BO - İki Mitsva

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
17 Ocak 2018 Çarşamba

Bene Yisrael’e toplum olarak verilen ilk mitsva “ahodeş aze lahem Roş hodaşim rişon u lahem lehodşe aşana – bu sizin için ayların başı olacaktır” şeklinde bilinir. Burada ayın dünya etrafında dönüşünü esas alan ‘lunar’ takvim toplum tarafından kullanılmaya başlamaktadır. Bu takvimin ayları yaklaşık yirmi sekiz buçuk gün olarak karşımıza çıkar. Bene Yisrael diğer toplumların aksine ay takvimini kullanmakta ve buna göre on iki aylık periyod işlemeye başlamaktadır. Bu emir hemen sonra Korban Pesah emri ile takip edilmekte ve bu emrin yerine getirilmesinin ön şartı olarak da Brit mila verilmektedir. Brit mila olmayan kişinin bu korbanı yapması veya paylaşması mümkün değildir. Burada açık bir soru vardır. Ay takvimi ile Pesah korbanı arasında nasıl bir ilişki vardır?

1816 ile 1909 yılları arasında yaşayan Yeruşalayim şehrinden Rav Şmuel Salant Beer Yosef kitabında hayati bir dersi paylaşır. Ay, güneş olmadığı zamanlarda görünür olur. Gündüz vakti güneşin ışığının hâkim olduğu dönemlerde insanlar tarafından ayın görülmesi çok zordur. Ancak güneş batıp da karanlık olunca insanlar ayı daha net görebilirler.

Yahudi toplumu buna benzer bir durum sergilemektedir. Ay görünmek için nasıl güneşten uzak duruyorsa Bene Yisrael de var olmak için diğer toplumlardan uzak kalmak zorundadır. Ay, güneşe yaklaştığı zaman ışığını nasıl kaybediyorsa Bene Yisrael de diğer toplumlara çok fazla yaklaştığı zaman kendi benliğini kaybetmektedir. Bütün dünya ile bir arada yaşamanın gerekli olduğu günümüzdeki duruma rağmen bu konuda dikkatli olmak ve fazla yaklaşmamak Yahudi toplumunun geleceği için hayatidir.

Burada Pesah korbanının özelliği devreye girmektedir. Bu korban Bene Yisrael’i içinde yaşamakta olduğu Mısır toplumundan ayırmaktadır. Çünkü bu korbanı yapabilmek veya iştirak edebilmek için Brit mila olmak ve tek Tanrı’ya inanmak gerekir. Putperest bir toplum olan Mısır halkı için bunu yapmak mümkün değildir. Bene Yisrael Mısırlıların tanrısı olan kuzuları evlerine götürürken, onları dört gün boyunca orada bekletirken, kesip kanı ile kapılarına işaret koyarken, Pesah korbanı için o kuzuyu yerken ve tabii ki bunu yapabilmek için Brit mila mitsvasını yerine getirirken, ayın güneşten uzaklaştığı gibi kendileri de Mısır toplumundan uzaklaşmıştır.

Gerek ay takvimi gerekse korban Pesah, toplumu diğer toplumlardan ayırma amacını gütmektedir. Bu toplumsal kimliğin korunması için çok önemlidir. Bir arada yaşarken kim olduğumuzu unutmamak ve bunu gelecek nesillere de unutturmamak adına bu iki mitsvanın verdiği ders hayati önem taşımaktadır.