“Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş- takip ederse, senenin diğer günleri de senenin ‘baş’ını, Roş Aşana’yı takip eder.” Talmud

Bu yıl 18 Eylül Cuma ve 19 Eylül Cumartesi akşamları kutlayacağımız Roş Aşana bayramı ile Yahudi takviminde 5781 yılına giriyoruz.

Nazlı DOENYAS Kavram
16 Eylül 2020 Çarşamba

Bu yıl 18 - 19 Eylül akşamları kutlayacağımız Roş Aşana ile Yahudi takviminde 5781 yılına giriyoruz. Talmud’a göre Abaye, ‘simana milta / işaretler önemlidir’ prensibinden yola çıkarak, bayram sofrasında simgesel değer ve anlamları olan belirli yiyeceklerin yenilmesinin, gelecek sene için iyi birer alamet olduğunu öğretir. Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş takip ederse, senenin diğer günleri de senenin ‘baş’ını-Roş Aşana’yı takip eder. Bu prensipten yola çıkarak yeni yıl için güzel dileklerimizi, beklentilerimizi Roş Aşana geceleri gerek isimleri, gerek doğaları ile bu güzel dilekleri çağrıştıran sembolik yiyeceklerle yansıtıyor, bunları yerken ettiğimiz dualarla bu dileklerimizin gerçekleşme isteğimizi sözel olarak da ifade ediyoruz. Aslında senenin her günü yapmamız gereken iç muhasebemizi özellikle Yüce Kutsal Günlere-Yamim Noraim yaklaşırken daha yoğunlaşarak yapıyoruz. Roş Aşana’da başlayan ve Yom Kipur’da doruk noktasına ulaşan Aseret Yeme Teşuva’da-On Teşuva Günü gittikçe artan bir farkındalıkla teşuva – tefila –tsedaka üçlüsünün de yardımıyla hayatımızı samimiyetle gözden geçiriyoruz.  Hayat amacımızda nerede olduğumuzu, olmak istediğimiz yerde olup olmadığımızı, buna ulaşmak için neler yapmamız gerektiği, hayatımızdaki ilişkileri düzeltmek ve desteklemek, kırıklıkları onarmak için neler yapmamız üzerine düşünüp yeni yıl için yeni kararlar alıyoruz.

KISA KISA ROŞ AŞANA

İsmi: Roş: baş, Şana: yıl, Roş Aşana: yılın başı anlamına gelir.

Dört yılbaşından biri: Roş Aşana, takvimdeki dört yılbaşından biridir. Diğer yılbaşları ayların başı olan 1 Nisan, hayvanlarla ilgili verginin başladığı yılbaşı 1 Elul, ağaçların yılbaşı 15 Şevat.

Günün önemi: İnsanın yaratıldığı gündür.

Roş Aşana dualarının teması: Roş Aşana dualarında Malhuyot-Krallık, Zihronot-Hatırlama,Şofarot-Şofar sesleri kavramları vurgulanır. R.David Aaron’un yorumuna göre Malhuyot, Tanrı’nın Kral, bizim Kral’ımız olduğunun ve her şeye hâkim olduğunun, çünkü tüm evreni ve bizi O’nun yarattığının bilincinde olmaktır. 

Zihronot, bize Tanrı’nın gözünde önemli olduğumuzu hatırlatır. Her bir yarattığı, O’nun için mühim, anlamlı ve kayda değerdir. Zihronot, Tanrı’nın bizi her an hatırladığını ve hiçbir zaman unutmadığını teyit eder. 

Şofarot, Sina Dağında Tora verilirken duyulan şofar seslerini kasteder. Şofarot, Tanrı’nın bizi sevdiğine ve bize önem verdiğine olan inancımızı ifade eder. Aynı zamanda Tanrı’nın bize Tora ve mitsvaları, O’nu nasıl sevebileceğimizi ve bu dünyada O’nun Varlığı’nı nasıl görülür hale getirebileceğimizin yollarını göstermek için verdiğini tasdikler. Mitsvalar yoluyla Tanrı’yı, O’nun istediği şekilde sevebilir ve O’na bağlanabiliriz.

Şofar mitsvası: Roş Aşana’ya ait en temel mitsva, şofar sesini dinleme mitsvasıdır. Roş Aşana, insanın yaratıldığı ve dünyanın kuruluşunun tamamlandığı gün olduğu için, dünyanın doğum günü olarak kabul edilir. Bu günde, Yahudiler, Tanrı’yı tüm evrenin Hakimi, Kralı olarak taçlandırır ve şofar sesiyle bunu tüm dünyaya ilan eder.

Bunun yanında Şofar bize davranışlarımızı gözden geçirmemizi ve Tanrı’ya dönmemizi hatırlatır.

Teşuva-Tefila-Tsedaka: Senenin her günü yapmaya çalıştığımız, ama Elul ayından itibaren üzerinde daha yoğunlaştığımız bu üç adım, bizi özümüze, Tanrı’ya yaklaştırırken, kendimizle, etrafımızla ve Tanrı ile ilişkilerimizi daha iyi hale getirmemize yardımcı olur: Teşuva (Tanrı’ya, özümüze dönüş), Tefila (Tanrı’ya bağlanmak) ve Tsedaka (Tanrı’nın bize bağışladıklarını adaletli bir şekilde dağıtmak).

