Yahudilerin varoluş sebebi Kutsal Tora’nın verildiği gün ŞAVUOT

 

Nazlı DOENYAS Kavram
1 Haziran 2011 Çarşamba

Zeman Matan Toratenu-Tora’mızın Veriliş Zamanı Hag HaBikurim-İlk Ürünlerin Bayramı, Hag HaŞavuot-Haftalar Bayramı, Hag HaKatsir-Hasat, Biçme Bayramı,Hag Aasif-Ekinleri “Toplama Zamanı, Atseret Sonuçlandırma,Pentacost-Ellinci Gün; gibi birçok isimle anılan Şavuot Bayramı’nın,  Yahudiler için bu denli büyük anlam taşımasının en önemli sebebi, Tanrı’nın Sina Dağı’nda, geçmiş ve gelecek tüm Yahudiler’in huzurunda, 10 Emri ve sonrasında Tora’yı vermiş olmasıdır.

Tora’nın verilmesi, Yahudi tarihinin akışını değiştirmiş ve bir Yahudi’nin, Yahudi olarak yaşamasının en büyük ödülü ve yaşam sebebi olmuştur. Nerede yaşarsa yaşasın, ne yaparsa yapsın, Yahudilere hayat, kuvvet, temel, sağlamlık ve zenginlik veren tek güç Tora’dır. Bu yüzden, Tora, Yahudiler için “Torat Chayim -  Yaşam Kaynağı olmuştur.

Şavuot Bayramı; Omer’in bitişinden hemen sonra, 6 ve 7 Sivan günleri, (Bu yıl 8 ve 9 Haziran) büyük bir coşku ve neşeyle kutlanır.

ŞAVUOT DEYİNCE

1. Tora- Şavuot’ta, Tanrı’nın en kutsal hediyeyi, sonsuz yaşam ve mutluluk rehberi olan Tora’yı, İsrailoğulları’na vermesini kutlarız.

2. Mitzvot- Mitzvot(Mitzva’nın çoğulu); Tanrı’nın Yahudilere verdiği emirler, yaptığımız iyilikler, sevaplar gibi değişik anlamlar taşır. Bunlardan en etkileyici olanı, ‘mitzva’nın birleşme, bağlantı anlamına gelmesidir. ‘Mitzva’ ile fiziksel bir varlık olan insan, ruhaniyete ve Kutsal Tanrı’ya bağlanır. Tanrı’nın Yahudilere bu bağlantı yolunu sunması, onların bu yolu kullanarak cenneti dünyaya indirmelerini sağlamaktır.

3. 10 Emir- Tanrı, Sina Dağı’nda 10 Emri dile getirirken, geçmiş ve gelecek, bütün zamanlardaki Yahudilerin ruhları, Tanrı’nın kutsallığına bizzat şahit olmuşlardı.

4. Şavuot-Şevuot- Rabi Chayim ben Atar, bayramın, Şavuot olarak değil, ?‘Şevuot – yeminler’ olarak telaffuz edilmesi gerektiğini belirtir. “Hem bugün burada bizimle olup Tanrı’nın huzurunda duranlarla, hem de bugün burada bizimle olmayanlarla yapılmaktadır bu antlaşma…” (Devarim-29:14-15). Bu antlaşma ile İsrailoğulları Tora’yı takip edeceklerine ve Tanrı’dan başka tanrılara ibadet etmeyeceklerine, Tanrı da, İsrailoğulları’nı başka bir milletle değiş tokuş etmeyeceğine and içmişlerdir. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve 10 Emir’i tekrar dinlemek için Şavuot’un ilk günü sinagoga giderler.

5. Tikun Lel Shavuot- Yahudilikte Kutsal Kitap metinlerini yorumlayan Midraş’ta belirtildiği üzere, Tanrı’nın onlara Tora’yı vermeyi vaat ettiği günün öncesindeki akşam, İsrailoğulları yorgunluktan uyuyakalmışlardı. Sabah, Tanrı’nın, 10 Emir’i dile getiren kutsal sesiyle uyanmışlardı. Yaygın bir yoruma göre, onların yaptığı bu hatayı telafi etmek için; Kabalistlerin yorumuna göre ise de, Roş Aşana Bayramı’na kadar sağlıklı bir yaşamımız olmasını garanti altına almak için, o gece uyumayıp Tora çalışılır. Ertesi gün sanki ‘biz’ Tora’yı almaya hazırlanıyormuşuz gibi Tora’ya odaklanır, dikkatimizi ve enerjimizi bu yönde yoğunlaştırırız.

6. Sütlü Yiyecekler- Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenilmesinin sebebi hakkında farklı görüşler vardır:

- Tora’da Şavuot Bayramı ve et ile sütlü yiyeceklerin birlikte yenmemesi emri ardı ardına sıralanmıştır.”Toprağının ilk turfandalarını, Tanrı’n Aşem’in evine getir. Eti, annesinin (sütü bile olsa), sütle pişirme” (Şemot 23:19).

İsrailoğulları’nın kap kacaklarını kaşer hale getirme- sıfırlama için zamanları yoktu. Bunun için sütlü yiyecekler yediler,

- Yahudiler, Sina Dağı’nda Tora’yı almaya hazırlanırken bir bebek gibi saf ve temizdiler. Bir bebeğin yaşamını sağlayan gıda nasıl süt ise, Yahudilerin yaşamını sağlayan da kutsal Tora olduğu için,

- Vadedilen topraklardan, ‘bal ve sütün aktığı ülke’ olarak bahsedildiği için.

- Şir Aşirim’de (Şarkıların Şarkısı 4:11), Kral Salamon, Tora’dan bahsederken, “Dudaklarından bal ve süt gibi damlar” kelimelerini kullandığı için,

- Sefer Matamim’e göre, Şavuot, Moşe Peygamber’in sepet içinde Nil Nehri’nden çıkarıldığı ve sadece Yahudi bir kadın tarafından süt emmeyi kabul ettiği gündü. Onun anısına, sütlü yiyecekler yenir.

- Süt-İbranice chalav-gematriada, harflerinin toplamı kırk eder. Bu da, Moşe Peygamber’in kırk gün ve kırk gece Sina Dağı’nda İsrailoğullarına Tora’nın verilmesi için hazırlandığını sembolize eder.

7. Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth-Şavuot’un ikinci günü okunur. Bunun nedeni üzerine de farklı görüşler vardır:

- Şavuot, Kral David’in doğum ve ölüm yıldönümüdür. Ruth ve kocası Boaz, Kral David’in büyük büyükanne ve büyük büyükbabaları olduğu için.

- Ruth’un kitabında bahsedilen hasat sahneleri, Hasat Bayramı Şavuot’a ait olduğu için.

- Moavlı bir putperest olan Ruth, hiçbir maddi çıkarı olmadan Yahudiliği içtenlikle kabul ettiği, bir ‘ger tzeddek-aramıza iyi niyetle katılan yabancı’ olduğu için. Bütün Yahudiler de, aynen Ruth gibi, Kutsal Tora ve kurallarını, Tanrı’ya olan derin inançları ve güvenleri ile Şavuot’ta kabul ettikleri için.

8. Evlerin ve Sinagogların Süslenmesi- Şavuot’ta evler ve sinagoglar, geleneksel olarak çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir. Bunun sebebi üzerine farklı yorumlar vardır:

- Tora’nın verildiği zaman, Yahudilerle Tanrı’nın birleşmesi, bir düğün olarak kabul edildiği ve Tora verilirken Sina Dağı’nın düğün yeri gibi mucizevî bir şekilde çiçeklerle ve yeşilliklerle kaplandığı için.

- Şavuot’tan itibaren Bet-Amigdaş’ta sunulan ilk turfandaların getirildiği Bikurim Sepeti’ni anımsattığı için.

- Şavuot’ta, Tanrı, ağaç meyvelerinin kaderini belirlediği için.

ŞAVUOT 2011-5771 Takvimi

 4 Haziran Cumartesi

Yom ha-Meyuhas - Bağlantı olan gün: Sivan ayının ikinci günü, Roş Hodeş Sivan ile üç sınırlama gününü (Sheloshet Yemai Hagbalah)- birbirine bağladığı içinbu şekilde anılır.

5-6-7 Haziran

Sheloshet Yemai Hagbalah - Üç günlük hazırlık, sınırlama dönemi: İsariloğulları’nın, Sina Dağı’nda Tora’yı almalarından önce, üç günlük hazırlanma dönemini sembolize eder.Tanrı Moşe’ye ‘Halka git’dedi,” ve onları bugün ve yarın kutsiyete uygun duruma getir.(Bedenlerini ve)Giysilerini (mikveye) daldırsınlar. Üçüncü gün için hazır olsunlar; çünkü üçüncü günde, Tanrı tüm halkın gözleri önünde Sina Dağı’nda açığa çıkacaktır. Dağın çevresini halk için sınırlandır.(Onlara şöyle) Söyle: Dağa çıkmaktan-kenarına temas etmekten (bile) kendinizi sakının.” (Şemot 19:10-12)

7 Haziran Salı

Gün içinde evler ve sinagoglar çiçekler, ağaç dalları ve yeşilliklerle süslenir. Şavuot, gün batımı ile başlar. Bu akşamdan 9 Haziran Perşembe gün batımına kadar Yom Tov’dur (İyi gün-bayramın mübarek günleri), Şabat gibi, iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz vb.Gün batmadan, bayram şerefine mumlar yakılır. Mumlar beraha ile yakılır:

“Baruh ata ad. Eloenu meleh aolam aşer kideşanu bemitzvotav vetsivanu leadlık ner şel yom tov- Bize Yom Tov mumlarının yakılması üzerine emir veren Evren’in Kralı Tanrı’mız, Sen kutsalsın.”

Gün batımından sonraya kalınırsa, ‘yanan bir ateşten faydalanılarak’ mumlar yakılabilir.

Akşam duasından sonra, Bayram Kiduşu ve Şeeheyanu duası ile başlayan güzel bir bayram yemeği yenir.

“Baruh ata ad. Eloenu meleh aolam şeeheyanu vekiyemanu veigianu lazeman aze -Kutsalsın Sen, Tanrı’mız, Evren’in Kralı, çünkü bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bu zamana eriştirdin.”

Tikun lel Shavuot – Bu gece geleneksel olarak uyanık kalıp bütün gece Tora öğrenilerek geçirilir.

8 Haziran Çarşamba

Tanrı Sina Dağı’nda 10 Emir’i dile getirirken,  geçmiş ve gelecek bütün Yahudilerin ruhları bu muhteşem ve insan beyninin algılaması imkânsız olaya bizzat şahit olmuşlardı. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve 10 Emir’i tekrar dinlemek için Şavuot’un ilk günü sinagoga giderler.

Rabbi Menachem M.Scherneerson, küçük yaştaki çocukların, hatta bebeklerin bile Şavuot’ta sinagogda 10 Emir’i dinlemeye getirilmelerini teşvik etmiştir. Çünkü İsrailoğulları Sina Dağı’nda beklerken, Tanrı; ancak Tora kurallarını layığı ile yerine getireceklerini garanti ettikleri takdirde onlara Tora’yı vereceğini söylemişti. İsrailoğulları, önce atalarını, sonra peygamberlerini kefil olarak göstermiş, ama Tanrı onları garantör olarak kabul etmemişti. Sonunda, çocuklarını garantör olarak göstermişler, Tanrı, sadece çocukları garantör olarak kabul edip, çocukların hatırına Tora’yı İsrailoğullarına vermişti. (Midraş Rabba, Şir Aşirim 1:4).Çocuklar, Tanrı tarafından kabul edilen tek garantörler oldukları için, bugün, özellikle çocukların, sinagoga getirilmeleri gerekir.

Kiduş’tan sonra, özenle hazırlanmış bayram yemeği yenilir.

9 Haziran Perşembe

Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth okunur. Sabah duasından sonra Kiduş yapılır ve özenle hazırlanmış bayram yemeği yenilir. Şavuot Bayramı, bu akşam yıldızların çıkışıyla son bulur.

10 Haziran Cuma

Isru Hag-Bayramın ertesi günü: Bayramın uzantısı olarak bilinir ve bugünde oruç tutulmaz. Isru Hag,Yeruşalayim’i ziyarete gidilen Üç Hac Bayramı-Pesah-Şavuot-Sukot’un bittiği günün ertesi günüdür.Talmud  bilgelerine göre, bayrama, yemek yiyip içerek ‘gün ekleyen’ kişiler, sanki  bir sunak inşa edip, üzerinde bir kurban sunmuş gibi kabul edilirler. “İplerle bağlayın bayram korbanını” (Mezmurlar 118:27)

Rabbi İsaac Luria’nın bir öğretisine göre, bayramdan sonraki günü, bayrama bağlamamızın sebebi, bayramdan kalan ışıktan faydalanmak, bayramın kutsallığını bir nebze olsun uzatabilmek arzusudur.

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Shavuot, Kutsal Kitap, El Gid Para El Pratikante,The Jewish Book of Why,  Şemot, kitaplarından ve  www.chabad.org; www.aish.com ;jewfaq.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.