“Vaani bevoi mipadan Aram meta alay Rahel beerets Kenaan badereh beod kivrat erets lavo Efrata. Vaekberea şam bedereh Efrat i Bet Lahem – Aram’dan dönerken Rahel yolda henüz Efrat’a gelmeden üzerimde öldü. Onu Efrat yolunda defnettim. Orası Bet Lehem’dir. (Bereşit 48/7)
Yaakov için çok zor bir andır. Oğlundan Mearat Amahpela’da gömülmeyi istemektedir. Ancak oğlu Yosef’in annesini orada defnetmemiştir. Rahek yolda Bet Lehem’de defnedilmiştir. İşte Yaakov oğlu Yosef’e bunun nedenlerini anlatmaktadır. Yaakov oğlunu şu açıklamayı yapar. “Rahel Bet Lehem’de gömülmüştür. Hevron’a uzak olduğundan değil. Çünkü Bet Lehem ile Hevron birbirine çok yakındır. Onu oraya götürmek de hiç de zor bir şey değildir. Ancak Tanrı Rahel’in orada defnedilmesini emretmiştir. Çünkü Yahudiler sürgüne giderken Rahel’in kabrinin önünden geçecekler ve orada dua edeceklerdir.”
Rabi Hayim Schmulevitz bu açıklamayı fazla uzun bulur. Bu kadar söze ne gerek vardır ki? Yaakov “Tanrı bunu benden istediği için yaptım” dese yeterli olurdu. Yosef buna inanmak zorundadır. Ancak Rabi buradan çok önemli bir ders çıkarır ve bizimle paylaşır. Eğer bir şey yapmakta bir çıkarımız veya çok fazla isteğimiz varsa kendi kendimizi bunun Tanrı’nın da isteği olduğu konusunda ikna etmeye çalışırız. Çünkü insanoğlu bahane bulmak ve kendisini kandırmak konusunda son derece zekice davranır. Ancak kişisel bir çıkarımız yoksa ve bundan fayda sağlamayacaksak o zaman bunun gerçekten Tanrı’nın bir kararı olduğunu ve kişisel bir çıkar taşımadığını anlarız.
Kendimize bu konuda sıklıkla ciddi uyarılar yapmak zorundayız. Sadece kendimizi yanlış bir yola sokmamak için değil, aynı zamanda doğru şeylerin haklı bir nedenle yapılması gerektiğini de kendimize hatırlatmak zorundayız.
Midraş Baal Aturim’e dayanarak bizlere Esav ve Yaakov karşılaşmasında Yaakov’un bir yanlışını öğretir. Yaakov kızı Dina’yı Esav’dan saklamak için onu bir sandığa gizlemiştir. Bu yüzden de başına Şehem olayı gelmiş ve cezalandırılmıştır. Tanrı şöyle der: Dina’yı Avraam’ın soyundan birine vermek istemedin o zaman onu bir putpereste vermek zorunda kalacaksın.
Midraşın bu anlattığında Yaakov neden bu kadar suçlu bulunmuştur. Yaakov kızını Esav gibi kötü karakterli birine vermek istememiştir. Bunu son derece uygunsuz bulmuştur. Onun için de kızını iyi bir şekilde Esav’dan saklamak için haklı bir nedeni olduğuna kendini inandırmıştır. Belki de Yaakov bunu iyi bir niyetle tabii ki kızını korumak için haklı bir durumda yapmıştır. Ancak Tanrı bu durumu böyle değerlendirmemiş ve Yaakov suçlu duruma düşmüştür.
Ne hava şartları ne de uzaklık Yaakov’un Rahel’i Mearat Amahpela’ya defnetmemesi için bir bahane oluşturmaz. Yaakov bunu sadece Tanrı emri olduğu için yapmıştır. Aksi durumda koşullar elbette ki Yaakov için elverişli olacaktır. Kaldı ki Yaakov da Rahel ile Mearat Amahpela’da ebedi uykusunu uyumak istemektedir. Yosef’e açıkça şunu söyler. Bu Tanrı’nın isteğidir. Çünkü burada kişisel bir çıkar yoktur. Mademki Tanrı emridir mutlaka doğru olan da budur.
Kendimizi kandırmak son derece kolaydır. Bahane bulmak ise daha da kolay. Ancak özellikle önemli ve zor kararlar vereceğimiz zaman uyanık olmak, şartları her yönü ile incelemek gerekir. Tanrı bizlere doğru yolu gösterecektir ancak bunu fark edebilmek için kalbimizi her zaman açık tutmamız gerekir.
