2003 yılında ABD ordusu tarafından Irak’ta bir binanın sular altında kalmış bodrumunda bulunan Yahudi dini metinleri, onarılarak Washington’da sergilenmeye başladı. Ne yazık ki Yahudilik için büyük önem taşıyan bu belgeler Irak’a iade edilecek
2003 yılının Mayıs ayında, ABD ordusu Irak’ta nükleer, biyolojik veya kimyevi silahlar ararken bazı binaların sular altında kalmış bodrum katlarında bir zamanlar Bağdat Yahudi toplumuna ait, beş yüzyıllık geçmişi olan dini kitap ve belgeler buldular.
Suya batmış binlerce dini belge kurtarıldı, açık havaya kurumaya bırakıldı, ancak Irak’ın yaz sıcağı ve nemi küflenmeye başlamalarına neden oldu. Birkaç gün sonra Washington Milli Arşivleri’nden askeri uçakla özel olarak Bağdat’a giden iki uzman, zararı belirlemek, İbranice, Arapça, Yahudi Arapçası ve İngilizce lisanlarında 2700 kitap ve on binlerce toplumsal belgeden oluşan bu değerli eserleri kurtarmak üzere çalışmalara başladı.
Ardından Washington Milli Arşivleri, bu eserlerin ABD’de onarılıp sergilenmek üzere ABD’ye taşınması ve belirli bir süre sonra bu ülkeye iadesi konusunda Irak Geçici Koalisyon Hükümeti ile anlaşmaya vardı. O zamandan beri onarımı yapılmakta olan bu hazinenin ziyaretçilere açılması hedeflendi.
Sergi
ABD Milli Arşivi’nde
Geçtiğimiz günlerde bu eserlerden bir bölümü “Discovery and Recovery: Preserving Iraqi Jewish Heritage” adı altında Washington Milli Arşivleri’nde sergilenmeye başladı. Sergilenen eserler arasında; 1568 tarihli İbranice Tevrat ve yorumları, 1793’ten bir Babil Talmudu, bir Tora Rulosu’nun Yaratılış bölümü, 1815 yılına ait Zohar, 1902 yılından el yazması bir Pesah Agadası, baş hahama yazılmış 1918 tarihli belge yer alıyor.
2700 yıllık bir geçmiş
Irak Yahudileri Sefarad değil. Atalarının çoğunluğu MÖ 8. yüzyılda sürülen kabilelerden biri olarak Babil’e geldiler. Bu toplum tarihte asırlar boyunca o topraklarda yaşamış büyük ve etkin Yahudi toplumlarından biri oldu. 20.yüzyıl ortalarına doğru 50 bin Yahudi nüfusu ile Bağdat’ta dört kişiden biri Yahudi’ydi. İsrail Devleti’nin kurulması ile Irak’ta Yahudilere yönelik baskı ve şiddet olayları başlayınca o topraklarda 2700 yıllık geçmişe sahip bu topluluk Irak’ı terk etmek zorunda kaldı. Uluslararası kamuoyunun baskıları sonucu 1970’de Irak hükümeti orada kalmış birkaç yüz Yahudi’nin ülkeden çıkmasına izin verdi.
Belgeler Irak’ın Yahudilerine ait
ABD’deki Yahudi toplumu, Irak Yahudileri arşivlerinin Bağdat’a iade edilecek olmasından üzüntü duyuyor. ABD Savunma Bakanlığı’nda İslam ülkeleri uzmanı olan ve 2003’te arşivlerin ABD’ye getirilmesini organize eden Harold Rhode, Yahudilik için bir hazine değerinde olan bu belgelerin Bağdat’a iade edileceği gerçeğini kabullenmek istemiyor. Rhode, “Bunlar Irak hükümetinin Yahudi toplumundan çaldığı belgelerdi. Nazilerin el koyduğu Yahudi malvarlıklarının Alman hükümeti tarafından iade edildiği gibi, Irak Yahudilerine ait değerler de iade edilmeli,” dedi.
Irak Yahudilerine ait kuruluşlar ve bazı Sefarad kuruluşları, ABD’li hukuki danışmanlarla birlikte bu dini değerlerin iade edilmemesi olasılığını tartışmaktalar. ABD’li Senatör Charles Schumer, “Irak Yahudilerinden alınan bu kutsal belgeler Irak’a ait olamaz,” diyor. Bu arada, dini açıdan büyük önem taşıyan bu belgelerin iade edilmemesi mücadelesinde başlatılan imza kampanyasında 8 bin imzaya ulaşıldı.
