Norveç denince aklımıza küçüklüğünüzden beri çizgi filmlerini seyrettiğimiz Vikingler gelir. Bunun dışında ne var Norveç hakkında bilmemiz gereken? Yemek kültürleri neler? Gelin bir göz gezdirelim.
Semi Lichy ile Dünya Mutfakları
Norveç denince aklımıza hemen son zamanların sağlıklı yeme-içme trendinde kendine yer bulan somon ve küçüklüğünüzden beri tarih kitaplarında okuduğumuz, çizgi filmlerini seyrettiğimiz Vikingler gelir. Peki, bunun dışında ne var Norveç hakkında bilmemiz gereken? Yemek kültürleri neler? Gelin bunlara bir göz gezdirelim.
NATO üyesi olmasına rağmen Avrupa Birliği’ne (AB) girmeyi ısrarla reddeden, okuma yazma oranının yüzde 100 ve ortalama yaşam süresinin 79 yıl olduğu Norveç, dünyanın en sakin, huzurlu, hoşgörülü, özgür, müreffeh ve barışçı ülkelerinden biridir.
Dağların arasına girmiş buzulların erimesiyle oluşan fiyortları, açık hava müzeleri, milli parkları ve Avrupa’nın en yüksek yaylalarıyla Norveç, özellikle doğa meraklıları için çok cazip manzaralar sunuyor.
RAHATLIK ÖN PLANDA
Norveç için bayrağı çok önemlidir; her şeyden önce ulusal birliği ve dayanışmayı sembolize eder. Devlet ve kamu kurumlarının bayrak kullanımına kısıtlama getirilmiştir ama halk istediği yerde istediği zaman bayrak sallar. Norveç’teki evde yaşayanlardan birisinin doğum günüyse, o gün evin kapısına bayrak asılması çok yaygın bir gelenektir. Ev ortamında keyif yapmayı çok severler. Keyif yapmak için gerekli en önemli iki şey; mum ışığı ve odun ateşidir. Her daim mum yakar, yanan lambaları söndürmez, 21. yüzyılda hâlâ odun sobasıyla ısınırlar. Ateş ve ışık, huzur ve mutluluk verir Norveçliye. Evlerinde, misafirlikte, okulda, sağlık ocağında ayakkabılar kapıda çıkartılır. Her öğrencinin okulunda, her çalışanın iş yerinde her gün kullandığı kendine ait bir çift terliği vardır. Lokanta ve kafelerde de evlerindeki gibi rahat etmek isterler; bu yüzden de bu gibi yerlerde ayakkabısız dolaşmak veya çanta ve ceketlerini evdeki gibi yere atmak hoş karşılanır bir durumdur.
YEME-İÇME KÜLTÜRÜ
Norveç, İskandinav ülkelerine göre tarım ve çiftçilik açısından göreceli olarak daha geridedir. Soğuk ve don iklimi tahıl yetiştirmeyi sınırladığı için, çoğunlukla hayvancılığa dönmek zorunda kaldılar. Daha çok süt ineği, koyun ve keçi yetiştirilir. Tarım alanında ise daha çok arpa, yulaf, patates, hayvanlar için yem, kıyı bölgelerinde ise elma, çilek, erik yetiştirilir. Stavanger şehrinin güneyinde yer alan Jaren bölgesi ise ılımlı iklimin tesiriyle tarım ve hayvancılık alanında bir hayli gelişti. Bu yöre özellikle turfanda sebzeler, kümes hayvanları üretimi ve et üretimi açısından zengindir.
Norveç, deniz ürünleri, balıkçılık ve balina avcılığı alanlarında oldukça gelişmiştir. Ülkede, yılda ortalama 7500 fok balığı yakalanır. Halkın yüzde 2’si balina avcılığıyla uğraşır. Balinacılık, millî gelire yüzde 1 oranında katkıda bulunur. Halkın üçte biri imalat sanayiinde çalışır ve yaklaşık millî gelirin altıda biri bu sektörden elde edilir.
Norveçliler, ataları Vikinglerin kültürel miraslarına konmuş ve bozmadan günümüze kadar getirmişler. Hayvancılığa o kadar önem veriyorlar ki, etraf inek, keçi, tavuk, tavşan, geyik ve atla dolu. Onlarca çeşit peynir, krema, kaymak, tereyağı gibi geleneksel süt ürünlerinin üretimiyse yüzyıllardır sürüyor.
Hemen hemen her köy evinde, tahta masalara serilmiş olan yün örtülerin üzerinde pankekler, ‘flatbread’ denilen gözlemeler, keçi ya da inek peyniri ve ‘smamat’ denen sıcak çorbalar eksik olmaz. Bütün bunlar, siz istemeseniz de ikram edilmek üzere bekler. Eminim siz de ‘sour cream’ dedikleri ve tadı bizim Afyon kaymağına benzeyen kremalarıyla yaptıkları meyveli tatlıların tadına dayanamazdınız. Bir de keçi sütünü karıştıra karıştıra kaynatarak ve dibini tutturarak yaptıkları sütlü kahverengi peynirleri ‘gudbrandsdalsost’ var ki, çok meşhurdur.
Ülkede ren geyiği bol olduğundan ren geyiği eti de Norveç’te sık tüketilen bir diğer yiyecek olarak sayılabilir. Birçok restoranın mönüsünde ren geyiği versiyonlarına rastlayabilmek mümkün. Sokakta sosis satıcıları da ren geyiği etinden yapılan sosisi satar.
Ayrıca Norveç’te sokak lezzeti denilince akla ilk sosisli sandviç gelir; Norveçliler sosisli sandviç yemeyi çok sever. Norveç’te buna Pølse denir. Sosisi sadece sandviç arasında tüketmezler; yemeklerde, çorbalarda her yerde kullanırlar. Farklı çeşit sosisleri var.
RİNGA BALIĞI TURŞUSU
Ringa balığı bizim denizlerimizde olan bir balık değil. Norveçliler kara sularından çıkan bütün balıklara bayılıyorlar. Ringa balığı da bunlardan biri. Özellikle Noel zamanı popüler olan Herring Turşusu da çeşitli versiyonları ile yine tüm Norveç otellerinin sabah kahvaltı büfesinde gözdesi. Genelde ekmek üzerine konularak tüketiliyor.
SOMON
Bahsettiğim gibi ülkenin en büyük ikinci gelir kalemi somon üretimi ve ihracatıdır. Somonu menbasından yemeden dönmek olmaz. Zaten Norveç’te yer gök somon. Sabah kahvaltıdan akşam yatana kadar somon yemelisiniz. Bence somonun en güzel hali füme hali. Norveç’te her yerde hem gravlaks hem füme somon bulup afiyetle yemek mümkün.
TÜPTE
HAVYAR
Norveç’te hemen her yerde karşınıza çıkabilecek bir ürün; tüpte havyar. Hem de ne tüp! Her şeye sürüp yiyebilirsiniz. Bergen’de balıkçılar çarşısında neredeyse bütün stantlar bu ürünü de satıyorlar. Norveç genelinde muazzam yaygındır. Giderseniz almadan dönmeyin derim.
