Una Otra Lingua Djudia

Nesi ALTARAS Judeo-Espanyol
16 Eylül 2020 Çarşamba

Muestro komunita en Estambol es mas diverso ke mozotros entendimos. En muestras familyas, kales, klasas, i grupos tenemos djudios de orijenes diferentes. Algunos de Antep o Antakya avlan Arabo. Los Ashkenazim, ke son una prezensia en Turkia por siglos, avlan Yidish i tenemos tambien los Aramites o komo los yaman, "Nash Didan" (Muestra Djente).

 

Ken son? Un grupo en muestra komunita es djudios ke vienen de Van (i una mas chika parte de Hakkari). Tienen alkunyas Turkos o Adjemes komo Gezer, Guner, Kutlar, Çalışır, Gülcan o Danielzadeh, Ibrahimzadeh, Pur, Yakuppur.Yegaron ea Estambol direktamente, por Adana, o por Iran i despues por Gurdjistan. Alora los sefaradis yamavan a los Aramites por un nombre yerrado: Gurdjis. I lojikamente, yamavan la lingua ke avlan Gurdidje. En verdad, los Aramites avlan puede ser la mas vieja lingua djudia, mizmo del Ebreo: el Djudio-Arameo. 

 

La lingua Djudia-Arameo no tiene dinguna relasyon kon Gurdjistan ni kon las linguas de Kafkasya. Es una lingua semitika komo el Suryani (Arameo Kristiyano), Arabo i siguro Ebreo. Ay sinko dialektos de Arameo i el mas grande es de Zakho i Duhok, sivdades en Irak ke tuvieron populasyones djudias ekspulsadas en los anyos '50. Un ijo de Zakho ke emigro a Israel fue Yona Sabar. El es el primer eksperto sovre esta lingua i su ijo Ariel eskrivio un livro, "El Paraiso de Mi Papa", ke presento en el Limud en Estambol. 

 

Este enverano, avli kon unos inyetos de djudios Vanlis i me ambezaron algunos biervos. Mi gramama de Adana avlo esta lingua ama se kazo kon un sefaradi i no la avlo durante munchos anyos. Por esta razon no sinti biervos de Lishan Didan, el nombre aktual del dialekto ke kere dizir "Muestra Lingua".

 

Los inyentos me disheron biervos komo "brata" por una chika, "dedi" por baba, i "bela" por kaza. Los numeros son los mizmos kon el Ebreo antiguo o Arabo klasiko. "Arbaa" por kuatro, "hemsha" por sinko, i "timenya" por ocho. El dalkavo egzemplo es egzaktamente la mizma en Arabo. Una dicha ke mi gramama me desho es ‘chay komo joore’ ande joore kijo dizir pishar kuando el chayiziko es muy klaro. 

 

Kon esta eskrita kije akdorar vos de una parte de muestra kultura i erensya komo Djudios de Turkia ke no son totalmente sefaradi. Endemas kije partajar un gota de "Lishan".

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün