Ulusları bereket için birleştiren bayram SUKOT

Sukot mitsvalarından olan dört çeşit bitki, doğayı, yağmuru ve mevsimlerin döngüsünü simgeler. Bu yönü, tüm insanlık için geçerlidir ve Sukot Bayramının evrenselliğini gösterir. Sukot’un evrenselliğinin diğer bir boyutu da, Bet Amikdaş zamanında bayram süresince 70 dünya milletinin bereketi ve esenliği için 70 boğa kurban edilmesidir.

Nazlı DOENYAS Kavram
8 Ekim 2019 Salı

Yahudi takvimindeki en neşeli bayramlardan olan, hatta sevinmenin ve mutlu olmanın bayramın mitsvası olarak belirtildiği Sukot Bayramı, Mısır’dan çıkan atalarımızın, vaat edilmiş topraklara gelmeden, kırk yıl boyunca çölde, etrafta bulabildikleri dallar ve yapraklardan yaptıkları çardaklarda yaşamalarının anısına, Sukot-çardaklar, çadırlar adıyla anılır. Bu yıl 13 Ekim Pazar akşamı başlayan ve yedi gün ve yedi gece devam edecek Sukot Bayramı boyunca, yemek yemek, okumak, misafir ağırlamak, uyumak gibi evde yapılan her şey, bu bayram için özel olarak hazırlanan çardaklarda gerçekleştirilir.

 

Sukot mitsvalarından olan Suka, Arba Minim- (Dört çeşit bitki) ve sevinmek, mutlu olmak, Tora’dan gelen mitsvalardandır.

Suka, hayatımızdaki Tanrısal korumayı, birbirine bağlanan dört çeşit bitki de, farklı yaşam tarzındaki insanları simgeler. Onların bir arada tutulması da her bireyin toplum için ne kadar önemli ve değerli oldukları mesajını verir.

Sukot’taki mutluluğumuz ise, Tanrı’nın her zaman bizim yanımızda olduğunun, hata yapsak bile yine de O’nun sevgili evlatları olduğumuzu bilmenin ve gerçekten kalpten istediğimizde ilişkimizde yeni bir sayfa açabileceğimizin güven ve huzurundan gelir.

Bu yıl 13 Ekim Pazar akşamı başlayan ve yedi gün ve yedi gece devam edecek Sukot bayramı boyunca, yemek yemek, okumak, misafir ağırlamak, uyumak gibi evde yapılan her şey, bu bayram için özel olarak hazırlanan çardaklarda gerçekleştirilir.

Tüm dünya ulusları için bereket duası

Sukot, bütün bayramlarımız içinde en evrensel olanıdır. Zeharya Peygamber’in sözleriyle:  “….uluslardan sağ kalanların hepsi Her Şeye Egemen Kral’ımız Tanrı’ya tapınmak ve Çardak Bayramı’nı kutlamak için yıldan yıla Yeruşalayim’e gidecekler. Hangisi…. gitmezse, ülkesine yağmur yağmayacak.” ((Zeharya 14: 16-17)  Zeharya Peygamber, bir gün tüm dünya uluslarının, ülkelerine yağmur bereketini getirebilmek için Çardak- Sukot Bayramını kutlayacağını öngörüyor.

Sukot mitsvalarından olan dört çeşit bitki, doğayı, yağmuru, mevsimler döngüsünü simgeler. Bu yönü, tüm insanlık için geçerlidir ve bu da bayramın evrenselliğini gösterir. Hepimiz doğanın birer parçasıyız, hepimizin yağmura ihtiyacı var, aynen hepimizin yaratılmış dünyanın karmaşık ekolojisine ihtiyacımız olduğu gibi.