Heşbon Nefeş (içsel muhasebe): Yaratıldığımız ve bize ikinci bir şans verilen bu günde, samimi bir şekilde içimize döner, durup düşünür, iç muhasebemizi yaparak, biraz da endişeyle üstte görünen cilayı sıyırır ve varlığımızın özü ile temasa geçeriz. Bugün zamanımızı, varoluşumuzu sorgulamaya ayırırız. ‘Kimim ben? Nasıl biri olmak istiyorum? Yanlış tercihler mi yapıyorum? Eksik kaldığım noktalar neler? Neleri değiştirmem gerekiyor?’ 

Teşuva (Tanrı’ya Dönüş): Teşuva yaparken, bilerek veya istemeden yaptığımız hatalardan dolayı samimiyetle pişmanlık duymak, farkında olduğumuz hatayı tamamen bırakmak, hatayı, sözlü olarak itiraf etmek ve son olarak, bu hatayı bir daha tekrarlamama konusunda niyet etmek gerekir. Bu, sadece Tanrı’ya karşı yapılan hatalar için geçerlidir. İnsana karşı yapılan hatalar için, o kişinin kendisinden özür dilemek gerekir.

Atarat Nedarim: Roş Aşana’ya girmeden, kişileri Tanrı’ya karşı tutamadıkları vaatlerin ağırlığından kurtarmak için, Roş Aşana’dan önceki gün yapılan Selihot duasının sonunda, Atarat Nedarim töreni yapılır.

Taşlih Atmak: Roş Aşana’nın birinci günü (bu yıl 19 Eylül Cumartesi) öğleden sonra, Yahudiler sinagogların içindeki çeşme, sarnıç veya kuyuların başında, geçen sene işlemiş oldukları günahlarını üzerlerinden atmak için, sembolik olarak ceplerini silkeleyip bir dua ederler. Suyun, cebin içinde kalan kırıntıları sürükleyip götürdüğü gibi, günahları da alıp götürmesi ümit edilir. Taşlih, Oşana Raba’ya kadar yapılabilir.

Roş Aşana Sederi: Roş Aşana’nın her iki akşamı, akşam yemeğindeki sedere-düzen göre Kiduşyapılır ve Kiduş’ta her iki gece de Şeeeheyanu berahası söylenir. Netilat Yadayim ile eller yıkandıktan sonra Roş Aşana için yuvarlak olarak yapılmış iki bütün ekmekle Amotsi yapılır, ekmek şekere batırılır. 

Simgesel yiyecekler: Masaya konulan her simgesel yiyecek, onunla ilgili ‘Yei Ratson-Senin isteğin olsun ki’ duası söylendikten sonra yenir. Masada bu yiyeceklerden herhangi biri (veya hiçbiri) yoksa bile, Yei Ratson’lar okunur.

Tatlı bir yeni sene için elma tatlısı, düşmanların ve Tanrı’dan nefret edenlerin ve kötülüğümüzü isteyen herkesin yok olması dileği için pırasa, uzaklaşmaları için pazı (veya ıspanak), bu kişilerin sonunun gelmesi için hurma, Tanrı bizi yargılarken sadece sevaplarımızı dikkate alması için kabak,bereket için balık, daima ‘baş’ olmamız için kuzu veya balık başı.

KUTU

ÖNEMLİ HATIRLATMA: Tsom Gedalya-Gedalya Orucu 21 Eylül Pazartesi

Gedalya Orucu veya İbranice Tsom Gedalya, Rabiler tarafından Tapınağın yıkılması (Bet Amikdaş) ve ardından Kutsal Topraklardan sürgünün anısına başlatılan dört oruç gününden biridir. Roş Aşana'dan sonraki gün 3 Tişri’de tutulur ve bu yıl 21 Eylül Pazartesi sabahı gün doğmadan başlayıp, aynı akşam yıldızlar çıkana kadar sürer. Gedalya cinayetinin hikâyesi, Krallar 2, 25: 22-26'nın sonunda kısaca anlatılır. Olayın daha ayrıntılı bir anlatımı Yeremya, 41'de bulunabilir. 

Roş Aşana Felsefesi, Roş Aşana Sederi, Şofar Uyan Çağrısı, Roş Aşana Yemek Tarifleri, Roş Aşana Videoları: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=64&Itemid=22

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler okuyucuya konular hakkında fikir vermek amacıyla Rosh Hashanah-It’s Significance, Laws and Prayers, Every Person’s Guide to High Holy Days, Rosh Hashanah-Yom Kippur Survival Kit, Rabbi Abraham Twerski on Rosh Hashana Machzor, The Koren Sacks Rosh Hashana Mahzor, Tree of Souls,Emanationskitaplarından ve www.chabad.org, alephbeta.org, aish.com, askmoses.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.

 

 

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün