Tanrı ile İsrailoğulları’nın EBEDİ antlaşması: ŞAVUOT

Mısır’dan çıkış ile başlayan süreç içinde, Pesah’in ikinci gecesinden itibaren 49 gece boyunca sayılan Omer’in bitişinden hemen sonra,6 ve 7 Sivan günleri, (Bu yıl 19 ve 20 Mayıs) büyük bir coşku ve neşeyle Şavuot Bayramı kutlanır.

Şavuot, hem tarımsal, hem tarihi özelliği olan ve Kudüs’e ziyarete gidilen, Şaloş Regalim (Üç Hac Bayramı: Pesah-Şavuot-Sukot)’in ikincisidir.

Mısır’dan çıkışta fiziksel esaretlerinden kurtulan İsrailoğulları,49 gün –7 hafta boyunca, her gün kendilerini geliştirip, Tanrı’ya yaklaşarak, Şavuot’ta, Tanrı’nın onlara verdiği Tora’yı almaya layık oldular. Şavuot, en çok bilinen ‘haftalar’ anlamıyla, Pesah’ın ikinci gününden itibaren geçen yedi haftayı simgeler. Bunun yanında, Şavuot, ‘Şevua-Yemin’  kelimesinden gelir. Tora verildiği zaman, İsrailoğulları, Tora’ya itaat edeceklerine ve Tanrı’dan başka bir güce itibar etmeyeceklerine, Tanrı da İsrailoğulları’nı başka bir milletle değiş tokuş etmeyeceğine yemin etmişti. Tanrı ile İsrailoğulları’nın  bu ebedi anlaşması, düğünü, Şavuot’ta gerçekleşmiştir.

ŞAVUOT DEYİNCE AKLA GELENLER

1. Tora: Şavuot’ta, Tanrı’nın en kutsal hediyeyi, sonsuz yaşam ve mutluluk rehberi olan Tora’yı, İsrailoğulları’na vermesini kutlarız.

2. Mitzvot: Mitzvot (Mitzva’nın çoğulu); Tanrı’nın Yahudilere verdiği emirler, yaptığımız iyilikler, sevaplar gibi değişik anlamlar taşır. Bunlardan en etkileyici olanı, ‘Mitzva’nın ‘birleşme’, ‘bağlantı’ anlamına gelmesidir. ‘Mitzva’ ile fiziksel bir varlık olan insan, ruhaniyete ve Kutsal Tanrı’ya bağlanır. Tanrı’nın Yahudilere bu bağlantı yolunu sunması, Onların bu yolu kullanarak cenneti dünyaya indirmelerini sağlamaktır.

3. 10 Emir: Tanrı, Sinai Dağı’nda 10 Emri dile getirirken, geçmiş ve gelecek, bütün zamanlardaki Yahudilerin ruhları, Tanrı’nın kutsallığına bizzat şahit olmuşlardı. “Hem bugün burada bizimle olup Tanrı’nın Huzuru’nda duranlarla, hem de bugün burada bizimle olmayanlarla yapılmaktadır bu anlaşma…”(Devarim-29:14-15).Bu antlaşma ile İsrailoğulları Tora’yı takip edeceklerine ve Tanrı’dan başka tanrılara ibadet etmeyeceklerine, Tanrı da, İsrailoğulları’nı başka bir milletle değiş tokuş etmeyeceğine and içmişlerdir. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve 10 Emir’i tekrar dinlemek için Şavuot’un ilk günü sinagoga giderler.

4. Tikun Lel Shavuot: Yahudilikte Kutsal Kitap metinlerini yorumlayan Midraş’ta belirtildiği üzere, Tanrı’nın onlara Tora’yı vermeyi vaat ettiği günün öncesindeki akşam, İsrailoğulları yorgunluktan uyuyakalmışlardı. Sabah, Tanrı’nın, 10 Emir’i dile getiren Kutsal Sesi’yle uyanmışlardı. Yaygın bir yoruma göre, onların yaptığı bu hatayı telafi etmek için; Kabalistlerin yorumuna göre ise de, Roş Aşana Bayramı’na kadar sağlıklı bir yaşamımız olmasını garanti altına almak için, o gece uyumayıp Tora çalışırız. Ertesi gün sanki ‘biz’ Tora’yı almaya hazırlanıyormuşuz gibi Tora’ya odaklanır, dikkatimizi ve enerjimizi bu yönde yoğunlaştırırız.

