Kalıcı olsun, istikrar getirsin

1. İkili ilişkileri karşılıklı olarak normalleşecek. Türkiye’de meclisin, İsrail’de ise kabinenin onayının ardından diplomatik temsil seviyesi yükseltilecek; büyükelçilikler aktif hale gelecek. Anlaşma kapsamında, istihbarat ve güvenlik konularındaki işbirlikleri artacak, taraflar NATO, BM gibi uluslararası platformlarda birbirlerinin çıkarlarını zedeleyen eylemlerde bulunmayacak.

İsrail’de üç bakanın, anlaşmaya ret oyu vereceği tahmin ediliyor.

2. Türkiye Mavi Marmara operasyonuna katılan İsrail askerlerine yönelik dava açamayacağına dair bir yasa hazırlayacak. Anlaşmanın yürürlüğe girdiği gün, Türkiye’de İsrail ordu mensuplarına ve kamu görevlilerine karşı Türk mahkemelerinde açılmış tüm davalar düşecek.

Davacıların bundan sonraki muhatabı, İsrail değil Türkiye olacak, çünkü Türkiye anlaşma ile tüm yükümlülüğü üstüne almış olacak.

3. İsrail, Mavi Marmara’da yaşamını yitiren ve yaralanan Türklerin ailelerine iletilmek üzere 20 milyon dolar tazminat ödeyecek. Ancak bu ödeme, İsrail askerlerine yönelik davalarla ilgili yasanın çıkması halinde ödenecek.

İsrail’de anlaşma karşıtlarının en çok eleştirdiği madde bu oldu. İsrail’in tazminat ödemeyi kabul etmesinin ileride ciddi sorunlara yol açacağı savunuldu.

4. Abluka kalkmadı, Türkiye Gazze’ye gönderdiği insani yardımları, İsrail’in Aşdod Limanına indirecek. Böylece Türkiye Gazze üzerindeki ablukanın kaldırılması koşulundan vazgeçmiş oldu. İsrail Başbakanı Netanyahu, Gazze’ye ablukanın süreceğini, bunun İsrail’in öncelikli güvenlik meselesi olduğunu belirtti.

Bu kapsamda 10 bin tonluk insani yardım malzemesi cuma günü Mersin’den yola çıkarak, bayram öncesinden Gazze’ye ulaştırılacak.

5. Türkiye Gazze’de kaba inşaatı tamamlanan 200 yataklı hastaneyi bir an önce devreye sokacak; elektrik santrali, deniz suyu arıtma tesisi gibi altyapı projeleri gerçekleştirecek. Ayrıca, bölgede konut projeleri, sanayi bölgesi projesi de yapacak. Bu projeler için gerekli gerekli malzemeler yine Gazze’ye 35 kilometre uzaklıktaki Aşdod Limanı üzerinden bölgeye ulaştırılacak.

 

İKİ BAŞBAKAN AYNI ANDA AÇIKLADI

İsrail ile Türkiye arasındaki tarihi anlaşma Salı günü imzalandı. Başbakan Binali Yıldırım, Gazze’ye ilk yardım gemisinin haftaya yola çıkacağını söylerken İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu da Mavi Marmara olayından altı yıl sonra gelen anlaşmanın İsrail'in bölgedeki gücünü arttıracağını belirtti. İki başbakan kendi kamuoyuna yaptıkları açıklamada, anlaşmanın farklı yönlerini vurguladılar.

İsrail Başbakanı Netanyahu, anlaşma ile ilgili olarak yaptığı açıklamada, tüm dünyanın ve özellikle Ortadoğu'nun içinde bulunduğu büyük değişim döneminde, Türkiye ile bu anlaşmayla elde etmeye çalıştıkları istikrar alanları  yaratmanın önemine değindi. Netanyahu stratejisinin, bölgesinde bulunan bazı Arap ülkeleri, Yunanistan, Kıbrıs ve Rusya ile bu şekilde tutarlı ve düzenli ilişkiler oturtmak üzerine kurulu olduğunu belirtti.

