14 Mayıs Pazar: Lag Ba Omer

Tarih boyunca gerçekleşen üzücü olaylar nedeniyle Pesah ile Şavuot arasındaki zamanın büyük kısmı müziksiz, neşesiz, kutlamasız bir şekilde yaşanır. Rabi Akiva’nın 12.000 çift öğrencisinin ölümü, Haçlılar dönemindeki Yahudi katliamları, Bar Kohba isyanları sonucunda binlerce Yahudi’nin hayatını kaybetmesi, Holokost’un başlaması, Yahudiliğin ve Tora öğreniminin gelişimini derinden yaralar. Omer sayımının 33. günü-Lag BaOmer’de gerçekleşen Rabi Akiva’nın Tora öğretilerini aktaracak yeni öğrencileri eğitmeye başlaması, öğrencileri öldüren salgın hastalığın yol açtığı ölümlerin durması, Zohar’ı aktaran Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması ve başka mutlu olaylar artık bu sıkıntılı dönemin sonuna gelindiğini belirtir ve Lag BaOmer neşe, coşku ve ışık içinde yaşanır.

Rabi Akiva’nın 24.000 öğrencisi

Kendi neslinin ve tüm zamanların önde gelen Rabilerinden olan Rabi Akiva, Talmud’a göre, Tora öğrenimi ve uygulamasında, neredeyse Sina Dağında Moşe Rabenu yerine Tora’yı alabilecek kadar ileri bir düzeye ulaşmıştı. Rabi Akiva, 24.000 seçkin öğrencisini ikili gruplar halinde (12.000 çift); her birini Tora’nın bir bölümü üzerine yoğunlaşacak şekilde eğitiyordu. Sevgi kavramıyla bütünleşmiş olan Rabi Akiva, Tora’da yer alan “Arkadaşını kendin gibi sev” mitsvasının en temel prensip olduğunu öğrencilerinin de kalplerine işlemeye çalışıyordu. Her biri manevi olarak çok üst seviyelerde olan 24.000 öğrenci, bu mitsvayı gerektiği şekilde uygulamayıp birbirlerine gereken saygıyı gösteremediler. Bu yüzden, Omer’in sayıldığı, Pesah ile Şavuot arasındaki dönemde, salgın bir hastalık nedeniyle öldüler. Bu kadar yüksek maneviyata sahip öğrencilerin nasıl birbirlerine saygıda kusur edebileceklerinin üzerine biraz düşününce, onların aslında birbirlerine olan büyük sevgilerini de görebilmemiz mümkün olur. Bilgelerimiz şöyle der: “Nasıl ki her kişinin yüzü, arkadaşlarının yüzünden farklıysa, her kişinin aklı da arkadaşlarının aklından farklıdır.” Rabi Akiva’nın öğrencileri Rabi’lerinin öğretileri üzerinde çalışırken, aynı kavramın 24.000 farklı akıl tarafından içselleştirilmesinin, 24.000 farklı bakış açısının yolunu açar. Öğrenciler birbirlerini çok sevip değer verdikleri için, arkadaşlarına kendi anladıkları bakış açısını göstererek kendilerine göre hatalı veya eksik olan arkadaşlarının anlayışını düzeltmek tamamlamak isterler. Bunun yol açtığı birbirinden ayrılma ve bölünmenin Rabi Akiva’nın öğrencileri üzerinde etkisi yıkıcı olur ve salgın bir hastalık, 12.000 çift öğrenciyi yok eder.

 

Lag BaOmer mesajı

Birbirimiz arasındaki farklılıklar, bölünmeye sebebiyet vermek zorunda değil. Aksine, gerçek birlik, farklılık ve hatta karşıtlıkların sentezinden gelir. Atalarımıza baktığımızda, Avraam, Yitshak ve Yaakov’un Tanrı hizmetinde bariz ortak noktaları olduğu gibi, ağırlıklı olarak temsil ettikleri özelliklerdeki farklılıkları da görürüz – Avraam Tanrı Sevgisini, Yitshak, Tanrı’ya duyulan saygıyla karışık korku- huşuyu ve Yaakov, bu karşıtlıklar arasındaki uyumu temsil eder. Yine de farklılıklarına rağmen hep birlikte, Yahudi halkının tek ve benzersiz manevi mirasının temellerini inşa ederler.

Birlik kavramı, tüm insanlığı – Yahudileri ve Yahudi olmayanları da kapsayan daha geniş bir anlam içerir, insanlar âleminin de ötesine geçerek varoluşun bütünlüğünü içine alır, çünkü hepimiz Tanrı’nın yaratımlarıyız.

Bu temel “bir’lik hakkındaki farkındalığımız, etrafımızdakiler ve genel olarak dünya ile olan ilişkilerimizi etkiler. Böylece birbirimizin arasındaki farklılıklar, hepimiz için ortak olan şeylerin gölgesinde kalır ve bu şekilde kişi, kendisiyle başkaları arasındaki farkı bir tehdit olarak algılamaz. Bunun yerine, sevgiyle başkalarına ulaşmaya ve onlara yardım etmeye çalışır. Hoşuna gitmeyen bir karakter veya hareket gördüğünde akranını bloke etmek, olumsuz duygularla yanıt vermek yerine, şefkat duyguları uyanır. Saygı ve hassasiyetle diğerinin kendi kendisi  ve başkaları ile ilişkilerini düzeltmesine yardım etmek için çalışır, olayların farklı açılarını göstermeyi dener ve  aralarındaki birliğin tamamlanma yolunu açar.

Bu, tsedaka, ‘dürüst davranış’ın anlamlarından biridir. Tsedaka, sadece yardıma muhtaç bir kişiye hayırsever bir bağış yapmak değil, sadece Tanrı tarafından bize verilenleri adaletli bir şekilde paylaşmak değil, karşımızdakine maddi manevi gerekli olan ve elimizden gelen her şekilde destek olmak, böylece bireyler arasındaki veya uluslar arasındaki birliği bozan faktörleri ortadan kaldırmak anlamına gelir.

LAG BAOMER – Neden bu kadar mutlu bir gün?

Bugün; Lag BaOmer günü:

*Rabi Akiva, öğrencileri salgın hastalık sebebiyle birbiri ardına ölünce, İsrail’in güneyine giderek, öğretilerini aktaracağı beş yeni öğrenci bularak hemen eğitimlerine başlar: Rabi Meir, Rabi Yehuda ben İllai, Rabi Yosi, Rabi Şimon bar Yohay (Raşbi) ve Rabi Elazar ben Şamoah. Bugün bilinen bütün sözlü öğretiler, sadece ve sadece bu beş öğrenciden günümüze aktarılarak gelir.

 *Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalıktan kaynaklanan ölümler bu gün itibarıyla durur.

*Omer sayımının 33. günü-Lag BaOmer; “Ne iyi, ne güzeldir kardeşlerin birlik içinde yaşamaları.” (Teillim 133:1) pasuğunun hayatımızdaki anlamına dikkati çekerek hayatı boyunca sevgi ve birlik kavramının önemini vurgulamış olan büyük Talmud bilgini Rabi Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümüdür. Ölüm yıldönümü neden mutlulukla kutlanıyor? Ölmeden önce öğrencilerine, Tora’nın yorumlarını içeren Zohar’ı aktaran Rabi Şimon bar Yohay, ölüm gününde kendisi için yas tutulmamasını, mutlu olunmasını, bu günün, kendisi için yom hilula (sevinçli kutlama günü) günü olarak kutlanmasını vasiyet eder.

*Lag BaOmer  (Omer’in 33.günü), yani Omer’in beşinci haftasının beşinci günü Kabala’ya göre, ‘almak, teslim almak’ için çok elverişli bir gündür. Bir yükseliş günüdür. Bu gün, ruhlarımız sevinç ve şarkılarla yükselişe geçer. Zorluk ve şiddetin gücü, bugün etkisiz durumdadır. Bugün, sadece geçmişteki bu çok önemli olaylar değil, günümüzde de bizi aydınlatmaya devam eden, canlı ve güçlü Kabala’ya sahip olmamız da kutlanır. Bugün, Kabala’yı Rabi Akiva’dan ‘teslim alan’ Rabi Şimon’un sevincini içimizde yaşarız. Bunun yanında kendimiz için de seviniriz. Çünkü ruhlarımız, Tora’ya uygun davranıp mitsvaları yerine getirerek buna açık olduğu sürece, biz de Kabalist aktarım zincirindeki yerlerimizi alabiliriz.

*Raşbi- (Rabi Şimon Bar Yohay) ölmeden önce öğrencilerine, Tora’nın yorumlarını içeren Zohar’ı aktarır. Bu, başlı başına bir mutluluk kaynağıdır. (Raşbi, aktarması bitmeden o günün sona ermeyeceğini söyler, gerçekten de güneş, Raşbi’nin anlatacakları bitene kadar batmaz.)

*Yahudiler Mısır’dan çıkıp İsrail topraklarına gelene kadar çölde yaşadıkları süre boyunca Tanrı tarafından göklerden gönderilen mucize yiyecek ‘man’ bir yoruma göre, ilk defa bir Lag BaOmer  günü yağmaya başlar.

Lag BaOmer  kutlamaları

*Mutluluk- Rabi Akiva’nın öğrencileri arasındaki ölümlerin, bu günde durmasından ve bu gün gerçekleşen mutlu olaylardan dolayı, Lag BaOmer , mutluluğun arttığı bir gündür. Bu gün, bayram günlerinde olduğu gibi Tahanunim (af için yakarış duaları) yapılmaz.

