Eylül’de Gel

Yazımız da 29 Mayıs tarihinde Lana Del Rey ‘Summer Time Sadness’ ile başlamıştı. O yazımızda Avrupa Birliğinde ve dünyada yükselen aşırı sağdan bahsetmiştik. Ve işte son eyalet meclis seçimlerinde Almanya. Almanya için Alternatif Partisi (AfD) oylarını arttırmaya devam ediyor. Almanya yavaşlıyor, son iki çeyreklik daralmaya üçüncüsü eşlik edecek. Almanya’nın son tahvil ihalesine talep dörtte biri kadar geldi. Uzun vadeli tahviller eksi. Macron, G7 toplantısında liderliğe oynasa da Boris’in sehpaya uzanan ayağı, her ne kadar Elize tarafından “Bu bir şakanın devamıydı” dense de Avrupa Birliği için gücün yönünü sorgulatıyor. Johnson parlamentoyu tatile aldı, kıyamet koptu. Şimdi anlaşmasız Brexit’i tıkarsanız erken seçime giderim diyor.

Adana merkez patlıyor herkes

Bu ay merkez bankaları ayı. 12 Eylül’de Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve TCMB toplantıları ve kararları var. ECB zaten varlık alımına devam mesajını önceden vermişti ve gerekirse faiz de indiririm demişti. Politika faizi sıfır, bankalara borç verme faizi eksi binde 4. Burada sembolik bir binde bir indirim olabilir. Ama net olan enflasyonu hedef % 2’nin yarısına gerilemiş durumda. Büyüme hızı binde iki düşmüş durumda. Eksi faizli tahviller zaten durağanlaşma işareti. Cari fazlası yıllık 391 milyar avrodan 318 milyara gerilemiş, portföy yatırımlarında yaklaşık 220 milyar avro azalış var. Tahvillerde 424 milyar avro 111 milyara düşmüş. Peki bu paralar nerede? Hani eksi faizli tahviller dünyada 16 trilyon dolara ulaşmıştı? Avrupa’da sıkıntı var. Bu dış ticaretimizde % 50’ye yakın payı olan AB nedeni ile bizim ihracatımızı olumsuz etkileyecektir önümüzdeki günlerde. Ticaret Bakanlığımız TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) ile Ricardo Modelini baz alarak ‘Mukayeseli Üstünlükler Teorisi’ ile 17 ülke ve beş sektörü ihracatta öncelikli belirledi. KOSGEB KOBİGEL ile 71,5 milyar Endüstri 4.0 ağırlıklı sektörlere yeni kredi teşviği açıkladı ancak… İhracatta yüksek teknolojili katma değerli ürünlerin payı hâlâ çok düşük. Sadece yapay zekada dünya devlerinin aldığı / başvurduğu patent sayısı 80 bin civarında. Yani kredi ve teşvik vermek yetmiyor. Dijital dünyada, bilgi çağında hizmet ihracatı yani yazılım, eğitim, danışmanlık gibi konulara, dijital ekonominin girişimcilerine daha fazla teşvik vermek gerekiyor. Bu sadece kredi değil. Patent ve marka süreçleri, harçları, know-how, danışmanlık, pazarlama gibi farklı desteklerle olmalı. Parayı alan her girişimci bunu yönetecek diye bir garanti yok. Keza imalat, madencilik, makine önemli ama üniversite tercihlerinde ilk 15 arasında bilgisayar ve makine mühendisliği dışında bunlara kalifiye işgücü sağlayacak bölüm yok. Kaldı ki Sanayi 4.0. yani yapay zekâ bölümü dahi neredeyse yok okullarda. O zaman Ricardo Modeli tek başına yeterli değil. Bütünsel ve yapısal çözümler acilen hayata geçirilmeli.

Bizde enflasyonda aşağı yönlü kalıcı seviyeler için gıda fiyatları, dolayısı ile tarımda yapısal gelişme ihtiyacı gibi benzer bir durum var. Yapısal dönüşüm olmadıkça kalıcılık zorlanıyor. Bu durumda faizleri baskılıyor. 12 Eylül’de TCMB PPK kararında yılsonu enflasyon beklentileri önemli. Baz etkisi, cari açık ve kur baskısının azalması, büyümenin verdiği talep düşüşü ile enflasyon TCMB hedefi olan 13.9% oranına yakın olursa faiz oranında daha yüksek, tersi doğalgaz, tütün, taksi, ulaşım vb. kamu ağırlıklı zamların etkisi tersi yönde olursa politika faizinde daha muhafazakâr bir düşüş beklenebilir.

Ve FED. 18 Eylül günü her türlü olasılık mümkün. Ancak son Powell konuşması FOMC üyelerinin faiz indiriminin doğru yola girdiği şeklinde cümlesi ile Trump’ın tivit saltoları ile bir 0,25 puanı daha destekler gibi duruyor. Ancak, eğer bu veya en geç bir sonraki ekim toplantısında parasal gevşeme kararı gelmezse daha çok paritede aşağıya 1,05 veya 1’e doğru bir güçlenme oluşabilir ki Dolar Endeksi sinyali veriyor.

Ne eylül ama.

Not:

Bu yazıda yer alan bilgi ve yorumlar herhangi bir şekilde yatırım danışmanlığı ve önerisi kapsamına girmemektedir. Yer alan bilgiler ve bunların kapsamında alınan karar ve uygulamalardan, doğabilecek sonuçlarından, Şalom ve yazarın herhangi bir yükümlülüğü ve sorumluluğu bulunmamaktadır.