Hag Purim Sameah

ADIM ADIM PURİM

Purim, Yahudi takvimindeki en neşeli, en keyifli bayramlardan biridir. Purim’de; Tanrı’nın İsrailoğulları’nı, doğal gibi görünen olayların arkasında gizlenen mucizelerle kurtarması kutlanır. Bunun yanında, Tora’nın yeniden kabul edilmesi, Yahudi milletinin ‘bir’liği de kutlanır. Purim bayramı bu yıl 28 Şubat Çarşamba akşamı başlayıp 1 Mart Perşembe akşamı sona eriyor. Purim Şuşan ise 1 Mart Perşembe akşamı başlayıp, 2 Mart Cuma akşamı sona eriyor.

 

Purim Bayramının önemi

Hahamlarımız, Maşiah Döneminde her günün bir Şabat günü olacağını ifade eder. Şabat bütün bayramlardan kutsal olduğu için,  tüm bayramların önemini kaybedeceklerini, yalnızca Purim’in her zaman için geçerli olacağını belirtir. Bilgelerimiz, Megilat Ester’in, Tora’nın beş kitabı ve Sözlü Tora gibi kalıcı olacağını öğretir. Gelecekte her gün Şabat gibi olduğunda bayramların ışığı, ancak günün aydınlığında yakılan lamba kadar etkili olabilirler. Çünkü o zaman dünya zaten Kutsallığın Işığı ile dolu olacaktır. Purim’in ışığı ise diğer bayramlarınkinden farklıdır. Onun kaynağı, kutsallığın direkt yukarıdan açığa çıkmasından, Tanrı’nın Varlığı’nın ve Gözetiminin karanlık dönemlerde bile ebediyen devam edeceğinin bilgisinden gelir, aşağıda İsrailoğulları’nın yaptıklarından değil. Bu kutsallık, Maşiah zamanında da Işığını yaymaya devam edecektir. Pasukta söylendiği gibi; “Bu Purim günleri Yahudilerin içinden (hiç) fesh olmayacak, hatıraları da soylarından (hiçbir zaman) son bulmayacaktır”(Megilat Ester 9:28).

Purim’e ait dört mitsva

Purim’e ait dört özel mitsvanın her biri, Purim olaylarının meydana geldiği dönemle bağlantılıdır ve Tanrı’nın her daim yanımızda olduğunun sevincinin hissedilmesi, toplumun birliğinin ve insanlar arasındaki sevginin ve yardımlaşmanın devam etmesi amacıyla uygulamaya konulur. “Mordehay da, Yahudilere, 14 ve 15 Adar tarihlerini ziyafet ve sevinç, herkesin birbirine öğünler gönderme ve yoksullara armağanlar (verme) günleri yapmaları talimatını verdi”(Megilat Ester 9:22).

Purim zamanı Yahudilerin fiziksel varlığı tehdit altında olduğu için kurtuluş da fiziksel davranışlarla kutlanır.  

Megilat Ester’in okunması

Megilat Ester, Purim olaylarının,  bizzat kahramanları Ester ve Mordehay tarafından anlatıldığı deri parşömen üzerine yazılmış kitabıdır.

Megilat Ester’in kelimelerinin anlamı, gizli olanın açığa çıkmasıdır: Megila= gilui-açığa çıkmak ve Ester =hester-gizlenmiş. Tanrı, dünyanın doğal işleyişinin ve insanlara bahşedilen özgür iradenin içinde gizlenir ve ilahi planını adım adım gerçekleştirir.

Kadın erkek herkes Megila’yı kelime kelime dikkatle okumak/dinlemekle yükümlüdür. Megilat Ester’in okunması hakkında bilgi, sinagoglardan ve rabilerden  alınabilir.

Megila, Purim’in başladığı akşam (bu sene 28 Şubat Çarşamba akşamı) ve sabah duasında (1 Mart Perşembe sabahı) beraha-dua söylenerek okunur. İkinci gün, İstanbul’un da dahil olduğu surla çevrili şehirlerde kutlanan Purim Şuşan’da aynı şekilde akşam (1 Mart Perşembe akşamı) ve sabah (2 Mart Cuma sabahı), bu sefer beraha söylenmeden okunur.

 Megila okunurken, Yahudilerin tüm zamanlar için düşmanı olan Amalek’in soyundan gelen Aman’ın adı her geçtiğinde, sinagogdaki çocuklar ellerindeki ‘kaynana zırıltısı’ oyuncaklarını çevirerek, yetişkinler ise ayaklarını yere vurarak, onun adının duyulmaması, adının silinmesi adına bol gürültü çıkarırlar.

