İspanya’nın “Kayıp” Yahudileri

Son yıllarda yüzlerce Katolik İspanyol aile örf ve adetlerinin kaynağının Engizisyon döneminde gizli Yahudilerin geleneklerine dayandığını keşfettiler. Yahudi köklerinin farkına varan ve “Bnei Anousim” olarak adlandırılan bu kişiler Avrupa’da İsrail’in imajını düzeltmeye soyundular

Nelly BAROKAS Kültür
8 Temmuz 2009 Çarşamba

İspanya Engizisyonu’ndan günümüze 500 yıldan fazla zaman geçti. Oysa bugünlerde İspanya’da Yahudi olmak basit olmadığı gibi, Katolik olup çok eskilerde Yahudi köklerine sahip olduğunu keşfetmek de oldukça zor bir durum. Ancak Akdeniz’in bu ülkesindeki bazı kişiler bu durum ile sık sık karşılaşıyor.

15. yüzyılda “Bnei Anousim” veya “Marranos”ların (Engizisyonda din değiştirmeye zorlanan ve dini vecibelerini gizlice yerine getirmek mecburiyetinde kalan Yahudilerin)  torunları bugün köklerine dönmeye çalışıyorlar.

“Shavei İsrael” kuruluşu bu “kayıp” Yahudilere yardım eli uzatıyor, tarihi veya jeopolitik nedenlerle yüzyıllar boyu inançlarından uzak bırakılan kimselere yardımcı oluyor. Bu kişler arasından Yahudiliğe dönmek arzusunda olanlara yol gösteriyor.

Haziran ayının ilk günlerinde 70 “Bnei Anousim” Avrupa’da İsrail’in imajını düzeltme amacıyla düzenlenen bir konferansa katılmak üzere Barselona’daki Yahudi Cemaati Merkezi’ne geldiler. Katılımcıların çoğunluğu İspanya, Portekiz ve İtalya’dandı.

Bu kişiler arasından hayatı boyunca her Cuma akşamı düzenli şekilde mum yakan ancak bir sinagoga 22 yıl önce adım atan Prof. Philippe Farau, bir “bnei anousim” olarak Yahudi kökenini açıkça ifade etmenin güçlüğünden bahsetti. Prof. Farau kişisel deneyimini kaleme döküyor ve kitap olarak yayınlanacak. Oysa İspanya’dan Edouardo adlı bir doktor konferansa katıldığı halde ismini açıkça söylemekten çekince duyuyor. Sebebi de son yıllarda o ve bazı arkadaşlarının basında İsrail’i destekleyen yazılar yazdıkları için İspanya’da bir Müslüman web sitesinden tehditler almış olmaları.

Altı yıl kadar önce Yahudi kökenlerinin bilincine varan Edouardo, bugüne dek kalem aldığı 1600 kadar İsrail sempatizanı makalede kendi adını kullanmadı. O ve eşi gizlice Yahudi oldular. Sebebini de “günümüzün antisemitizmi, İsrail karşıtlığı” sözleri ile açıklamakta.

İsrail Dışişleri Bakanlığı’nın hazırladığı bir listede İspanyollar, İsrail’e düşman ulusların en başında yer alıyorlar. İsrail’in tanıtımını yapan web sitelerinin kurucuları saldırılara uğradılar, aralarından 64 yaşındaki Michael Segura’nın evinin duvarlarına boyalarla gamalı haçlar çizildi.

İspanya’da yükselen İsrail karşıtlığı üzerine “Bnei Anousim”ler 2008 sonlarında İsrail yanlısı çalışmalar yapmaya başladılar. 2000 bin kişinin katılımı ile gerçekleşen İsrail karşıtı bir gösteride Madrid’deki İsrail Elçilik binasına saldırıldı. Bu olaydan kısa süre sonra Shavei İsrael kuruluşu Müdürü Michael Freund’un düzenlediği İsrail yanlısı gösterinin 4 bin katılımcısından yüzlercesi ülkenin her tarafından gelmiş “Bnei Anousim” lerdi.

ABD’li bir Yahudi olan Michael Freund, İberik Yarımadası’nda, Yahudi olmasalar da geçmişlerinin bilincinde olan ve Yahudilerle sıcak ilişkiler kuran yüzlerce “Bnei Anousim” bulunduğunu belirtmekte.