Netanyahu, Türkiye ile ilişkilerinde sorun yaşayan Yunanistan, Kıbrıs, Mısır ve Rusya'yı yapılacak anlaşmanın her adımından haberdar ettiğini ve ayrıca her adımın ABD ile işbirliği içinde atıldığını da açıkladı. Netanyahu'nun Roma'da anlaşmayı İsrail'in yararına olan yönlerini öne çıkararak duyurduğu saatlerde, Başbakan Binali Yıldırım da anlaşmada Türkiye'yi sevindirecek ögeleri öne çıkardığı bir konuşmayla Ankara'da açıklamasını yaptı.

Yıldırım, insani yardım adına ilk yola çıkacak on bin tonluk sevkiyatın cuma günü hareket edeceğini ve bunu Gazze'ye ambargonun kalktığına dair bir işaret olarak gördüğünü söyledi. Uzlaşmaya göre, Türkiye bölgede ayrıca bir hastane, bir elektrik santrali ve bir de deniz suyunu tuzdan arındırma fabrikası kuracak.

Diğer yandan, Netanyahu ambargonun kaldırıldığı yönündeki yorumları inkar ederek Gazze'ye insani yardım getiren gemilerin Aşdod Limanına yanaşmasına izin vereceklerini fakat Gazze'ye uygulanan deniz ablukasının kaldırılmayacağını belirtti. İsrail Başbakanı, Gazze'ye yapılacak her türlü insani yardımın aslında İsrail'in de yararına olduğunu, her şeyden önce insaniyet namına alınan fayda dışında ayrıca Gazze'ye su taşıyan sistemin zarar görmesinin, İsrail'in su şebekesine de zarar verdiğini ve bunu kimsenin istemediğini de söyledi.

Netanyahu yapılan anlaşmada, Türkiye'den,  İsrail'e gerçekleşebilecek terörist saldırılar için hazırlık yapılmasına müsaade etmemesi ve Hamas için para toplanmasına engel olunması dahil her türlü sözü aldıklarının özellikle üzerinde durdu.

Diğer yandan, Binali Yıldırım kendi açıklamasında bunu belirtmemeye özen gösterirken, yapılan anlaşmayı daha çok Filistinli vatandaşlara rahatlık getirme amaçlı bir uzlaşma olarak yansıtmaya dikkat etti. Yıldırım, Türkiye'nin  Filistinlilerin nefes alma hakları ve bir devlet kurma haklarının savunucusu ve koruyucusu olduğunu belirtti.

Her iki başbakan da açıklamalarında artık iki ülke arasındaki ilişkinin normalleşme sürecine girdiğini ve en kısa sürede yeniden karşılıklı büyükelçilerin atanacağını belirtirken Netanyahu, anlaşma dahilinde Türkiye ile büyük enerji projelerine imza atacaklarından ve bu projelerin İsrail ekonomisine faydalarının öneminden de bahsetti.

İsrail'deki gerek sol gerek sağ görüşlü muhalefet liderlerinin anlaşmayı eleştirmeleri ve Mavi Marmara'da hayatlarını kaybeden kişilerin ailelerine yapılacak yirmi milyon dolarlık ödemeyi küçük düşürülme olarak nitelendirmeleri konusunda Netanyahu, bu anlaşmanın İsrail'in hayati bazı menfaatlerine fayda sağladığı ve eleştirilerin kendisini yolundan döndüremeyeceği şeklinde cevap verdi.

Nasıl devam edecek?

Salı günü imzaların atılmasının ardından, İsrail’de kabinenin, Türkiye’de ise meclisin anlaşmayı onaylaması gerekiyor. Anlaşma kapsamında ilk adım büyükelçiliklerin faal hale getirilmesi olacak. En kısa sürede büyükelçiliklerin çalışır hale gelmesi ve büyükelçilerin atanması bekleniyor.

 

RİVLİN: “ANLAŞMA İSRAIL’IN ULUSAL ÇIKARLARINA UYGUN”

İsrail Devlet Başkanı Reuben Rivlin, iki ülke arasındaki anlaşmanın gelecekteki işbirliği açısından çok şeyler vaad ettiğini dile getirdi. İsrail içinde anlaşmaya karşı çıkanlara yanıt olarak Rivlin, bu uzlaşmanın ulusal çıkarlara hizmet ettiğini belirtti.

