Sukot bayramının yedinci ve son günü olan Oşana Raba bu yıl, 4 Ekim Pazar günü kutlanıyor. Oşana Raba, yeni yılın yazgısı belirlendikten sonra ‘İlahi Yargı’nın kararlarının yürürlüğe girdiği gün olarak kabul edilir.
Oşana Raba-su bağlantısı
Dünya üstündeki her canlı, Roş Aşana’da yargılanır (Roş Aşana 1:2). Daha spesifik olarak bakıldığında; Tanrı, insanı Pesah’ta tahıl mahsulü ile ilgili, Şavuot’ta meyve mahsulü ile ilgili, Sukot’ta ise su miktarı ile ilgili olarak yargılar (Roş Aşana 16a). Yani, Tanrı; insanlara gelecek yılda ne kadar tahıl, ne kadar meyve ve ne kadar yağmur, su vereceğine, bu zamanlarda karar verir.
Sukot mitsvalarının birçoğu su ile ilgilidir ve su- yağmur hakkında verilen kararların olumlu olması dileğini yansıtır: Bet Amikdaş’ta yapılan su kurbanları, Bet Aşoeva Şenlikleri ‘Arbaa Minim’ bitkilerinin, yoğun suya gereksinim duyan bitkilerden oluşması, Oşana Raba’da yere vurulan dere söğütlerinin su kenarında yetişmeleri gibi…
Yağmur, sadece doygun bulutların bıraktığı su damlaları değildir: Yağmur, geçimi, bereketi, hayatı temsil eder. Yağmur insan, hayvan ve bitkilerin, var olan her şeyin sadece ve sadece Tanrı’nın gücü ile hayat bulmasıdır. Sukot’ta gelecek yılda ne kadar yağmur yağacağı hakkında yargılanırken, Tanrı’dan gelecek rahmet ve bereketin miktarı da belirlenir (ki buna geçim kaynakları da dâhildir).
Sukot’un son günü olan Oşana Raba’da su ve yağmur ile ilgili bu yargı mühürlenir ve yürürlüğe girer.
Oşana Raba’nın önemi
Yahudi mistisizminin en önemli kitaplarından olan Zohar, (Tsav 31b), Oşana Raba’yı Yom Kipur’a benzer bir Yargı Günü olarak tanımlar. Bilgeler, yazgımızın Yom Kipur’da mühürlendiğini, ama İlahi Mahkeme’nin ‘karar yazısının’ ancak Oşana Raba’da kesin olarak mühürlendiğini belirtir. Bir yoruma göre de, Oşana Raba, yazgılar hakkındaki ‘karar kâğıdı’nın, ibraz edildiği gündür.
Moşe Peygamber’den itibaren, dilden dile aktarılan ve Tora’nın satır arası yorumlarını içeren Midraş’a göre, Tanrı; Avraam’a şöyle demiştir: “Çocuklarına, özel bir af günü vereceğim. Eğer kefaretleri Roş Aşana’da onaylanmazsa, Yom Kipur’da onaylayacağım. Eğer kefaretleri Yom Kipur’da kabul edilmezse, Oşana Raba’da kabul edilecektir”.
Bu af, insanın Tanrı’ya karşı işlediği günahlar için geçerli olup, ancak ‘Teşuva’ yapıldığı takdirde gerçekleşecektir.
Oşana Raba deyince
1) Teşuva: Bu gün, herkesin Teşuva (Pişmanlıkla Tanrı’ya dönüş) yapması için çok büyük bir fırsattır. Çünkü daha yazgıları tam olarak kesinleşmemiş, muallâkta kalanlar hakkındaki kararlar, Oşana Raba’da verilecektir. Doğrudur ki, Teşuva, her zaman yapılabilir ve her zaman makbuldür ama önce Elul ayı ve daha sonra gelen ‘Ulu Günler’ - Roş Aşana ve Kipur ile bu günlerden sonra gelen Oşana Raba, Teşuva’nın daha kolay bir şekilde kabul göreceği özel zamanlardır.
2) Yedi Oşanot: Sukot Bayramı boyunca her gün sabah dualarında (Şabat hariç), Lulav, Adas, Arava ve Etrog’u ellerinde tutan erkekler Sefer Tora’nın bulunduğu Teva’nın etrafında bir kez Akafa- tur atarlar. Bu tur sırasında “Anna Ad. Oşia Na, Anna Ad. Atsliha Na-Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m Bizi Kurtar, Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m, Bizi Başarıya Ulaştır” (Teilim 118-25) bölümleri söylenir. Akafa yapılırken söylenen özel duada Oşana sözcüğü birçok kez tekrar edilir. Bu yüzden bu turlara Oşanot denilir. Sukot’un yedinci gününde Teva’nın etrafında yedi tur atılır, bu yüzden bu güne, Büyük Oşana anlamına gelen Oşana Raba (Büyük Kurtuluş) denir.
Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında tur atmanın esası, Kutsal Tapınak Bet Amikdaş zamanına dayanır. Her gün Kohen’ler Mizbeah’ın çevresinde bir kez tur atarak Oşana dualarını söylerlerdi. Yedinci gün Oşana Raba’da ise, Mizbeah’ın çevresinde yedi tur atarlardı. Günümüzde, üzerinde Sefer Tora bulunan bir Teva, Mizbeah’ın muadili, burada yapılan törenler de Kutsal Tapınak’ta ki Mizbeah’ın etrafında yapılan törenlerle eş değer kabul edilmektedir. (R’Chiya Yalkut Tehillim 730)
3) Söğüt dalları (Aravot) demeti yere vurulur: Oşana Raba’da, yedi Oşanot bittikten sonra, sinagogdaki kadın, erkek, çocuk, herkes beş söğüt dalından oluşan Aravot demetiyle yere beş kez vurur. Beraha söylenmez. Aravaların yere vurulması âdeti, Moşe Rabenu’ya Sina Dağı’nda sözlü olarak bildirildi.
Arava dallarının neden yere vurulduğu hakkında farklı yorumlardan bazıları:
*Arava, bitkilerin yaşamak için, yağmura, suya olan ihtiyacını simgeler. Aravot toprağa vurularak, toprağın canlanması, suya doymasını dileriz.
* R’Zemach Gaon’un yorumuna göre; arava, dudaklara benzetilir. Bizi dudaklarımızın işlediği günahlardan arındırması ve bir daha dudaklarımızla günah işlememe kararımızı vurgulamak için arava dallarını yere vururuz.
*Fiziksel dünyanın bir simgesi olan aravotu yere vurup, Tora ile karşılaştırıldığında, fiziksel dünyanın ne kadar anlamsız olduğunu vurgularız.
*Aravotu yere vurarak, günahların yere saçılan yapraklar gibi dökülüp gitmesini ve Yom Kipur’da verilmiş olabilecek sert hükümlerin yumuşamasını dileriz.
Bazı Sefarad cemaatlerde tören sonunda arava demetlerini evlerdeki mezuzaların yanına asma geleneği vardır.
Yahudi takviminin düzenlenme şekliyle Oşana Raba hiçbir zaman Şabat’a düşmez.
4) Bazı cemaatlerde Şavuot’taki gibi Tikun yapma âdeti vardır: Gece uyanık kalınıp Tora ve Teillim okunur.
5) Sinagoglar daha çok aydınlatılır.
6) Roş Aşana ve Yom Kipur’da olduğu gibi hahamlar, ehal, sinagog beyazlara bürünür.
7) Suka mitsvası için son gün: Oşana Raba, Suka’da oturma mitsvasının yerine getirilebileceği son gündür. Bu günden sonra, Suka’da oturulsa bile, berahası söylenmez.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot, Shemini Atzeret and Simchat Torah, Succos-It’s Significance,Laws and Prayers, Twerski on Machzor,A Spiritual Guide to the High Holidays, The Hoshana Prayers, Gateway o Judaism, The Jewish Book of Why, El Gid para El Pratikante (Gözlem), Şaloş Regalim (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org, www.jewfaq.org, www.askmoses.com, www.meaningfullife.com, www.torahtots.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres ve Rav Ceki Baruh’a teşekkür ederiz.
