Un Torno de Alhad a Balat

Silvyo OVADYA Judeo-Espanyol
25 Kasım 2020 Çarşamba

Esto eskrivyendo este artikolo diya de alhad tornando de Balat, ande realizimos 6 tures para los Estanbollis ke no son djudios. Kreo ke avia dos Djudios i tres personas ke no eran turkos ma ke konosiyan muestra lingua. Mas de 130 personas pudyeron vijitar las sinagogas de Ahrida, Yanbol, Ishtipol i Chana. Kreo ke es por la primera vez ke reushimos a pueder avrir estas kuatro sinagogas el mizmo diya, para ke los ke keren puedan vijitarlas turistikamente. El ekipo del Muzeo kon Elda, Dalia, Doğan, Mois, Teri, Nisya i yo ay dos semanas ke estamos lavorando para pueder avrir todas estas sinagogas, para pueder alimpyar estos lugares mizmo si embiyimos a Dalia a la Sinagoga de Ishtipol kon un alay de tiralanyas (esto prometyendo ke la otra vez Ishtipol va ser el lugar el mas limpyo); kon las kondisyones del Covit merkando karatulas, desenfektanes, tovajas…

  I fue por la primera vez ke organizimos el torno kon una komida sefardi kompozada de 2 borekas kon un guevo haminado, una koftika de prasa, almodrote, armi de tomat i semola por savor de boka. Kreo ke fue reushido. En estas kuatros sinagogas se topava una/un responsavle del Muzeo. I dimos syertas repuestas si teniyan de menester.

  Yo en la Sinagoga de Yanbol kuando los grupos estavan entrando les dishe ke es una Sinagoga de la epoka  Romaniot – de la perioda Bizantina, i la data de 120 anyos ke esta eskrito ensima de la puerta de entrar es una data de una restorasyon; una restorasyon esensyal. Todos se ennamoraron de ver la puerta del ehal lavorada kon nakra. Reelmente es una puerta muy presioza. I todos estavan empresyonados de ver el techo de la Sinagoga. Kaliya eksplikar ke no se topa en estas figuras ni un benadam, ni una bestia. Ya savemos ke es la mizma koza para los muzulmanos.

   En la puerta de entrada ay una mezuza ke kreo ke fue echa en un atelye de fierro. Una mezuza halis turka. En la Sinagoga serka del Ehal a Kodesh en un kuadro se topa un pedaso de ropa ande estan brodados los Dyes Komandamyentos. Este kuadro vino de la Sinagoga de la Isla de Marmara. Antes ke se serre la Sinagoga de la Isla de Marmara un Djudio de los de alkavo de esta isla ke transportava ropas de la Isla de Marmara a Estanbol i ke se enstalo despues en Balat trusho este kuadro i lo metyeron a la Sinagoga de Yanbol.

   Komo en todas las sinagogas se topa un Midrash i ay dos kuadros en la pared. La primera es una ilustrasyon publikada en la revista “Illustrasion” del anyo 1877, ke representa la seremonia realizada en la Sinagoga de Ahrida el 18 de mayo del anyo 1877. Los Djudios kon el Gran Rabino organizaron una orasyon ande el Vizir İbrahim Ethem Paşa fue pronto. Esta orasyon era para rogar al Dyo por la viktorya de la armada Otomana kontra los Rusos por la gerra en akeyos anyos. Mizmo les konti para los ke no savian ke el Mashiah Falso Sabetai Sevi dyo un diskorso en la Sinagoga de Ahrida.

   En el otro kadro se topavan kriaturas i mansevikos ke asistiyan a los kursos de Talmud Tora syen i vente anyos antes. Una fotografia de los elevos kon los ensenyantes. Una foto muy ermoza.

   Oy en diya mora solo un mansevo en Balat. Es el solo Djudio. Su padre era shamash del Kal. Mora serka de la Sinagoga. Şadi Balfunes lavora en un echo en Eminönü. Ma ayuda a los de la Sinagoga kuando tyenen de menester. I diya de alhad mos ayudo bastante. Asperando un grupo paso delantre de la puerta un ombre kon su mujer. Kuando avlaron entendi ke eran djudios. I era un mediko ke ay 40 anyos ke lavora por los Balatlis. Vijitaron kon su mujer la Sinagoga de Yanbol i estavan muy kontentes. I yo estava kontente de konoserlos.

   Kero eskapar este artikolo rengrasyando al sinyor Albert Soryano i a sus amigos ke lavoran en la misma administrasyon de esta fondasyon. Oguro ke van a ser de la misma idea para ke los Estanbullis puedan vijitar estos templos ke reflektan muestra istoria.

  Todos ke sepash ke mos estan demandando “Si semos lokos o no organizando una aktividad asemejante kon esta pandemiya?” Tyenen razon puedeser!

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün