BEAALOTEHA: Menora’nın basamakları

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
3 Haziran 2015 Çarşamba

Beaaloteha Peraşasının başında Tora ‘Menora’ mitsvası hakkında konuşmaktadır. Bu mitsva her gün Mişkan’da Menora’nın yakılması şeklinde icra edilmekteydi. Tora’da yazılı olan “vayaas ken Aaron – Aaron kendisine emredildiği gibi yaptı” sözcüğü ile bu mitsvanın nasıl ve kimin tarafından gerçekleştirildiğini öğrenmekteyiz. Raşi, Aaron’un bu mitsvayı ‘şelo şena – saptırmadan’ yaptığını öğretmektedir. Bu da mitsvanın ekleme ve eksiltme olmadan gerçekleştirildiği anlamını taşır.

Bu açıklama Aaron’un neden bir şeyleri değiştirebilme isteğinin olduğuna dair soruyu da beraberinde getirir. Neden Aaron’un bu mitsvayı değiştirmesi beklenmektedir?

İlk açıklama Tanrı’nın kesin emri ile bağlantılıdır. “Beaaloteha et anerot – mumları yükselteceğin zaman”. Bir Kohen mumları yakacağı zaman Menora’nın tepesine ulaşmak için Menora’nın önünde yer alan küçük basamağı çıkmak zorundaydı. Aaron uzun boylu olduğundan bu basamağı çıkmak zorunda olduğunu hissetmemesi mümkündü. Bu basamak olmadan da pekâlâ Menora’yı yakabilirdi.  Ancak Aaron birçoklarının bu durumda yapması mümkün olan yükselme hareketini atlamamış ve olması gerektiği gibi emir verildiği gibi Menora’yı yakmıştır.

Bu Aaron’a bir övgü olduğu kadar bizlere de bir ders niteliği taşır. Mitsvot kendi kafamıza göre değiştirilmeden aynen verildiği şekilde uygulanmalıdır.

Sinagoglarda Sefer Tora akama yapılırken yukarılara kaldırmak geleneği vardır. Rabi Yitshak Hunter bunun İngiltere Londra’daki Big Ben saat kulesi ile benzerlik gösterdiğini söyler.  Bu kule çok yukarılardadır ve insan erişimine açık değildir. Kendi saatleriyle Big Ben uyuşmadığı durumlarda büyük saat kulesi erişime çok da açık olmadığından kendi saatlerini değiştirmekle yetinirler.

Şimdi sinagogda Sefer Tora akama yapılırken benzer şekilde ulaşmanın mümkün olmadığı dile getirilmektedir. Bir başka deyişle Tora’nın değiştirilmesi mümkün olmadığından ancak kendi yaşantılarımızı Tora’ya göre değiştirmek gereği vardır. Tora kanunları kendi inisiyatifimize ve yaşam şeklimize göre değiştirilemez. 

Aaron elbette ki Menora’yı basamağı çıkmadan da yakabilirdi. Ancak bir bilge ve lider olarak keyfimizce Tora’nın değiştirilemeyeceğini anlatmak ve bize ders vermek istemiştir.