“İsrail’de bazı kişilerin neden bu anlaşmaya karşı olduğunu ve incinmiş hissettiklerini anlamayabiliyorum. Ancak, ülkemiz için seçmiş olduğumuz liderler, İsrail’in çıkarlarını korumakla yükümlüler ve anlaşma ile yaptıkları da budur” dedi.

 

TÜRKİYE’DEN İSRAİL’E KAYIP ASKER SÖZÜ

Türkiye, Gazze’deki Hamas’ın elinde tuttuğu iki İsrail vatandaşının serbest bırakılması ve 2014’te Gazze’de hayatını kaybeden iki İsrail askerinin naaşlarının iade edilmesi konusunda Hamas ile görüşeceğini belirtti. İsrailli bir üst düzey yetkili, Pazar akşamı Roma’da yaptığı açıklamada Türkiye’nin bu konuda söz verdiğini belirtti. Gazetecilere yapılan açıklamada, Türk müzakere ekibinin Roma’daki toplantı sırasında İsrailli meslektaşlarına bu konuda bir mektup teslim ettiği belirtildi.

Hamas’ın elindeki İsraillilerin aileleri anlaşmayı eleştirdi

Gazze’de Hamas tarafından tutulduğu varsayılan İsraillilerin yakınları çocuklarının durumunun Türkiye-İsrail arasındaki anlaşmada içinde yer almasını istedi.

29 yaşındaki Etiyopyalı Avraham Abera Mengistu iki yıldır Hamas tarafından Gazze'de tutuklu bulunmakta. Aileden alınan bilgiye göre akli dengesi yerinde olmayan Mengistu 2014 yılında yanlışlıkla sınırı geçerek Gazze tarafına giriş yapmıştı. Mengistu'nun yakınları iki ülke arasındaki görüşmeler sırasında kayıp olan oğulları ile ilgili hayatta olduğuna dair bilgi almak istediklerini dile getirdi. Ancak Avraham Mengistu'nun ağabeyi İlan, İsrail televizyonuna yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki bu olumlu gelişmede kendi sorunları ile ilgili hayal kırıklığına uğradıklarını dile getirdi. Kardeşi halen tutuklu iken iki ülkenin 'insani anlaşmayı' imzalamasını kabul edemediklerini sözlerine ekledi.

 

Henüz ismi açıklanmayan Negev'de yaşayan Bedevi asıllı bir başka İsraillinin de Gazze'de tutuklu olduğu bildirildi. Bu kişinin de sınırı kendi iradesi ile geçtiği ve akli dengesinin yerinde olmadığı belirtildi.

Aynı zamanda 2014 Gazze savaşında hayatını iki İsrail askeri - Hadar Goldin ve Oron Shaul'un - aileleri de pazar sabahı Başbakan Netanyahu'nun ofisinin önünde protesto gösterisi yaptılar. Türkiye'nin iki askerin naaşlarının geri verilmesi maddesini anlaşmaya eklememesini ve İsrail'in bunu görmezden gelmesini kabul etmediklerini dile getirdiler.

Meydana gelen bu protestolar üzerine Netanyahu, Pazar günkü kabine toplantısında tutukluların ve askerlerin naaşlarının geri alınması için çalışmalara devam edecekleri yönünde söz verdi.

İsrail Savunma Bakanlığı geçtiğimiz yıl Mengistu'nun sınırı yasa dışı olarak geçtiğini ve Hamas tarafından tutuklandığını tespit etmişti. Ancak Gazze yönetimi Mengistu hakkında hiçbir bilgi vermemişti. Mengistu'nun kaybolduğu günden itibaren sorumlunun Gazze yönetimi olduğu ve karşılıklı tutuklu değişimi Mengistu hakkında bilgi verilene kadar yapılmayacağı İsrailli yetkililer tarafından açıklanmıştı.

 

HAMAS DÜĞÜMÜ

İsrail ile Türkiye’nin anlaşma öncesi müzakerelerinin önemli bir gündem maddesi olan Hamas, anlaşmaya eklenen ek bir madde ile çözüldü.

Anlaşmada ana maddelerin dışında Hamas ile ilgili ek maddesi bulunuyor. Bu madde, Türk hükümetinin Hamas’ın kendi topraklarından İsrail’e karşı askeri eylem ya da terör saldırısı düzenlemeyeceğini garanti etmesine ilişkin. Roma’da açıklama yapan İsrailli yetkili, “Türkiye bunu sağlamayı taahhüt etti” dedi.

 “Türkiye’nin Hamas üzerinde etkisi olacağını düşünenler yanılıyor”

İsrail’in eski ulusal güvenlik danışmanı, General Yaakov Amidror, anlaşmanın yakın zamanda Gazze’de İsrail ile Hamas arasındaki bir çatışma olasılığını etkilemeyeceğini belirtti. Amidror, “Üzgünüm ancak, Türkiye, başkalarının düşündüğü gibi, Hamas üzerinde büyük bir etkiye sahip değil” dedi. Amidror, gazze’de Hamas ile İsrail’in karşı karşıya gelmesini engelleyebilecek tek faktörün Hamas olduğunu belirtti. Amidror, Türkiye’nin Gazze’de hayata geçireceği sivil projelerin bile Hamas’ın karar verme mekanizmasını ve dolayısıyla İsrail’e karşı takındığı tutumu etkilemeyeceğini savundu.

 

 

LİEBERMAN: “TAZMİNAT ÖDEMENIN ETKİLERİ OLUMSUZ OLACAK”

İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman, Türkiye ile yapılan anlaşmaya karşı olduğunu açıkladı.

İsrail meclisinde kendi partisinden olanlara seslenen Lieberman, özellikle Mavi Marmara’da ölenler için verilecek tazminatların olumsuz etkilerinin olacağını belirtti. Lieberman, “Anlaşma karşıtı bir kampanya yapmayacağım; Gilad Şalit anlaşmasında olduğu gibi… Ancak bu konudaki görüşlerim belli,” dedi.

İsrail’de iki bakan anlaşmaya ret oyu verecek

İsrail’de kabinenin iki bakanı, Türkiye ile yapılan anlaşmaya ret oyu vereceklerini açıkladı.

 

Habayit Hayehudi Partisi’nden Eğitim Bakanı Naftali Bennett ve Adalet Bakanı Ayelet Shaked, anlaşmaya karşı çıkacaklarını belirtti. Netanyahu’nun güvenlik kabinesinde olan iki isim, anlaşmada Gazze’de Hamas’ın elinde tutulduğu sanılan İsrail vatandaşlarını geri getirme konusunda Türkiye’nin somut bir sorumluluğu olmamasını eleştirdi.

İki isim, Mavi Marmara için ödenecek tazminatların da, İsrail için, gelecekte pişmanlık duyacağı bir risk olduğunu ifade etti.

Ancak, bu vetolara rağmen, anlaşmanın kabine tarafından kabul edilmesi bekleniyor.

 

ROMA’DA KERRY İLE BULUŞMA

İsrail Başbakanı Netanyahu pazartesi sabahı, Roma'da ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile görüşmesinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye ile varılan anlaşmanın "önemli bir adım" olduğunu belirtti.

Netanyahu, İsrail yeni bulunan doğalgaz rezervlerinin uluslararası pazarlara satışı için Akdeniz ve Türkiye üzerinden geçecek bir boru hattı projesi üzerinde durulduğunu ve Akdeniz'in doğusunda yeni doğalgaz arama-çıkarma çalışmalarının yürütülebilmesi için Türkiye ile İsrail ilişkilerinin normalleşmesinin önemli olduğu ifade etti.

Netanyahu ile görüşen ABD Dışişleri Bakanı Kerry ise anlaşma hakkında, "ABD Yönetimi olarak biz de çok memnunuz. Atılmasını görmeyi istediğimiz önemli bir adımdı" ifadesini kullandı.