ALİ ABADAY
ABD Başkanı Donald Trump seçildiği günden beri sadece ülkesinde değil dünyada da eleştirilen pek çok eylem ve söylemde bulundu. Son anketlere göre Trump’ın popülaritesi yüzde 34 civarında ki bu ABD başkanları arasında en düşük seviyede olduğunu gösteriyor.
Peki, herkesin eleştirdiği, başı hâlâ Rusya soruşturması ile dertte olan Trump, neden Cumhuriyetçi Parti tarafından destekleniyor?
Trump’ın Cumhuriyetçi Parti tarafından desteklenmesinin temel nedeni ne alternatif sağ olarak adlandırılan gruplardan aldığı oy, ne de partisinin aşırı kanadının hoşuna giden eylemleri. Cumhuriyetçilerin Donald Trump’ın arkasında durmalarının esas nedeni kendisinin Yüksek Mahkeme’nin yapısını köklü bir şekilde değiştirecek durumda olması.
ABD her ne kadar güçler ayrılığı prensibine sahip bir demokrasi olsa da Yüksek Mahkeme yani yargı, görece olarak yasama ve yürütmeden daha fazla güce sahip. Başkanın veya Senato’nun oyladığı bir yasanın geçerlilik kazanıp kazanamayacağına Yüksek Mahkeme karar verir. ABD’nin pek çok tartışmasında da Yüksek Mahkeme’nin kararı vardır. Örneğin ABD bayrağının yakılmasının ifade özgürlüğü olduğunu söyleyen ‘Texas v. Johnson’ davası gibi.
Dokuz üyesi olan Yüksek Mahkeme’nin yargıçları ABD Başkanı tarafından belirleniyor ancak atama öncesi yargıç adayının Senato’nun onayını alması gerekiyor. Yüksek Mahkeme yargıçları seçildikten sonra görevden ayrılmaları ise ya ölüm ya da emekli olmayı istemeleri ile mümkün. Başkanın yargıcı görevden alma hakkı bulunmuyor.
Uzun yıllardır Yüksek Mahkeme’de beş muhafazakâr ve dört liberal görüşten yargıç görev yapıyor. Bu yüzden çıkan kararların büyük bölümü muhafazakâr çevreleri sevindiriyor. Ancak Ronald Reagan tarafından atanan Yargıç Anthony Kennedy’nin eşcinsel evliliklerin yasallaşması, kürtaj yasası gibi kimi davalardaki liberal tutumları bazı demokrat yasaların da geçmesine yardım etti.
Şu an Yüksek Mahkeme’de yaşı 80’in üzerinde iki yargıç var. Bir yargıç da 79 yaşında. 80 yaşın üstündeki iki yargıçtan biri Anthony Kennedy. Kendisi her ne kadar muhafazakâr kanatta yer alsa da iki tarafa da yakınlığı ile biliniyor. Diğeri ise liberal kanadın önemli temsilcilerinden Yargıç Ruth Bader Ginsburg. Bill Clinton’ın atadığı Yargıç Stephen Breyer ise 79 yaşında.
Şayet çok büyük bir olay yaşanmazsa Donald Trump Beyaz Saray’ı 2021 ya da 2025 yılında bırakacak. Bu da üç yargıcı değiştirme şansının yüksek olduğunu gösteriyor.
Şayet Ginsburg ya da Breyer, Trump döneminde vefat ederlerse Yüksek Mahkeme’deki muhafazakâr görüşlü yargıç sayısı beşin üstüne çıkacak. İsmi geçen üç yargıcın değişmesi ve yerlerine muhafazakârlığı bilinen yargıçların gelmesi ise sadece Trump dönemini değil, ülkenin gelecek onlarca yılını da etkileyecek.
2016’nın şubat ayında ölen, Yüksek Mahkeme’nin muhafazakâr kanadının en önemli üyesi Yargıç Antonin Scalia’nın yerine bir yargıcın atanması uzun süre ülke gündemini meşgul etmişti. Senato’da çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçi Parti, Başkan Barack Obama’nın yeni bir yargıç atamasının önünü kesmiş, Trump da göreve geldikten sonra Scalia’ya oldukça benzeyen Neil Gorsuch’u atamıştı.
Washington Üniversitesi Hukuk Profesörü Lee Epstein, “Kennedy, Ginsburg veya Breyer’den birinin yerine Trump, Gorsuch’a benzer bir atama yaparsa Yüksek Mahkeme son 80 yıldır görünmemiş muhafazakâr bir yapıya bürünür” diyor.
Şayet son ABD başkanlık seçimlerine Rusya’nın müdahalesi üzerine araştırma yapan Özel Görevli Savcı Robert Mueller ve ekibi önemli kanıtlara ulaşırsa Trump’ın kendisini affetme durumu var. Ancak gelişmelere göre Cumhuriyetçi Parti Trump’ın istifasını isteyerek yola Başkan Yardımcısı Mike Pence ile devam edebilir.
Eğer ara seçimlerde Demokrat Parti beklenmedik bir hamle yapar ve Senato’da çoğunluğu ele geçirirse bu durumda Trump’ın son senesinde partisinden göreceği destek daha da azalabilir. Çünkü Cumhuriyetçilerin Obama’ya yaptığı gibi Demokratlar da ABD Başkanı’nın son senesinde Yüksek Mahkeme’ye atama yapamayacağını söyleyerek olası atamaları engelleyebilir. Ancak o döneme kadar Cumhuriyetçi Parti’nin Trump’tan vazgeçmesi çok zor görünüyor.
