280 doların üstüne hareketlendi. Basında yer alan bir diğer haber Trump’ın danışmanı ve damadı Jared Kushner’in geçen haftaki Suudi Arabistan ziyaretiydi. Katar krizinden sonra bölgeden gelen tansiyon yükseltici haberleri dünyanın en büyük halka arzı olarak planlanan Aramco’yu NYSE’de görmek istediğine dair Trump’ın attığı Twitter mesajı izledi. Dünyanın ilk robot vatandaşı Sofi’nin Dünyası şimdilik bu kadar, bakalım posta kutusundan çıkacak bir sonraki zarf ne olacak?

Finans mı teknoloji mi?

Maverick yani Pete Mitchell Tom Kasansky yani Ice ile Top Gun okulunda rekabet ederken bir gün kuleye yakın geçer, bir gün Rus uçağı Mig’e ayna uçuşu yapar ve Polaroid ile yukarıdan fotoğrafını çeker. Piyasalarda gündem aynı bu şekilde devam ediyor. Tek fark, Tony Scott yönetmenliğindeki 1986 yapımı filmde kullanılan Polaroid makine artık yok. Temmuz 2019’da Paramount Pictures tarafından vizyona sokulması beklenen ikinci bölümde bakalım bizi hangi teknoloji karşılayacak. Drone operatörü Tom Cruise mü, SpaceX roketi süren Maverick mi? Tom’umuz Mission Impossible’dan deneyimli de tekaüt pilotumuz bu yeni teknolojilere adaptasyonda zorlanmayacaktır.

Nasıl zorlanmasın, 1986’da bugünkü akıllı telefonlar, sosyal medya, internet, Bitcoin ve kripto paralar yoktu. Walkman ve Commodore 64 o dönemin teknolojik yenilikleriydi. Yeni nesil için açıklayalım walkman IPod ve diğeri ise desktop’ın 64 KB RAM olanı demek, gigabyte değil kilobayt. Bugün 1.265 çeşit kripto para ve 6.400’den fazla piyasası var dediğimizde ikilik sayı düzenindeki bit teknolojisinin nereye geldiği konusunda bir fikir verecektir. Bitcoin 7.000 Doları geçmiş, Maverick hızına yetişemiyor, merkez bankaları hızına nasıl yetişsin. Bizde yatırımcı, finansçı herkeste kafalar karışık. Regülatörler henüz ne yapacağını bilmiyor, TCMB blockchain teknolojisi için bir çalışma grubu kurdu. Daha yeni başlıyoruz, hologram paralar ayna uçuşuna başlamadı, Björk’ün yeni albümü Utopia kripto para ile satılacak. Unkapanı Plakçılar Çarşısından çıkan kasetleri kalemi ile saran bir gençlik CD’lere geçtiğinde devrim sayılmıştı. İşte Thriller bu yüzden tüm zamanların en çok satan albümüdür. Piyasalardaki teknolojik, politik, teknik gerilime bakınca daha çok satacağa benzer Michael Jackson. Japonların hologram pop starı Hatsune Miku asla bir Alex değil ama Chicago Emtia Borsası Bitcoin’in vadeli işlem kontratlarını yılsonuna kadar açacağını söyledikten sonra geriye tek bir iddia kalıyor. Altın standardı, ons, Dolar standardı bitti, kripto para standardı başladı, merkez bankalarının bilançosunda yer alacaktır, merkez derken?

 

Ne olacak bu FED’in hali?

FED’in yeni başkan adayı belli oldu. Bu demektir ki ya aday Powell artık güvercin değil ya da Trump’ın para politikalarında fikri değişti. Aralık ayında faiz artışı beklenirken seneye bunun dört kere daha olması öngörülüyor. Avrupa Merkez Bankasının varlık alımını azaltma kararı sonrası parite 1,15 seviyelerini test etti. Bizde bu hareketlenmelerin etkisi üzerine TCMB rezerv opsiyon mekanizmasında revizyona gidince kurlar hafifçe aşağıya eğilim gösterdi. Ancak yılsonu enflasyon hedefini yükseltti. O zaman seneye faizler bizde ne olur sorusundan önce esas soru şu? FED faiz arttırıp, varsayalım ki bilançosunu da daraltabilirse, acaba dolar mı değer kazanır, kripto paralar mı? Borsalar 2008 öncesinden daha şişik durumda. Geçen senenin ortasına göre piyasa değeri % 16,3 yukarıda ve 78,2 trilyon Dolar. 2003’de 28 trilyon Dolar, 2008’de 60 trilyon Dolar civarlarındaydı. Dünya ekonomileri hızla büyüyemiyor, Japonya enflasyonu % 2’ye getirdiği için mutlu olup, orada kaldığını görmeden parasal gevşemeyi durdurmam diyorken, Avrupa’da büyüme çok yavaşken, ABD’de FED hâlâ enflasyonu beğenmezken yani şirketlerin performansı ekonomilere yansımazken ne oldu da borsalar bu kadar coştu. Haliyle Trump’ın vergi reformu (yatırım bankacılarına ise son dakikada carried interest tax’ı iki sene erteleme imkânı eklenmesi) bunda önemli etken. Borsa beklentilerin satın alındığı yerdir. Beklenti bitince kar realizasyonu başlar. Trump bunu bildiği için ekonomik ivmenin desteğini Uzakdoğu’da arıyor. Japonya’da ABD otomotiv üretimi için görüşmelerden pek beklediğini alamadı. Şimdi Kore’ye, Çin’e gidecek. AB’de fazla ses yok. Katalan lider yüzünden Brüksel ile İspanya’nın bu aralar biraz arası açık, son kriz İspanya turizmini % 10 civarında etkilemiş. Vergi cennetlerine yönelik sızan dosyalardan gelişmeler bu aralar gündem. Apple paraları İrlanda’dan Jersey adalarına taşımış Paradise Papers’a göre. Gündem böyle karışık, yatırımcı Goose’un kafası daha karışık, hızdan bayıldı. “Talk to me Goose.”