Aslında bir süredir, İsrail’de yaşayan Yahudi halkının, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan Yahudi toplumundan daha kalabalık olduğu, dolayısıyla dünyada en fazla Yahudi’nin İsrail’de yaşadığı düşünülüyordu. Ancak görülüyor ki bu konuda farklı görüşler ve çalışmalar mevcut.
Aslında bir süredir, İsrail’de yaşayan Yahudi halkının, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan Yahudi toplumundan daha kalabalık olduğu, dolayısıyla dünyada en fazla Yahudi’nin İsrail’de yaşadığı düşünülüyordu. Ancak görülüyor ki bu konuda farklı görüşler ve çalışmalar mevcut.
Boston yakınlarındaki Brandeis Üniversitesine bağlı Steinhardt Sosyal Araştırma Enstitüsünün yaptığı bir araştırmaya göre ABD’deki toplam Yahudi nüfusu 7 milyonun üzerinde. Enstitünün müdürü Profesör Leonard Saxe ile yaptığım görüşmede bu sonuçların farklı tanımlardan dolayı ortaya çıktığını çünkü bu araştırmadaki rakamlara karşı çıkan kıdemli demograf (nüfus bilimci) Sergio DellaPergola’nın Yahudi kültürüyle büyümeyenleri Yahudi olarak saymadığını ve metodolojik hatalar yaptığını iddia etti. Dolayısıyla temel farklılık noktası Amerikan Yahudi nüfusunda düğümleniyor çünkü İsrail’deki nüfus sayımı, Merkezi İstatistik Kurumu (Central Bureau of Statistics- CBS, Halishka Hamerkazit Listatistika) tarafından başarılı bir şekilde yapılıyor. Bu kurumun 2019 yılındaki son sayımlarına göre İsrail’de 9 milyon kişi yaşarken bunlardan 6,7 milyonu Yahudi, 2 milyona yakını Araplardan oluşuyor.
Genellikle fikir birliğiyle kabul edilen sonuçlara göre Yahudiler Amerikan nüfusunun yüzde ikisine tekabül ediyor ve en fazla New York, New Jersey, Los Angeles, Washington D.C., Florida, Chicago ve Boston’da yaşıyorlar. Eğitim oranları yüksek olan bu toplum göreceli olarak yaşlı ve ideolojik olarak liberal olmaları sebebiyle Demokrat Parti’yi destekliyorlar.
Kudüs İbrani Üniversitesinden İtalya doğumlu İsrailli akademisyen Profesör Sergio DellaPergola’ya göre ise 2018 yılında dünyadaki toplam Yahudi nüfusu 14,6 milyon olup, bunlardan 6,5 milyonu İsrail’de, 5,7 milyonu ise Amerika’da yaşıyor. Bu iki ülkede yaşayan Yahudiler dünya Yahudi nüfusunun yüzde 84’ünü oluşturuyor. Ancak DellaPergola, geniş bir tanımlamayla değerlendirilirse yani ebeveynden birisinin Yahudi olduğu kişiler dikkate alındığında bu rakamın 8 milyona, İsrail’in Dönüş Kanunu kriterleri dikkate alınırsa 10 milyon kadar bile yüksek olabildiğini kabul etmekle beraber, bu kadar geniş tanımlamaların insanların kimliğini anlamak için doğru olmadığını, dolayısıyla Yahudi kimliğini en önemli aidiyet unsuru olarak kabul eden grubu dikkate alıp 5,7 milyon rakamının daha gerçekçi olduğunu vurguluyor.
Bütün bu bilimsel ve metodolojik tartışmaları bir tarafa bıraksak bile dünya Yahudi nüfusunun çoğunun İsrail ve ABD’de yaşadığını kabul etmek durumundayız. Her iki ülkede de canlı bir Yahudi yaşamı olduğu da şüphe götürmez. Amerika’da eğitim kurumları ve ibadethaneleri ile toplumsal yaşama entegre olan Yahudilerin tabi Reform, Muhafazakar, Haredi, laik vs. gibi birçok alt gruba bölündüğü biliniyor. Jonathan Sarna’nın Amerikan Yahudiliği (American Judaism) adlı kitabında belirttiği gibi bir zamanlar, Yahudi toplumunun Amerika’da karışık evlilikler sebebiyle ve Amerikan kültürünü benimsemeleri sonucu tamamen asimile olacağı beklenirken, günümüzde çok farklılıklar gösterseler bile bir yeniden canlanma ve kimliklerini kendi bildikleri şekillerde sürdürme iradelerini devam ettiriyorlar.
Sonuç olarak başlıktaki soruya geri dönersek bunu tam olarak cevaplamak mümkün gözükmese de araştırmaların çoğunun İsrail’deki Yahudi nüfusunun Amerika’daki Yahudi toplumundan daha fazla olduğunu vurguladığına dikkat çekmek gerekir.
Daha fazla bilgi için
