Un aniversaryo del mez de Enero: Un akusador korajozo

Metin DELEVİ Judeo-Espanyol
12 Ocak 2022 Çarşamba

En estos dias, en la era de la “Media Sosyal”, es kaji un evento kotidyano i ke mos auzimos, de demandar de sinyar una petisyon o de meter un “like” por una demanda sosyal enriva de un elemento de la media sosyal. Kuando Emile Zola, el famozo novelisto fransez, publiko “J'Accuse” (Esto Akuzando) el 13 de Enero de 1898, (data korespondyente al 19 de Tevet), solo podiya esperar ke su artikulo publikado iva travar la atansyon, ganara popularidad i provokara una repuesta de la parte de las masas. No teniya dinguna idea del impakto ke iva tener en su propriya vida.

J'Accuse fue la reaksiyon de Emile Zola sovre el kavzo Dreyfus. Zola no solo estava seguro de ke la kondanasyon del Kapitan Alfred Dreyfus en 1895 por la kulpa de espionaje era un yerro judisiyal deliberado, planeyado, sino ke fue motivado prensipalmente por el antisemitizmo. Mos akodraremos ke en akel tyempo no solo en la Fransiya ma kaji en toda la Evropa el antisemitizmo estava pujando kada dia.

Publikado komo una letra avyerta en la primera oja de un periyodiko liberal fransez, en L’Aurore, Zola akuzo korajozamente:

“Estan aki delantre de todos, Sinyor Prezidente, los faktos ke eksplikan komo se pudo kometer un yerro judisyal; i la evidensya moral, el estado ekonomiko de Dreyfus, la mankura de razon, su kontinual grito de inosensiya, kompleta i es la prova de ser viktima de la imajinasyon ekstraordinarya del komandante [Armand] du Paty de Clam, del medyo klerikal en el ke se topava, i, al kavo, del kaso por los “djudyos suzyos”, ke dezonora muestro tyempo”.  (Es de saver ke el termo “Djudyo Suzyo” salyo en la Evropa en las dekadas de la edad medyana).

“Esto Akuzando” divizo la opinyon publika. Dreyfus resivyo un segundo juzgo marsyal en 1899, ma una segunda vez fue deklarado kulpavle (kon provas falsifikadas tambyen). Ma, poko despues, el fue pardonado por el prezidente de Fransia, Emile Loubet.

Dado ke “J’Accuse” estava dirijido al prezidente de Fransiya, a Zola no le sorprendiyo kuando lo akuzaron de difamasyon, de aftira. Kondenado a un anyo de prizyon i a pagar una suma de 3.000 frankos, Zola se fuyo a la Inglatierra. Myentres la medalya de “la Legion dd’honneur” ke teniya fue annulado. En la Inglatierra kontinuo a eskrivir sovre el kavzo Dreyfus. Torno a la Fransia kuando se formo un muevo governo en Junio de 1899. Zola muryo kuatro anyos despues de entosegamyento de karbon monoksid kavzado por una shomine tapada. Dos anyos despues de la muerte de Zola, Dreyfus fue kompletamente egzonerado.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün