VAYETSE Yaakov’un seviyesi

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
14 Kasım 2018 Çarşamba

Yaakov zorunlu bir yolculuğa çıkmıştır. Bu yolculuğun temel amacı Esav’ın nefretinden kaçmaktır. Ancak babası Yitshak’ın talimatlarıyla bir amaç daha edinmiştir ki bu da kendine eş bulmaktır. Haran’ın dış mahallelerine varan Yaakov için birden bire “vayifga bamakom – o yere erişti” terimi kullanılır. Burada Midraş, Haran’a varmasına karşın Yaakov’un Moria Dağında dua etmediğini fark ettiğini söyler. Yaakov için yapılması gereken şey geri dönmektir ve bu gerçekleşir. Eğer hiç açıklama olmadan metni okuyacak olursak Yaakov olması gereken yere yani Moria dağına geri dönmüştür. Raşi burada ilginç bir açıklama yapar. ‘Vayifga’ sözcüğü aniden gerçekleşen şeyler için kullanılır. Buradan hareketle Raşi ‘o yerin’ aslında kendisine geldiğini iddia eder. Midraş başka yerlerde yeryüzünün döndüğünü ve Yaakov’un oraya eriştiğini de söyler. Raşi aynı zamanda ‘vayifga’ sözcüğü için ‘dua etmek anlamındadır’ yaklaşımını kullanır. Buradan da Raşi Yaakov için Arvit duasını tesis eden kişi söylemini savunur. Bu görüşü destekleyen açıklamalardan biri olan Sifte Hahamim adlı kaynak da ‘makom’ sözcüğünün aslında Tanrı’nın isimlerinden biri olduğunu ve Yaakov’un buraya erişerek Tanrı’ya dua ettiğini söyler. Bu gerçekleştikten sonra da peraşamıza göre güneşin battığını gören Yaakov geceyi orada geçirmeye karar verir. Yaakov, Midraş’a göre on dört senedir ilk kez yatmaktadır. Son on dört senesini Şem ve Ever’in yanında öğrenimle geçiren Yaakov bu süre içinde uzanmamıştır. Gemara, yatmama sürecinin en fazla üç gün olabileceğini savunurken Yaakov bunu on dört sene boyunca başarmıştır. Bu süre içinde sadece eğitimiyle meşgul olmuştur. Bu sürenin sonunda Yaakov ilk kez yatmak için uzanmaktadır ve ‘o yerde – bamakom au’ uzanmış durumdadır.

Yaakov hayatının ilk altmış üç yılında son derece stabil ve rahat bir yaşam sürmüştür. “Yaakov iş tam yoşev oalim” cümlesi gereği Yaakov sürekli olarak öğrenimine devam etmiştir. Yaakov’un hayatı birden bire bir günde değişiverir. Annesi ona Esav’dan kaçması gerektiğini söyler. Pek de genç olmayan Yaakov ‘kaçmak’ kavramı ile tanışır. Kaçışına başlayan Yaakov kısa bir süre sonra Elifaz ile yüzleşir. Babası Esav’dan aldığı talimat gereğince Yaakov’u öldürmek için Elifaz onun yanına gelir. Yaakov ona Gemara’nın bir ilkesini öğretir. Fakir bir adamın zaten ‘ölü’ kabul edildiğini öğretir. Elifaz her şeyini hatta kıyafetlerini elinden alır. Hem babasının emrini yerine getirmiş, hem de öğretmeni Yaakov’u öldürmemiş olur. Yaakov, dayısı Lavan’ın yanına beş parasız gider. Öğrenim evinde oturan Yaakov, hiç derdi olmayan adam, birden bire beş parasız Lavan gibi birinin evindedir. Lavan isim itibarı ile ‘beyaz’ anlamına gelir ama olumsuzlukta Esav yanında melek gibi kalmaktadır. Lavan işlerini aldatmaca, kurnazlık ama güler yüzle gerçekleştirdiğinden bu isim ona verilmiştir. Görünüşte harika bir insandır. Yaakov’a evini açmış kızlarını vermiştir. Agada şel Pesah, Paro’nun sadece erkekleri öldürmek amacını güttüğünü ama Lavan’ın bütün toplumu yok etmek istediğini vurgular.  Başına olumsuzluklar gelen ve gelmeye devam eden Yaakov “vayifga bamakom” sözleri gereği Tanrı’nın ‘makom’ ismine dua etmiştir. Orada teşuva yapmış ve gerçek yerini bulması için yakarmıştır. Bu isim insanın gerçek yerini belirleyecek olan Tanrı’nın ismidir. Buradan önemli bir mesaj çıkarmak mümkündür. Her koşulda Tanrı’ya dua etmek gerekir. Sadece iyi koşullarda değil bütün iniş ve çıkışlarda dua etmek şarttır. Kendi olumsuz durumumuzu Tanrı’dan kaçış için bir özür vesilesi olarak kullanmak mümkün değildir. Yaakov’un yaptığı gibi iyi durumda da olmayanda da Tanrı’ya dua etmek, inanmak ve güvenmek esastır. Bu kadar zorluk içinde karanlıkta okuduğumuz Arvit duasının Yaakov tarafından tesisi tesadüf değildir. Son derece rahat geçtiği kabul edilebilecek olan Avraam’ın yaşamında gündüz hâkimdir. Şahrit duası da böylece ortaya çıkar. Amida öncesinde okunan ‘gaal Yisrael’ berahasında girişte Tanrı’nın bizim için çok güzel olan on beş özelliği sayılır. Ancak karanlıkta söylenen Arvit duasında aynı beraha için ‘veemuna kol zot’ iman ile ilgili sözler söylenir. Teilim 92’de yer alan ‘leagid baboker hasdeha veemunateha balelot’ cümlesi bu duruma gönderme yapar.

Yaakov’un hayatı kararmasına kararmıştır elbette de geleneklerimiz önemli bir ilkeye de sahiptir. İnsanın başına Tanrı tarafından ne gelirse gelsin onun iyiliği içindir. Normal olarak varlığını kaybeden birine bunu söylemek her zaman mümkün olmaz ama yirmi sene sonra Yaakov’un baba evine dönerken sahip olduklarına bakalım: Yaakov dört tane eşe ve Klal Yisrael’i oluşturacak on iki kabileye sahiptir. Yaakov, Avraam ve Yitshak’ın dahi ulaşamadığı bir şeye ulaşmıştır ki o da tamamı tsadik olan on iki kabiledir.

 

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün