İsrailoğullarının Mısır’dan, 2448 (MÖ 1312) yılında gerçekleştirdikleri göç hikâyesini anmak için kutlanılan Pesah Bayramı (Hamursuz Bayramı), nisan ayının ikinci haftası başlar ve 8 gün boyunca kutlanır.
İsrailoğullarının Mısır’dan, 2448 (MÖ 1312) yılında gerçekleştirdikleri göç hikâyesini anmak için kutlanılan Pesah Bayramı (Hamursuz Bayramı), nisan ayının ikinci haftası başlar ve 8 gün boyunca kutlanır. Yahudiler, Mısır topraklarından çıkarken, yanlarında mayalamaya vakit bulamadıkları ekmeklerini, yani matsalarını götürmüşlerdi. Bu bayram boyunda sürgündeki acılar, kölelik döneminin sıkıntıları bir kez daha hatırlanır. Bayramın ilk akşamı, seder (düzen) adı verilen, tüm aile bireylerinin bir araya gelerek dua edip yemek yedikleri, zengin bir akşam yemeği ile başlar. Pesah ayrıca ritüeller ve semboller bayramı olduğu için, masa düzeni ve masada seder tepsisinde bulunması gereken malzemeler de, yemeğin kendisi kadar önemlidir.
İşte Pesah masasının olmazsa olmaz altı malzemesi:
1. Üç Matsa: Tepsiye hiçbir kırığı olmayan üç bütün matsa yerleştirilir. Yahudiler üç alt gruba ayrılırlar: Koenler: Bet-Amikdaş’taki (Kudüs’teki yıkılmış mabet) günlük aktivitelerden sorumlu olan manevi liderler; Leviler: Koenler’e yardımcı olan ve halk içinde Tora öğrenimini yaygınlaştırmakla görevli öğretmenler; ve Yisrael: Yahudi Ulusunun büyük kısmını oluşturan geri kalan halk. Tepsiye koyulan her Matsa parçası, bu gruplardan birini simgeler. Mesaj, farklılıklar içinde birliğin mümkün olduğu üzerinedir.
2.Pesah Adağı, Kuzu Kolu (Korban Pesah): Yanmış kol, Mısır’dan çıkılan gece ilki yapılan ve Bet-Amikdaş yıkılmadan önce, her yıl 14 Nisan günü aksatılmadan yerine getirilen ve seder gecesinde yenen Pesah Korbanı’nın (Hamursuz Bayramı’nda kurban edilmek için hazırlanmış kuzu ya da keçinin yenilmesi) anısınadır.
3. Haşlanmış Yumurta: Yumurta yaşam döngüsünü simgeler ve neredeyse tüm Yahudi bayramlarında kullanılır. Özellikle sıkı hazırlıklar gerektiren bayramlarda, herkesin kolayca bulabileceği ve pişirebileceği bir yiyecektir.
4. Maror: ‘Acı otlar’ anlamındadır ve marul olarak belirlenmiştir. Yahudi halkının Mısır’da yaşarken çektiği acıların hatırasına masaya konulur. Marul yendiğinde ağza önce lezzetli gelir, fakat ardından hafif acı bir tat bırakır. Bu da Mısır’daki köleliğin öncesinde Yahudi halkının Mısır’daki rahat yaşantısını hatırlatır.
5. Karpas: Kereviz yaprağı, tuzlu suya ya da sirkeye batırılarak yenir. Birçok otoriteye göre bunun tek amacı, bu garip harekete şahit olan çocukları soru sormaya yönlendirmektir. Zira bu, her gün yediğimiz yemeklerde yaptığımız olağan bir hareket değildir. Diğer yandan tuzlu su, gözyaşını simgelediğinden, acıyı simgeleyen karpas daha derin bir anlam kazanmaktadır.
6. Haroset: Bu karışım tat olarak çok güzelse de, görüntü olarak çamuru andırır ve Yahudi halkının kölelik sırasında, harç ve tuğlalar içindeki ağır çalışma koşullarını hatırlatır. Aynı zamanda, o zor şartlarda bile Yahudi ailesinin bir arada tutulması için her türlü fedakârlığı gösteren annelerin, ruh hallerini temsil eder. Fiziksel olarak karamsar, duygusal olarak tatminkâr…
Matzah Brei – Yumurta ve yağla yumuşatılmış, kızarmış matza. Tuzlu veya tatlı servis yapılır.Evlerin sekiz gün boyunca mayalı yiyeceklerden arındırılmış olması nedeniyle, Yahudi ev sakinleri, Hamursuz Bayramı haftası boyunca farklı yemekler yer. Bunların bazıları:
* Matzo Gevreği – Suda kaynatılmış matza yemeği. Genelde süt ve yağ ile servis edilir.
