Tora bizlere Bene Yisrael’in Mısır çıkışı sırasında Moşe’nin yaptıklarını bu peraşanın hemen başında anlatır. Moşe, Yosef’in kemiklerini almıştır. Buradaki gaye Yosef’in Erets Yisrael’de defnini sağlamaktır. Yosef ölmeden önce çıkış sorasında kemiklerinin Mısır’dan çıkarılması için İsrailoğullarına yemin ettirmiştir. Moşe bu yeminin yerine gelmesi için gerekli çabayı göstermekte ve buna öncelik vermektedir.
Moşe’nin bu hareketini anlamak için öncelikle Şlomo Ameleh’e atfedilen Mişle adlı esere bakacağız. Şlomo kitabın 10/8 bölümünde “Haham lev yikah mitsvot – bilge bir kalp mitsva alır” ifadesini kullanmaktadır. Bene Yisrael’in arta kalanı Mısırlılardan altın ve gümüş almakla ilgilenirken Moşe bir mitsva yapmak için harekete geçmekte ve Yosef’ten arta kalanlarını Erets Yisrael’e nakletmek için adım atmaktadır. Bu Şlomo Ameleh’in ifadesine göre Moşe’nin eşsiz bilgeliğini ortaya koyan bir harekettir.
Mitsva yapmak neden bilgelik olarak değerlendirilir? Eğer zenginlik getirecek şeyler yerine bir mitsva ile ilgileniyorsanız bu hayranlık uyandırıcı bir hareket olarak algılanabilir. Ancak bu hareketi bilgelik olarak nitelendirmek ne kadar mümkündür?
Rav Şimon Schwab Moşe’nin bilgeliğinin bir mitsvayı yerine getirmesinden çok birçok mitsva ile karşı karşıya kalan birisinin hangi mitsvaya öncelik vermesi gerektiğini bilmesinden kaynaklandığını öğretir. Tanrı Bene Yisrael’in Mısırlılardan altın ve gümüş sormalarıyla ilgili bir emir vermiştir ve bununla ilgilenmek de bir mitsvadır. Hâlbuki Moşe bu mitsva ile değil Yosef’in kemiklerinin durumu ile ilgilenmektedir. Bir insanın bir mitsva yapmak ile kişisel kazanım sağlamak arasında bir seçim yapması hiç de kolay değildir. Kaldı ki bu durumda diğeri yani kazanç sağlamak da Tanrı’nın bir emridir. Bunların arasında seçim yapmak karmaşık bir karar gerektirir ki bunun için de bilgelik şarttır.
Moşe’nin bu mitsvaya öncelik tanımasının çeşitli sebepleri olabilir. Her şeyden önce kişisel zenginliklerini arttırmak için fırsat bulmuş olan Bene Yisrael bu düşünce ile hareket ederken hiç de Yosef’in sözünü hatırlayacak durumda değildirler. Bu Yosef’e verilmesi gereken öncelik ve onura zarar verebilecektir. İşte Moşe diğerlerinin çok da istekle yapmayacakları bir mitsvayı öncelikle olarak yerine getirmiştir.
Bir başka açıklamaya göre ise Yosef Mısır ülkesinin yöneticisi olarak babası Yaakov’a son yolculuğunda eşlik etmiş ve ona büyük onur verilmesini sağlamıştır. Benzer şekilde Moşe de Bene Yisrael’in lideri olarak onun cenazesiyle ilgilenmiş ve ona benzer bir onur verilmesini sağlamıştır.
Her iki durumda da Moşe bilgeliğini gösterecek bir karar imza atmıştır. Bunu da iki mitsva arasında hangisinin öncelikli olduğunu göstermek suretiyle ortaya koymuştur. İnsanlar için iyi ve kötü arasında seçim yapmak zordur ama aradaki fark belirgin olunca bu kolaylaşır. İyi ve bitaraf bir durum arasında seçim yapmak çok daha zordur. Hele iki mitsvadan bir tanesini öncelikli kılmak her zaman çok da kolay olmaz. Doğru seçeneği işaretlemek ve doğrunun peşinden gitmek işte bunun için bilgelik gerektirir.
Yeşivada olduğum zamanlarda bir düğüne katılmak veya gece dersine kalmak konusunda seçenekler verildiğinde seçim çoğu zaman kolay olmamıştır. Tora öğrenmek büyük bir mitsvadır ama bir düğüne katılarak gelin ve damadı sevindirmek de büyük bir mitsvadır. Böylesi ikilem arasında kaldığımızda doğru seçenek her zaman akla ilk gelen seçenek olmayabilir. Bu sadece mitsva anlamında değil hayatta seçmek zorunda kaldığımız her olayda karşımıza çıkar. Önemli olan doğru zamanda doğru kararı verebilmektir. Bunun için de bilgelik şarttır.
