Avusturya’nın en büyük şehirlerlerarası taşımacılık şirketi Wiener Linien ilk defa Holokost’u anma amacıyla, bir metro istasyonunda sergilenen sanatsal bir enstalasyonla tek bir sokakta mahkum olarak yaşayan yüzlerce Holokost kurbanını andı.
Geçtiğimiz Perşembe günü Herminengasse metro istasyonunda ziyaretçilere açılan Wiener Linien Enstalasyonu, kimliği tespit edilen ve söz konusu dar sokakta yaşayan her bir kurbanın siyah bir çizgiyle temsil edildiği grafiksel bir teşhir. Enstalasyonda bu çizgiler sokak arasındaki 21 binadan Avrupa’ya yayılmış olan toplama kamplarına kadar uzanıyor. Enstalasyonun yapılmasından önce gerçekleştirilen bir araştırmada tarihçiler Herminengasse’de toplu konutlarda yaşamaya zorlanan kurbanların belirlenmesi için çalıştı. Bu kurbanlardan bazılarının kimlikleri bugüne dek tespit edilememişti.
Açılış töreni Herminengasse’den en fazla kamplara gönderimin yapıldığı yılın 75. yıldönümüne denk geldi. 75 yıl önce, yaklaşık 120 kişi metro istasyonunun tünelinde kamplara yollanmak için bekliyordu. Enstalasyon da işte tam bu tünelin iç duvarlarına monte edildi. Enstalasyonun açılış törenine politikacılar ve Yahudi cemaat liderlerinin yanı sıra halktan da kalabalık bir kitle katıldı.
Geçtiğimiz sene boyunca Viyana’nın 2. Bölgesinde bir zamanlar şehrin Yahudi gettosu olan Herminengasse sokağında yaşayan tüm Holokost kurbanlarını araştıran tarih bilimci Tina Walzer, “Buraya bakınca Nazi ölüm makinesinin uçsuz bucaksız cehennemini görebiliyorsunuz. Yahudileri Viyana’nın 2.Bölgesinde bir sokak arasında yaşamaya zorlamak Avusturya’daki Yahudilere yapılan zulmün halkın gözleri önünde yapıldığını gösteriyor. Halbuki Almanya ve Aryan kabul edilen diğer ülkelerde Nazi yetkilileri genel nüfusun yapılan zulmü görmesini önlemek için önlemler alırdı. Sokaktaki iki ev küçük birer toplama kampıydı. Bu evlerde Yahudiler kalabalıklar halinde, kamyonlarla toplama kamplarına götürülecekleri güne kadar yaşardı. Tüm bu olanlar halkın gözleri önünde, üstelik gündüz vakti olurdu. Üstelik bu sokakta Yahudi olmayanlar da yaşıyordu. Herkes ne olup bittiğini görüyordu” dedi.
Herminengasse’de tutulan Yahudiler, Aspangbanhof İstasyonuna götürülürdü. Bu istasyonda 40 binden fazlası trenlere bindirilerek, ölüm kamplarına yollandı. Eskiden tren istasyonu olarak hizmet veren istasyonda geçtiğimiz ay yetkililer tarafından ölüm kamplarına gönderilenlerin anısına bir anıt açıldı. Söz konusu istasyonun etrafında o dönemde evler vardı. İnsanlar evlerinin pencerelerinden trenlere bindirilen insanları görebilirdi.
Walzer’ın araştırma ekibi polis kayıtlarını ve diğer arşiv belgelerini kullanarak şimdiye dek kimliği tespit edilememiş yüzlerce kurbanın kimliğini tespit etti ve isimler 700 kişiden oluşan mevcut listeye eklendi. Viyana Yahudi Cemaati Lideri Oskar Deutsch’a göre Walzer tarafından hazırlanan rapor profesyonel bir tarih bilimci tarafından hazırlanan ve Viyana’daki tek bir sokakta yaşayan kurbanların tamamını içeren ilk çalışmaydı.
Doğu Avrupa’daki toplama kamplarında ve gettolarda 65 binden fazla Avusturyalı Yahudi hayatını kaybetti.