Sukot’un evrensel olmasının diğer bir boyutu da, bayram süresince 70 dünya milletinin bereketi ve esenliği için 70 boğa kurban edilmesidir. Bet Amikdaş zamanında, günlük kurbanlar ile su ve şarap sunularının yanında, Sukot Bayramı süresince musaf (ek kurbanlar) yapılırdı. Bu kurban edilen boğalar, ilk gün on üç, ikinci gün on iki ve sayısı her gün bir azaltılarak, Sukot’un yedi günü boyunca devam ederdi. Raşi’ye göre, bayram boyunca yapılan toplam yetmiş kurban, Noah –Nuh’un soyundan gelen ve bugün dünyada var olan bütün diğer milletlerin atası olan yetmiş millete tekabül eder. Yeruşalayim’deki Tapınak, “bütün milletler için bir dua evi” olarak kabul edilir ve bu yetmiş boğa, Tanrı’nın bu milletler için kefaret sağlaması, bu dünya milletlerinin esenliği, iyiliği, yağan yağmurlardan faydalanarak refah içinde yaşamaları ve barış için kurban edilirdi.

 

SUKOT MİTSVALARI

Sukot’a ait mitsvalar, direkt olarak Tora’dan gelir:

Suka

“Bu yedi gün boyunca çardaklarda yaşayacaksınız” (Vayikra 23:42).

Kipur bittikten hemen sonra, atalarımızın çöldeyken yaşadıkları çardakları hatırlatan Suka’ların yapımına başlanır. Suka, belirli kurallara göre yapılır, üstü dallar ve bitkilerle kaplanır.

Suka; duvarları ve özel bir biçimde örtülmüş çatısı ile aklımızdan duygularımıza, başımızdan ayak parmaklarımızın ucuna kadar tüm benliğimizi tamamen kapsar.

*Sukot boyunca yenilen her öğün ve yapılan her aktivite Suka’da yapılır.

ARBA MİNİM-Dört çeşit bitki

Sukot süresince, Şabat harici her sabah duası sırasında ibadetin belli bölümlerinde kullanılan Arba Minim, dört çeşit bitkiden oluşur:

Lulav (Ağaç dallarının en güzeli olarak kabul edilen hurma ağacı dalları, insanın omurgasına benzetilir), Adas (Hoş kokulu ağaç dalı yapraklarını simgeleyen mersin ağacı dalları, gözlere benzetilir), Arava (söğüt ağacı dalları, dudaklara benzetilir), Etrog (ağaç meyvelerinin en mükemmelini simgeleyen, ağaçkavunu diye bilinen bir turunçgil, insan kalbine benzetilir).

Başka bir yoruma göre de Lulav, Tora’yı öğrenen, ama Tora’ya uygun davranışları olmayan kişileri, Adas, Tora öğrenmeyen, buna rağmen iyi davranışlarda bulunan kişileri, Arava, Tora öğrenmeyen ve iyi davranışlarda bulunmayan kişileri, Etrog da Tora’yı öğrenen ve mitsvaları yerine getiren kişileri sembolize eder.

Bu mitsva, her ‘çeşit’in gerekliliğini ifade eder. Moşe Rabenu’dan itibaren dilden dile aktarılan ve Tora’nın satır arası yorumlarını içeren Midraş’ta belirtildiği üzere: “…Tanrı der ki; her farklı tür, tek bir bağ ile birbirine bağlansın ve birbirleri için kefaret sağlasın.”

Sevinmek ve mutlu olmak

“…yedi gün sevinç ifade edeceksiniz”(Vayikra 23:40); “Bayramında neşelen” (Devarim 16:14);”…ve sen, sadece neşeli olacaksın”(Devarim 16:15).

Tora’da tek bir harf bile gereksiz yere kullanılmaz. Sukot’ta ‘neşelenme’ mitsvasından Tora’da bir defadan fazla söz edilmesi, bu mitsvanın önemini vurgular. Önce Elul ayı, sonrasında Roş Aşana ve Yom Kipur’un da içinde olduğu Aseret Yeme Teşuva günlerinde pişmanlık ve yoğun dua dönemi sonrası kişi, Tanrı’ya yakınlaşmanın, ‘dönüşün’ sevincini yaşar. Sukot’ta hissedilen yoğun mutluluk ve neşenin asıl sebebi, teşuva yapıp günahlarımızdan affedilmemiz ve hatalarımıza rağmen, Tanrı’nın korumasının her an üzerimizde olduğunun bilinci, Tanrı’nın bize yepyeni bir başlangıç yapma fırsatı vermesidir.