Matanot Laevyonim - İhtiyaç kişilerine hediye

Purim’de en az iki ihtiyaç sahibine yiyecek/içecek/giyecek veya para olarak hediye gönderilir. Bu mitsva, Purim Bayramında herkesin eşit şekilde neşelenmeye hakkı olduğunu vurgular. Ayrıca bize, başkalarına karşı olan sorumluluklarımızı hatırlatır ve aramızda birliği sağlar.

Matan Baseter, bu mitsvanın yerine getirilmesine yardımcı olmakta. (İletişim numaraları Halila’da – Yahudi Toplumu bireylerine Roş Aşana’dan önce dağıtılan cep takviminde-mevcuttur)

Mişloah Manot - Öğün yollamak

Purim’de bir arkadaşımıza, pişirme/uğraşma gerektirmeyecek, yemeye hazır, en az iki çeşit yiyecek yollanır.

Gözlem Yayınları- Purim-Megilat Ester kitabında, Matanot Laevyonim ve Mişloah Manot’un sadece birer hediye olmadığı, çok daha derin anlamlar içerdiği anlatılır. Bu iki mitsva da, halkın birbirine duyduğu sevgiyi, birlik ve beraberliği, simgeler. Burada, Aman’ın, Kral Ahaşveroş’a Yahudi halkını kötülerken, onlar hakkında söylediği:  “İmparatorluğunuzun tüm eyaletlerinde, halklar arasına dağılmış, bölünmüş bir halk var” sözlerini yalanlarcasına, akranlar arasındaki sevgi ve bütünlük göze çarpar. Bu bütünlük, her zaman Yahudiler için hayati önem taşır. Halkın bütünlüğü, özellikle Purim Bayramında daha çok vurgulanır. Çünkü Yahudileri yok olmaktan kurtaran, Ester ve Mordehay sayesinde Yahudi halkının kalplerinin sevgi ve bütünlük hisleriyle dolması ve tek bir amaç uğruna, tek bir kalp gibi hareket etmeleriydi.

Matan Baseter, bu mitsvanın yerine getirilmesine yardımcı olmakta.

Seudat Purim - Mişte - Purim ziyafeti

Seudat Purim, Adar ayının 14. günü başlayıp, 15 Adar’a kadar uzanabilen Tanrı’nın korumasının her zaman yanımızda olduğunun idraki ile neşelendiğimiz, keyiflendiğimiz,  şarap içtiğimiz bir ziyafet ve kutlamadır. Megila’nın genelinde Purim mucizesi ziyafetler ve davetler arasında gerçekleştiği için, hahamlar bu günde törensel bir ziyafet yapılmasını öngörmüşlerdir.

Mordehay da, Yahudilere, 14 ve 15 Adar tarihlerini “ziyafet ve sevinç, herkesin birbirine öğünler gönderme ve yoksullara armağanlar (verme) günleri yapmaları talimatını verdi” (Megilat Ester 9:22).

Seudat Purim’den önce Tora öğrenme geleneği vardır. Bu geleneğin çıkış yeri ise Megila’daki şu bölümdür: “Yahudiler için aydınlık, sevinç, neşe ve şeref vardı”(Megilat Ester 8:16).Tora bilgelerine göre ‘aydınlık’ Tora’yı simgeler.  Yemek sırasında kişi bu yemeği bir mitsva bilinci ile yediğinin farkında olmalı, bunu Purim mucizeleri ile bağlamalı, Tanrı’ya şükranlarını ifade etmelidir.

 

HER BAYRAMIN İÇİNDE BİR PURİM

Purim kelimesinin harfleri, bize Purim’in içinde başka bayramlar barındığını ima eder: Pe-Pesah; Ve- VeSukot;  Reş- Roş –Aşana; Yod-Yom Kipurim; Mem- Matan Tora(Şavuot).

Purim - Pesah

Şarap: -Purim’le ilgili olarak Talmud: “Arur Aman-Aman lanetlidir” ile “Baruh Mordehay -Mordehay mübarektir” sözlerini ayırt edemeyecek duruma gelene kadar şarap içilmelidir”der (Babil Talmudu, Megila 7b). Bu durum, bazen yanlış olarak “Purim’de ille de sarhoş olmak gerek” olarak algılansa da, şarap içip uykulu bir havada olmak da aynı etkiyi yaratır.

-Pesah’ta içilmesi gereken dört bardak şarap ise, kurtuluşun dört farklı ifadesini simgeler: “Sizi çıkaracağım”, “Sizi serbest kılacağım”, “Sizi özgürlüğe kavuşturacağım”, “Sizi Kendim’e Halk olarak alacağım” (Şemot 6:6-7).

-Purim’de bu kadar şarap içilmesi, “Hester Panim- Tanrı’nın Gizli Yüzü” ile maskeli balolar, kimliklerin değiştirilmesi, karışıklık ve karmaşa ile bağlantılıdır.

-Pesah’ta ise şaraplar, kurtuluşun farklı boyutlarına ve ince ayrıntılarına odaklanma amacıyla içilir.

Mucize: -Pesah mucizeleri büyük, küçük herkesin gözü önünde, hiçbir kuşkuya yer vermeyecek kadar aleni bir şekilde gerçekleşmişti. Gerek Mısır’da yaşanan on bela, gerekse Kızıl Deniz’in ikiye ayrılması, doğa kanunlarını yaratanın da değiştirenin de kim olduğunu açık olarak ortaya koymuştur. Pesah’ta doğa ve kuralları; Tanrı’nın İsteği ile hem de insanların gözleri önünde değişmiştir.

-Purim’de ise, doğa kuralları değişmedi. Her şey, olayların doğal akışı içinde gerçekleşti. Ahaşveroş öldürülmemiş,  Yahudilere düşmanken, bir anda dost olmuştu. Yahudiler, Pers İmparatorluğu topraklarından çıkmamışlar, oranın vatandaşları olarak yaşamaya devam etmişlerdi. Burada Tanrı, Yüzü’nü gizlemiş, Yahudileri kurtarmak için gereken mucizeleri, doğa şartlarını değiştirmeden, gizli olarak yapmıştı. Bu yüzden Purim’de maskeli balolarda kıyafetler ardına gizlenilir, bu yüzden Megilat  Ester’de Tanrı’nın Adı’na rastlanmaz.

Purim - Sukot

Megila, Yahudi olmayan birçok kişinin Yahudiliği kabul ederek, Yahudi gibi davranarak, Yahudi dostu olarak, Şehina’nın koruyucu kanatları altına girdiğini belirtir: “Ülkenin halklarından birçoğu Yahudi oluyordu” (Megilat  Ester 8:17). Bu da, Sukot Bayramında çölde Tanrı’nın Onur Bulutları ile Yahudi halkına gösterdiği özel korumasını simgeler.

Purim - Roş Aşana

Purim’de de, aynı Roş Aşana’da olduğu gibi, Tanrı katında o nesildeki Yahudiler hakkında çıkan kararda öleceklerin ve yaşayacakların kayıtlı olduğu sembolik kitaplar açılmıştır.

Purim - Yom Kipurim

Rav Yitzchak Luria, Yom KiPurim teriminin, “Yom KePurim-Purim gibi bir gün” olarak da okunabileceğine dikkat çeker. İlk bakışta bir mantık hatası varmış gibi görülür. En ciddi ve  en resmi gün olan, bir oruç günü Yom Kipur ile taşkın, gürültülü, şamatalı Purim kadar, birbirine daha zıt  iki gün olabilir mi? Dahası;  Purim Yom Kipur’a değil; Yom Kipur, Purim’e benzetilir ki, bu da Purim’i Yom Kipur’dan bile daha üstün bir noktaya koyar gibidir. Bu yüzden bu iki bayrama da biraz daha yakından bakmak gerekir.

-Tanrı’ya yakınlaşmanın iki yolu vardır; ‘korku ve saygı yolu’ ile ‘sevgi ve sevinç yolu’. Her ikisi de gereklidir ve Yahudilikte her ikisi de önemli rol oynar. Genel olarak Tora’daki yasaklar; korku ve çekinceyi, pozitif yükümlülükler ise sevgi ile Tanrı’ya ulaşma yolunu yansıtır.

-Yom Kipur, yemek yeme, içme ve diğer fiziksel zevklerin yasak olması sebebiyle Tanrı korkusu ve çekincesini temsil eder. Kişi, hayatını durdurur, benliğinin fiziksel yanını tamamen yok sayar ve sadece spiritüelliğe odaklanır.

-Purim ise, ziyafetler, eğlenceler, hediyeler gibi fiziksel öğelerle kutlanır. Bu şekilde Tanrı’ya sevgi ve sevinç ile ulaşma yolu sağlar. Purim bize, sevgi yolu ile korkunun sağladığından daha yüksek bir nitelikte algılamanın mümkün olduğunu ve Tanrı’ya bu şekilde daha yakından bağlanılabileceğini gösterir.

-Yahudiler, Yom Kipur’da tüm dünyevi zevklerden çekilerek elde ettikleri affın aynısına, Purim’de dünyevi zevklerin tadına vararak, coşkulu ziyafet ve kutlamalarla ulaşırlar.

-Yom Kipur’daki af, insanın melekleşmesi sayesinde gelirken, Purim’deki af, insanın, ‘insani özellikleri’ dâhilinde kutsal davranması ile gerçekleşir. Bu da insanın normal davranışını kutsallık düzeyine yükseltmesi anlamına gelir ki, bu Yom Kipur’da kendi doğasına aykırı davranarak elde ettiği aftan daha üstün bir seviyedir.

Dolayısıyla en coşkulu Purim kutlamaları sırasında bile ölçüyü kaçırmamak, kutsiyet sınırlarını zorlamamak ve Tanrı’nın Krallığı’nın boyundurluğunu üzerimize kabul ettiğimiz gerçeğine aykırı davranışlarda bulunmamak son derece büyük önem taşır (Megilat  Ester-Gözlem s.28).

Purim - Şavuot

Purim ile Şavuot arasında önemli bir bağ vardır. ”Yahudiler Sina Dağında Tora’yı kabul etmelerine rağmen, Purim mucizesinden sonra tekrar kabul etmişlerdir” (Shabbos 88a).

Şavuot’ta  “yapacağız ve dinleyeceğiz” dedikleri Tora’yı, Purim’de tekrar kabul etmeleri Megilat Ester’de de belirtilir: “…fesh olmayacak şekilde üstlenip kabul ettiler” (Megilat  Ester 9:27).

Şavuot’ta kabul edilen Yazılı Tora, Purim’de kabul edilen ise Sözlü Tora’dır. Tora, ancak Yazılı ve Sözlü Tora’nın bir arada olmasıyla tam olabilir, Şavuot ile Purim bu bakımdan birbirini tamamlar.

Sefat Emet, Tora’nın ilk olarak kabulünün Şavuot’ta, Amalek’e karşı kazanılan zaferden sonra olduğuna dikkat çeker. Aynı şekilde Purim’de Sözlü Tora’nın kabulü de, Amalek’in soyundan gelen Aman’a karşı kazanılan savaştan sonra gerçekleşmiştir.

Purim Nedir, Purim Alahaları, Purim Felsefesi, Purim Videoları, Purim Tatlı Tarifleri: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=71&Itemid=40

 

 

Balat Ahrida Sinagogu Purim’de kapılarını açtı

25 Şubat Pazar günü Balat Ahrida Sinagogu her sene olduğu gibi bu sene de kapılarını Purim Bayramı kutlaması için açtı.

Purim kutlaması, koronun seslendirdiği Baruh Aba ile başladı. Açılış konuşmasını Mert Nahmias’ın yapmasının ardından Ahrida Sinagogu Başkanı Albert Süryano sözü aldı. Süryano, rahatsızlığı nedeniyle aralarında bulunamayan Hahambaşı Rav İsak Haleva’ya geçmiş olsun dileklerini sunduktan sonra Purim Bayramı nedeniyle tarihi sinagogun çatısı altında toplanmaktan büyük mutluluk duyduğunu dile getirdi.  Her yıl büyük bir özveriyle çalışan Şişli Talmud Tora çocuklarına, başkanına ve eğitmenlerine, Maftirim Korosuna ve desteklerinden dolayı tüm yönetim kurulu üyelerine teşekkürlerini iletti. Sözlerine “Bizler her Cumartesi sabahı tarihi Yanbol Sinagogunda kalabalık bir yahid topluluğuyla tefillamızı gerçekleştiriyoruz ama daha da kalabalık olmak istiyor, sizleri de aramızda görmek istiyoruz.” diyerek son verdi.  Ardından Şişli Talmud Tora çocukları renkli şapkalar, maskeler, davul ve teflerle seslendirdikleri yepyeni neşeli şarkılar, şiirler ile güne renk katarken keyifli bir gösteri de gerçekleştirdiler.

Daha sonra Türk Yahudi Toplumu adına Temsilciler Başkanı Çetin Erbeş bir konuşma gerçekleştirdi. Hazan Menahem Eskenazi önderliğindeki Maftirim Korosunun seslendirdiği şarkıların ardından Rav Yeuda Adoni Purim bayramının anlam ve önemine değinen bir konuşma yaptı. Eski Balat ve eski İstanbul ile ilgili nostaljik anılar anlatan Rav Adoni Purim Şuşan’ın özelliğine de değindi.

Anoten sonrası tüm yahidler döner partisine katıldılar. Kutlama Purim şekerlerinin dağıtılmasından sonra sona erdi.