5. Sütlü Yiyecekler: Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenilmesinin sebebi hakkında farklı görüşler vardır:

- Tora et ve sütü beraber yemeyi yasaklamıştı. İsrailoğulları’nın kap kaçaklarını kaşer hale getirme- sıfırlama için zamanları yoktu. Bunun için ‘sütlü’ yiyecekler yediler.

- Yahudiler, Sinai Dağı’nda Tora’yı almaya hazırlanırken bir bebek gibi saf ve temizdiler. Bir bebeğin yaşamını sağlayan gıda nasıl ‘süt’ ise, Yahudilerin yaşamını sağlayan da Kutsal Tora olduğu için.

- Vaat edilen topraklardan, ‘bal ve sütün aktığı ülke’ olarak bahsedildiği için.

- Şir Aşirim’de (Şarkıların Şarkısı 4:11) Kral Salamon, Tora’dan bahsederken, “Dudaklarından bal ve süt gibi damlar” kelimelerini kullandığı için.

6. Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth: Şavuot’un ikinci günü okunur. Bunun nedeni üzerine de farklı görüşler vardır:

-Şavuot, Kral David’in doğum ve ölüm yıldönümüdür. Ruth ve kocası Boaz, Kral David’in büyük büyükanne ve büyük büyükbabaları olduğu için.

-Ruth’un kitabında bahsedilen hasat sahneleri, Hasat Bayramı Şavuot’a ait olduğu için.

-Moavlı bir putperest olan Ruth, hiçbir maddi çıkarı olmadan Yahudiliği içtenlikle kabul ettiği, Şavuot’ta da bütün Yahudiler Kutsal Tora ve kurallarını, Tanrı’ya olan derin inançları ve güvenleri ile kabul ettikleri için.

7. Evlerin ve sinagogların süslenmesi: Şavuot’ta evler ve sinagoglar, geleneksel olarak çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir. Bunun sebebi üzerine farklı yorumlar vardır:

-Tora’nın verildiği zaman, Yahudilerle Tanrı’nın birleşmesi, bir düğün olarak kabul edildiği ve Tora verilirken Sinai Dağı’nın düğün yeri gibi mucizevi bir şekilde çiçeklerle ve yeşilliklerle kaplandığı için.

-Şavuot’tan itibaren Bet-Amigdaş’ta sunulan ilk turfandaların getirildiği Bikurim Sepeti’ni anımsattığı için.

-Şavuot’ta, Tanrı, ağaç meyvelerinin kaderini belirlediği için.

ŞAVUOT BAYRAMI’NIN DEĞİŞİK İSİMLERİ

1. Hag HaBikurim- İlk Ürünlerin Bayramı. Şavuot’ta ilk buğday hasadıyla yapılan iki ekmek, korban olarak Bet-Amikdaş’a getirilirdi. Turfandalar Bayramı (Dördüncü Kitap Bamidbar 28:26).Çünkü Şavuot’tan itibaren İsrail topraklarının kutsanmış meyvelerinin turfandaları, üzüm, incir, nar, zeytin, hurma, arpa ve buğday, Tanrı’nın emri üstüne Bet Amikdaş’a getirilirdi.(Devarim 8:8)

2. Hag HaŞavuot-Haftalar Bayramı. Mısır’dan çıkarken fiziksel esaretten kurtulan Yahudiler, Pesah’ın ikinci gecesinden itibaren 49 gün, yedi hafta boyunca, her gün Omer’i sayarak kendilerini geliştirdiler. Ruhlarını arındırarak esaretten kurtardılar ve Tora’yı almaya layık oldular. Bu dönemin sonu,  Şavuot idi.(İkinci Kitap Şemot 34:22, Beşinci Kitap Devarim 16:10)

3.Hag HaKatsir-Hasat, Biçmek Bayramı. Yeni yılın buğday başakları bu zamanda hasat edilmeye başlanırdı.(Şemot 23:16)

4. Hag Aasif- Ekinleri Toplama Zamanı.

5. Atseret-Sonuçlandırma. Şavuot, Pesah’la başlayan dönemin sonunu işaret eder, Omer sayımı Şavuot’un öncesinde tamamlanır. Mısır’dan çıkışın tek amacı Sinai Dağı’nda Tora’yı almaktı.

6. Zeman Matan Toratenu-Tora’mızın Veriliş Zamanı.

7. Pentacost-Yunanca’da Ellinci Gün anlamına gelir. Mısır’dan çıkışın ikinci gecesinden itibaren 49 gün sayımı bittikten sonra, 50.gün Şavuot’tur.

TORA NEDEN İSRAİLOĞULLARI’NA VERİLDİ?

Dünya ülkeleri,  Tora’nın kendilerine teklif edilmediğini ve bunun haksızlık olduğunu düşünmemelidir, çünkü Tanrı, Yahudiler’den önce, dünya uluslarına teker teker Tora’yı teklif etmişti. Tanrı, Tora’yı teklif ettiğinde, Esav’ın soyundan gelenler; “Kanunları nedir?”diye sordular. Kanunlardan birinin “Öldürmeyeceksin!” olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini, çünkü öldürmemenin, onların doğasına aykırı olduğunu söylediler. Yitshak, oğlu Esav’a hayır duasını verirken “Ancak kılıcınla yaşayacaksın” demişti.(Birinci Kitap Bereşit-27:40).

Tora, daha sonra Amon ve Moav’a teklif edildi. Onlar da, kanunların içinde ‘Ahlaksızlık yasağı’ olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini söylediler. Sonuçta kökleri babalarından hamile kalan Lot’un kızlarından geliyordu (Bereşit-19:30-38).

Tora, daha sonra Yişmael’in soyundan gelenlere teklif edildi. Onlar da, ne o zaman, ne şimdi, çalma yasağıyla baş edemeyeceklerini belirttiler. Çünkü Tanrı’nın meleği, ataları Yişmael’in annesi Agar’a “Oğlun asi biri olacak. Hem eli herkese karşı, hem de herkesin eli ona karşı olacak” demişti.(Bereşit-16:12-13)

Tanrı, Tora’yı Yahudi halkına teklif ettiği zaman, onların bu kuralları uygulayabilecek potansiyele sahip olduklarını gördü. Yahudiler de Tora’yı alırken “Naaseh V’nishma-Yapacağız ve dinleyeceğiz” dediler. Hahamlarımız, bu sözü yorumlarken, “Önce Tanrı’nın Emirleri’ne itaat edeceğiz, sonra anlamaya çalışacağız”diyerek Yahudilerin Tanrı’ya ve Tora’ya olan sonsuz inançlarını ve bağlılıklarını dile getirdiklerini ifade ederler.

ŞAVUOT 2010 TAKVİMİ

18 Mayıs Salı

Gün içinde evler ve sinagoglar çiçekler, ağaç dalları ve yeşilliklerle süslenir. Şavuot, gün batımı ile başlar. Bu akşamdan 20 Mayıs gün batımına kadar Yom Tov’dur (İyi gün-Bayramın Mübarek Günleri), Şabat gibi, iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz vb.

Gün batmadan, bayram şerefine mumlar yakılır. Gün batımından sonraya kalınırsa da, ‘yanan bir ateşten faydalanılarak’ mumlar yakılabilir.

Akşam duasından sonra, ‘Bayram Kiduş’u ile başlayan güzel bir bayram yemeği yenir.

TİKUN LEL SHAVUOT: 18 Mayıs Salı gecesi geleneksel olarak uyanık kalıp bütün gece Tora öğrenilerek geçirilir.

19 Mayıs Çarşamba

Kadın, erkek, çoluk çocuk, gidebilecek durumda olan herkesin, bugün sinagoga gidip 10 EMİR’in okunmasını dinlemesi gerekir.

Gün içinde sütlü yiyecekler yeme âdeti vardır. Gün battıktan sonra, yanan bir ateşten faydalanarak bayram mumları yakılır. Kiduş’tan sonra, özenle hazırlanmış bayram yemeği yenilir.

20 Mayıs Perşembe

Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth okunur.