Biliyor muyuz?

Onur Bulutları-Talmud Bilgeleri, Sukot Bayramının tek amacının Yahudilerin çöldeyken yaşadıkları barınakları anımsama olmadığını vurgular. Asıl hatırlanması gereken, o barınaklarda yaşarken, Tanrı’nın ‘Onur Bulutları’nın İsrailoğulları’nı nasıl çevrelediği, kutsal topraklara girene kadar, gece ve gündüz nasıl her türlü tehlikeden koruduğu gerçeğine dikkat çeker. Suka’da geçirdiğimiz zaman süresince,  evlerimizin duvarlarına, çatısına veya fiziksel dünyadaki herhangi bir şeye umut bağlamamamız gerektiğini, tek ihtiyacımız olanın, tek güvencemizin Tanrı’nın İlahi Merhameti ve Koruması olduğunu içselleştiririz.

Uşpizin-misafirler- Kişi, Suka’da oturduğu zaman, bir gün Tanrısal Onur’un, koruyucu kanatlarını göklerden, onun üstüne örteceğini ümit eder. Suka, o denli bir spiritüel enerji yoğunluğu barındırır ki, İsrael’in yedi ‘babası’,Gan Eden’den (Cennet Bahçesi) çıkıp, Sukot süresince Suka’larda misafirimiz olurlar. Her gün, Suka’ya girerken bir tanesi, diğer altısına (kronolojik veya sefirot sırasına göre) rehberlik eder.

Sefirot sırasına göre, birinci gece (13 Ekim Pazar akşamı) Avraam (sevgi ve iyilik), ikinci gece İtshak (kişisel güç ve kendine hakimiyet), üçüncü gece Yaakov (güzellik ve gerçek), dördüncü gece Moşe (Tora’nın Hakimiyeti ve ebediyet), beşinci gece Aaron (empati ve Tanrısal Görkem), altıncı gece Yosef (kutsallık ve spiritüel temel) ve yedinci gece David (Cennetin Krallığı’nı yeryüzünde kurmak), diğer altısına önderlik eder.

Cennetten gelen uşpizin’lerin, bu değerli misafirlerin kişisel özelliklerine uygun olarak davrandığımızda, Tanrısal Işık yeryüzüne gelir ve dünyayı, tamamlanmasına yaklaştırır.

İhtiyaç sahiplerini mutlu etmek-Bu kutsal ve spiritüel konuların yanında, Yahudiliğin vurguladığı en önemli husus, insan davranışlarıdır. Yahudi mistisizminin en önemli eseri Zohar, Uşpizin’i açıkladıktan sonra, “ …kişi, fakiri de mutlu etmeli, Uşpizin için bir kenara ayrılması düşünülen yemek porsiyonu, ihtiyaçlı kişiye verilmelidir.” diye belirtir.

Maimonides, aynı konuyu dini bir yükümlülük olarak alır: “…kişi kendisi yiyip içerken, yabancı, dul, yetim ve diğer ihtiyaçlı kişileri de doyurmak zorundadır. Bunları yapmayan, mitsva yapma mutluluğunu değil, sadece kendi midesinin mutluluğunu yaşıyor demektir.”

*Sukot, Şemini Atseret, Simhat Tora Felsefesi, Sukot’un ABC’si, videolar: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=66&Itemid=32

 

 

SUKOT TAKVİMİ 2019-5780 

13 Ekim Pazar (14 Tişri)

*Geleneksel olarak Sukot’tan bir önceki gün, lulav, adasim ve aravot Suka’nın içindeyken birbirine bağlanır.

*Gerçek mutluluk, elindekileri başkalarıyla paylaşmak olduğu için, bu gün fazladan tsedaka verilir.