Omer döneminde yasak olan düğün ve benzeri kutlamalar, bu günden itibaren yapılmaya başlanır. Omer döneminde tıraş olmayanlar, 34. günden itibaren tıraş olmaya başlar.

*R’Şimon bar Yohay’ın mezarı ve Meron- Her yıl Lag BaOmer’de Rabi Şimon’un İsrail-Meron’daki mezarı binlerce kişi tarafından ziyaret edilir, orada şarkılar söylenip dans edilir. Meron’un harfleri, ‘Meleh Rofe Neeman ve Rahaman’ın baş harflerinden oluşur- “Güvenilir ve merhametli Şifaveren Kral”. Bu da, Tanrı’nın iyileştirme gücünü ifade eder. Diaspora’da ise, ‘tsadik-dürüst’lerin mezarları ziyaret edilir, tsedaka verilir, bu şekilde Rabi Şimon’un mutluluğu paylaşılır.

*Işık ve ateş- Lag BaOmer  gecesi, her yerde büyük ateşler yakılır. Sinagoglarda çok sayıda kandil ve ışık yakılır. Dev ateşler, R’Şimon bar Yohay’ın aktardığı öğretilerinin dünyaya getirdiği dev ışığı temsil eder.

Bu ışık, özellikle R’Şimon bar Yohay’ın ölmeden hemen önce Lag BaOmer’de öğrencilerine Tora’nın gizemleri ve derinliği hakkında günümüzde bile halen açıklanmayı bekleyen sırları açığa çıkardığı zaman göz kamaştırıcı bir şekilde açığa çıkar. Zohar, evin ateş ve yoğun ışıkla dolduğundan bahseder, bu ışık o kadar parlaktır ki, orada toplanan kişiler R’Şimon’a yaklaşamaz, hatta ona bakamazlar bile.

*Erkek çocukların ilk saç kesimi-  Aşkenaz geleneklerine göre erkek çocukların saçları üç yaşına kadar kesilmez. Üç yaşına Omer zamanı girmiş olan ve Omer dönemi olduğu için saçlarını kestirmemiş erkek çocukların ilk saç tıraşlarını, Lag BaOmer ’de, bir rabiye yaptırma geleneği vardır.

*Ok ve yay- Bazı geleneklere göre, Lag BaOmer ’de, çocukları açık havada gezilere götürüp sembolik olarak ok ve yay kullandırma âdeti vardır. Bu da, gökkuşağını sembolize eder. Gökkuşağı, tufandan sonra, Tanrı’nın bir daha bütün varlıkları bir tufan tarafından yok etmeyeceğine dair, Noah ile yapmış olduğu anlaşmayı simgeler. Bu şekilde ne zaman ‘Seçilmiş Halk’ı yoldan çıkacak gibi olsa, o zamanlarda çıkan gökkuşağı, Tanrı’nın bu anlaşmasını hatırlatır. R’Şimon o derece ‘tsadik-dürüst’bir kişi idi ki, onun liyakatleri yüzünden, o yaşadığı sürece, dünyanın bu işarete ihtiyacı olmamıştı ve onun zamanında hiç gökkuşağı görülmemişti. Bütün dünyayı savunup koruyacak güce sahip olan R’Şimon, yaşamı boyunca hep tüm dünya için dua edip merhamet dilemişti.

*Sütlü yiyecekler- Bazı çevrelerde, Lag BaOmer ’de sütlü yiyecekler yeme âdeti vardır. Kabala yazılarında şarap ve kan, yargıyı; su ve süt ise merhameti sembolize eder. Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenmesinin sebeplerinden biri de budur. Şavuot’un spiritüel etkisi, göklerden ‘Tanrısal Merhamet’in bereketli bir şekilde yağmaya başladığı Lag BaOmer’den itibaren hissedilmeye başlar.

*Keçiboynuzu-Talmud, bir zamanlar Raşbi’nin Roma hükümetini eleştirdiği için ölümle cezalandırıldığını ve oğlu Rabi Elazar ile birlikte hayatta kalabilmek için kaçmak zorunda kaldıklarını anlatır. İkili, bir mağaraya sığınır ve orada bulundukları 13 yıl boyunca sürekli olarak Tora çalışır. Tanrı, mağaranın ağzıyla mucizevi bir şekilde yeni bir su kaynağı ortaya çıkarır ve orada meyveleri onlara yemek sağlayan bir keçiboynuzu ağacı yetişir. Birçok kişi bu hikâyeyi anmak için Lag BaOmer’de geleneksel olarak keçiboynuzu yer.

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek ve konu hakkında bazı yorumları aktarmak amacıyla Lag Baomer-Its observance,laws and significance, Sefiros, GÖZLEM Yayıncılık’tan- El Gid Para El Pratikante, Sidur kol Yaakov, Bereşit, The Book of Our Heritage, Inside Time, Yahudilik Ansiklopedisi kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org; www.torahtots.com; Error! Hyperlink reference not valid.; wwww.meaningfullife.com; www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

**Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.