* Matzo Kugel - Erişte yerine matza ile yapılan, Kugel adı verilen yemek.
* Haroset – Şarap içinde doğranmış fındık ve elmalar.
* Chrain – Yaban turpu ve pancar çeşnisi.
* Balık – Pişirilerek ya da çekilmiş balık parçalarıyla yapılmış balık yemekleri.
* Matza ile yapılmış minik yuvarlak köftelerin içinde olduğu tavuk çorbası.
* Üzümlü ya da safranlı pilav. Sefarad ve Mizrahi Yahudiler pilavı, Hamursuz Bayramı’nın önemli bir parçası olarak görürler. Hasidik ve Aşkenaz Yahudileri ise, pilav yemezler.
Bu bayramda çocukların da önemli rolleri vardır. Geleneksel olarak, çocukların seder hakkında “Neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?” sözcükleriyle başlayarak soru sormaları beklenir. Sorular, yemekteki sembollerin öneminin konuşulmasını sağlar. Çocukların sorduğu bazı sorular şöyledir:
1-Neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?
2-Diğer günlerde (akşam yemeğinde) mayalı ya da mayasız ekmek yiyoruz, neden bu akşam sadece mayasız ekmek yiyoruz?
3-Diğer günlerde (akşam yemeğinde) her türlü sebzeyi yiyebiliyoruz, ama neden bu akşam sadece acı baharatlar yiyoruz?
4-Diğer bütün günlerde (akşam yemeğinde) yiyeceklerimizi banmıyoruz, ama neden bu gece iki defa banıyoruz?
Sederin lideri ve diğer büyükler, çocuklara göçten bahsetmenin ne kadar önemli olduğunu söyler ve dualarla, hikâyelerle göçü onlara anlatır. Ayrıca kendi yorumlarını katarak, göçün dünyaya getirileri ve özgürlük üzerine etkilerini anlatır.
Ayrıca sederin tamamlayıcı bir parçası olarak afikoman, masada çocukları heyecanlandırmak ve ilgilerini artırmak için kullanılır. Sederin lideri, matzayı ikiye böler. Büyük parçasını afikoman olarak bir kenara bırakır. Birçok aile afikomanları, çocukları seder boyunca uyanık ve ilgili tutmak için bir yerlere saklar ve bulanlara ödüller verir.
Yemek bitiminde, sürgün ve zorlu geçen tarih boyunca hayatta kalabildikleri için, Tanrı’nın merhametini ve lütfunu anlatan lirik dualar söylenir. Bunlardan en keyiflisi ve son derece alegorik olan El Kavretiko- Chad Gadiyah (Had Gadiya) şarkısıdır.
Şarkının on maddesi vardır:
1. Babam bana, iki levanim1 vererek bir oğlak aldı.
2. Ve kedi geldi ve babamın bana, iki levanime aldığı oğlağı yedi.
3. Ve köpek geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısırdı.
4. Ve sopa geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği dövdü.
5. Ve ateş geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yaktı.
6. Ve su geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndürdü.
7. Ve inek geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içti.
8. Ve şohet geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesti.
9. Ve Malah Amavet2 geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesen şoheti öldürdü.
10. Ve Kutsal Ve Mübarek Olan (Tanrı) geldi ve babamın bana iki levanime aldığı oğlağı yiyen kediyi ısıran köpeği döven sopayı yakan ateşi söndüren suyu içen ineği kesen şoheti öldüren Malah Amavet'i öldürdü.
1 Levanim: Eski bir para birimi
2 Malah Amavet: Ölüm Meleği
Ayrıca şarkıyı aşağıdaki Youtube bağlantısından dinleyebilir, şarkının sözlerini ve anlamını ise ekteki Sevivon sayfasında detaylı bir şekilde bulabilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=AZ_6q4XOAfU&list=PL7y0aEqVAD2r0tYU5G2Er0_jykg2b6l-g&index=4
http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1212&Itemid=44#Content
Herkese Hag Sameah Pesah