* Sukot Bayramı şerefine mumlar, evin kadınları ve kızları tarafından güneş batmadan önce yakılır ve beraha söylenir: (Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Yom Tov- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin)

*Akşam duasından sonra, keyifli bir bayram yemeği yenilir.

*Bu akşam, yağmur bile yağsa Suka’da yemek, en azından Kiduş söyleyip, ekmeği Suka’da yemek, mitsva’dır.

*Birinci akşam, önce Şaloş Regalim Kiduş’u, sonra Suka berahası, en son Şeeheyanu berahası söylenir.

14 Ekim Pazartesi (15 Tişri) ve 15 Ekim Salı (16 Tişri) YOM TOV

*Önceden hazırlanmış olan Arba Minim (dört tür) sabah duası sırasında, altı farklı yöne sallanır.

*Allel duasının tamamı okunduktan sonra, Oşanot yapılır. (Arba Minim ile gelecek yılda ferah bir geçim için dualar eşliğinde, Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kere dönülür.)

*Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

*Akşam duasından sonra, bayram yemeği, Suka’da yenir.

*Bu akşam- ikinci akşam (14 Ekim Pazartesi akşamı) önce Şaloş Regalim Kiduş’u, sonra Şeeheyanu berahası, en son Suka berahası söylenir.

16 Ekim Çarşamba (17 Tişri) - 17 Ekim Perşembe (18 Tişri) - 18 Ekim Cuma (19 Tişri)-Sukot-Hol Amoed-Medyanos

*Bayramın Yom Tov olmayan bu ara günlerinde, yine bazı kısıtlamalar olmasına karşın, günlük hayatta yaptığımız aktivitelerin çoğunu yapabiliriz.

*Birçok cemaatte, Sukot -Hol Amoed günlerinde Tefilin takılmaz.

*Sabah dualarında Arba Minim sallanır, Allel duasının tamamı okunur, Oşanot yapılır. (Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kez dönülür)

*Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

*18 Ekim Cuma -Şabat mumları güneş batmadan önce yakılır. Mumlar yakıldıktan sonra beraha söylenir: “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik  ner şel Şabat- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Şabat mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”

*Şabat yemeği, Suka’da yenir.

19 Ekim Cumartesi (20 Tişri) - Şabat Hol Amoed - Medyanos

*Şabat sabah duaları her Şabat olduğu şekilde yapılır, Şaloş Regalim Amida’sı ve Musaf’ı okunur. Şabat’la ilgili bölümler eklenir.

*Allel duasının tamamı okunur.

*Şabat dolayısıyla Arba Minim getirilmez.

*Oşana duası söylenir, ama Teva’nın etrafında dönülmez.

*Şabat bayram yemeği Suka’da yenir.

*Akşam olunca, Şabat’ın bitip ve yeni haftanın başladığı Avdala yapılır.

*19 Ekim akşamı Oşana Raba başlar. Oşana Raba, Roş Aşana’da yargılandıktan sonra,Yom Kipur’da yeni yıl için hakkımızda verilen kararların yürürlüğe girdiği gündür.

 

HATIRLATMA

20 Ekim Pazar (21 Tişri) - Sukot’un 7. günü - OŞANA RABA

* Sabah duası sırasında Arba Minim altı farklı yöne sallanır.

* Allel duasının tamamı okunur, özel bereket duaları ile Teva’daki Sefer Tora’nın etrafında yedi kere dönülür, yedi Oşanot yapılır. Bayramın adı, Oşana Raba buradan gelir.

* Oşanot’tan sonra beş arava-söğüt dalından oluşan demetler alınır ve yere beş kere vurulur. Bu söğüt dalları daha sonra evlerdeki mezuzaların yanına asılır.

 

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot, Shemini Atzeret and Simchat Torah;Succos-It’s Significance, Laws and Prayers; Emanations; İnside Time; Journey Through Nach; El Gid para El Pratikante (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org; www.rabbisacks.org; www.meaningfullife.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün