Ekev

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
20 Ağustos 2008 Çarşamba

Tora’da birkaç kez kullanılan “am keşe oref” sert enseli bir halk terimi burada da karşımıza çıkmaktadır. İlk kez altın buzağı günahından sonra Moşe Rabenu tarafından kullanılmış Tanrı da birkaç kez bu sıfatı bizler için kullanmıştır. Bu sıfatta ne gibi bir olumsuzluk vardır? Yani ensenin sert veya yumuşak olmasının topluma ne gibi bir yararı dokunacaktır sorusuna tanınmış açıklayıcılardan Rav Sforno’nun söyledikleri ile yanıt bulmaya çalışalım. Rav Sforno bu özelliğin esnekliğe kapalı, sadece kafasında doğru bildiğini yapan bir başka deyişle burnunun dikine giden anlamına geldiğini hatırlatır. Gerçekten de Bene Yisrael özellikle altın buzağı günahında daha kırk gün önce gördüklerini bir kalemde silmiş ve kafasının dikine gitmiştir. Ortada provokasyon var mıdır? Evet bir provokasyon vardır, fakat eğer “emuna” ve “yirat şamayim” yeteri kadar kuvvetli olsaydı Bene Yisrael bu günahı işlemezdi.

Bu gün bile etrafımızda “keşe oref” benzeri insanlara rastlamak mümkündür. Sayısız açıklamaya kulağını tıkayan ve sadece kendi bildiğinin doğru olduğunu düşünen insanlar bazen toplumu yanlış yönlendirmektedir. Bu yanılgı ne yazık ki bizleri sonu belli olmayan bir yola sürükler ki bu da bizlerin istediği şey değildir. Bunu düzeltmek mümkün müdür? Elbette bunu düzeltmenin en güzel yolu eğitimdir. Eğitim insanların o en sert inadını bile kıran ve onu iyi ve doğru yola sokan bir olgudur ki Tora’nın ve Judaism’in temeli eğitime dayanır. Eğitim de yüzyıllardır Judaik düşünceye yön vermiş ve galutun o büyük girdabında kaybolmamamızı sağlamıştır. Bu eğitim insanlara aynı zamanda “yirat şamayim” de verir ki buna sahip olan bir insanın günah işlemesi veya bilerek ve isteyerek başkalarının kalbini kırması ya çok zor ya da imkansızdır.

Bulunduğum bir toplantıda “yirat şamayim”in fazla etkili olmadığı konusunda birtakım konuşmalara tanık oldum. Yirat şamayim’den ziyade iyi insanlar yetiştirmenin gereği üzerinde durulmuştu o toplantıda. Zaten yirat şamayim sahibi olan bir insan nasıl bile bile kötü olabilir. Bunu verirken insanlara zaten istediğiniz eğitimi, iyi ve doğru davranışları da verebilirsiniz. Bu özelliğe sahip bir insanın keşe oref olması da çok zordur. O halde işin esası iyi eğitim verilmiş ve yirat şamayim sahibi insanlar yetiştirebilmektir. Buna sahip olan insanlar bizim üzerimizde bizi izleyen bir göz, işiten bir kulak ve her yaptığımızı kaydeden bir el olduğunu asla unutmazlar.