Sınırların kalktığı, bilgi paylaşımının anında yapılabildiği günümüzde her şey gibi antisemitizmi yaymak da aynı oranda kolaylaştı. Ünlü yazar Daniel Jonah Goldhagen*, CNN’de kaleme aldığı yazısında internet sayesinde antisemitlerin emellerine ne kadar daha çabuk ulaşabildiklerini değerlendirdi
Çela Saranga
Dijital teknoloji ve internetin yaygınlaşması ile globalleşmenin artmasının birbirine doğrudan bağlı olduğu bugün artık inkâr edilemez bir gerçek.
İnsanlık tarihinin tartışmasız bir şekilde en uzun süreli ve öldürücü etnik önyargısı olan antisemitizm, içinde bulunulan dönemin yaygın toplumsal, politik ve teknolojik koşullarına göre yenilenmeyi her zaman başarmıştır. Uluslararası akımların, dünya politikasının ve iletişimin globalleştiği çağımızda, antisemitizm de globalleşti. Bunun nedeni de büyük ölçüde dijital teknolojilerdir: internet ve uydudan yapılan televizyon yayınları. Antisemitizm artık dünyanın her tarafına, içinde Yahudilerin yaşamadığı ıssız bölgelere bile ulaşmakta. Ve bu tür önyargılarla en çok karşılaşan kesim, internete en çok bağımlı olanlar ve aynı zamanda en masum, en kolay etkilenen kesim olan gençler.
AFRİKA’NIN ÇÖLLERİNE KADAR YAYILIYOR
Dijital teknoloji, Yahudiler ve Afrikalı-Amerikalılar karşı da dâhil olmak üzere, genelde tüm önyargılar ve nefret duyguları için bir dönüm noktası oldu.
Yirmi dört ülkeyi kapsayan PEW Global Eğilimler Araştırması’na göre, Yahudilere karşı duyulan önyargıların, nefret duyulan insanların varolduğu ve özellikle de hiç yaşamadıkları yerlerde böylesine yaygın olduğu bir dönem daha önce hiç yaşanmamıştı. Yahudiler dünya nüfusunun sadece yüzde ikisini oluşturuyorlar. Bu nüfusun büyük çoğunluğu iki ülkede yaşıyor: İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri. Buna rağmen, Almanların ve diğer birçok Avrupalının Holokost sırasında altı milyon Yahudi’yi katletmiş olduğu Avrupa’da antisemitizm hâlâ insanı şaşırtıcı bir düzeyde.
Arap dünyasında ise neredeyse her yerde eşit oranda zehirli bir antisemitizm yaygın. Buna örnek olarak Yahudilerin maymunların ve domuzların çocukları olduğunu söyleyen Arap liderler, kimi din adamları ve sıradan insanlar gösterilebilir. Daha da şaşırtıcı olanı ise antisemitizmin Latin Amerika, Asya ve hatta Afrika’nın Sahra Çölü’nün altında kalan bölümünde bile yaygın olması. Yahudilerin Brezilya nüfusunun yalnızca yüzde 0,5’ini oluşturdukları, Nijerya ve Çin’de neredeyse hiç Yahudi yaşamadığı halde, PEW anketini cevaplayan Brezilyalıların yüzde ellisi, Nijeryalıların yüzde 43’ü, Çinlilerin ise yüzde 53’ü Yahudiler hakkındaki düşüncelerinin olumsuz olduğunu söylemişler. Anti-Defamation League (ADL)’nin hazırladığı antisemitizm endeksine göre gelişmiş ülkeler arasında antisemitizmin en düşük düzeyde olduğu Amerika Birleşik Devletleri’nde bile, Amerikalıların yüzde on beşi en antisemit gruba giriyor.
DİJİTAL TEKNOLOJİ NELERİ DEĞİŞTİRDİ?
Özellikle günümüzde antisemitizmin patlama yapmasına ciddi şekilde katkıda bulunan dijital teknoloji bunu beş farklı şekilde yapıyor.
Eskiden, bir kişinin Yahudileri aşağılık bir şekilde nitelendiren düşüncelerle, insanlar veya kitaplar aracılığıyla kişisel olarak karşılaşmış olması gerekirken, günümüzde antisemitizm bu tür fikirleri arayan veya sadece bilgi arayan masum insanların her yerde ve her zaman ulaşabileceği şekilde belirgin ve açık. Google veya Bing arama motorlarına “Yahudi” yazıldığında sonuçların en üst sıralarında (bazen ikinci sırada), Yahudileri ve varsayılan yetkilerini karalamak ve yok etmek hedefini destekleyen bir buçuk milyar sayfaya ev sahipliği yapan, antisemit suçlamaların ve nefretin engin bir pazar yeri olan JewWatch (Yahudi Gözlemi) adlı bir site çıkıyor. Bu site, aralarında Wikipedia’nın gittikçe gelişen bir alternatifi olan ve bilgi amaçlı bir antisemit evren yaratmayı (şu anda on sekiz farklı dilde) amaçlayan Metapedia’nın da bulunduğu on binlerce siteden yalnızca bir tanesi.
İkinci olarak, daha önceleri yeni antisemit suçlamalar ve girişimlerin yayılması yavaş bir şekilde oluyordu. Günümüzde ise bu tür düşünceler haberlerin veya internette bulunan bazı grupların dikkatini çekerek, ulusal, bölgesel veya uluslararası televizyon ağlarının izleyicilerine ışınlanarak, kontrol edilemeyen bir yangın gibi geniş coğrafyalara veya tüm dünyaya yayılabiliyor. Bu tür bir yayılım şekli, Yahudilerin Filistinlilerin organlarını çaldıkları, Patagonya’yı ele geçirip sömürgeleştirecekleri veya - daha sistematik bir şekilde - İsrail’in uyguladığı vahşet hakkındaki iftiralar için geçerli olabiliyor. Ayrıca, Yahudilerin yok edilmesi için insanları kışkırtan politikacıların ve dini liderlerin sık tekrarlanan konuşmaları için de geçerli.
Üçüncü önemli nokta ise, tarihte ilk kez antisemit bir nefreti paylaşan uluslararası grupların artık var olması. Dijital teknoloji sayesinde, antisemitler kendi ülkelerindeki veya dünyanın başka yerlerindeki diğer antisemitlerden onay alabiliyor ve görüş alışverişi yapabiliyorlar. Önyargılar hakkında bildiğimiz her şey, bu görüşlerin topluluk içerisinde paylaşılmasının ve özellikle de politik veya dini liderlerin belirli bir gruba karşı duyulan nefreti açıkça dile getirmelerinin sonucunda bu tür bir fanatikliğin etkili bir şekilde sürdürüldüğünü ve yayıldığını gösterir.
Dördüncü olarak, internet ve dijital teknoloji antisemitizmin farklı akımlarını bütünleştirerek evrensel bir antisemitizm bileşimini ortaya çıkartıyor. Müslüman antisemitler, demeçlerde ve politik karikatürlerde Filistinlileri çarmıha gerilmiş modern İsa olarak betimlemek gibi Hıristiyan antisemit motifleri benimseyebiliyorlar (Hıristiyanları kendi taraflarına çekebilmek için). Solcu antisemitler, neo-Nazi antisemitler, Hıristiyan ve Arap antisemitler İsrail’i şeytan gibi gösterirken ortak bir amacı paylaşıyorlar.
Beşinci nokta ise dijital teknolojinin aynı zamanda antisemit kısıtlamaları kaldırmış olması. Arap ve Müslüman dünyasında antisemitizmle ilgili kısıtlamaların hiç olmaması – olağan bir şekilde Yahudilerin şeytan gibi gösterilmesi ve canavarlaştırılmaları ve dünyadaki tüm Yahudileri ortadan kaldırma çağrıları – sayesinde antisemitlerin söyledikleri ve düşünülebilir olarak gördükleri eylemler gaddarlık ve öldürücülük bakımından Nazi Almanya’sının ciddi söylemlerinin bile ötesine geçiyor. Bu söylem karşısında sadece İsrail’de yaşayan Yahudiler değil, her yerde yaşayan Yahudiler tehlikededir.
Dijital teknoloji, antisemitizmi dünya çapındaki önyargı altyapısının temel bir parçası haline dönüştürüyor. Antisemitizmle donanmak için tek yapılması gereken, masum bir şekilde veya bilinçli olarak internet tarayıcınıza, “Yahudi” yazmak ve tıklamak.
Ama antisemitizmdeki bu yükseliş bize aynı zamanda yasal yöntemler ve politik baskı kullanarak internet sağlayıcılarının, sosyal medya sitelerinin ve arama motorlarının kendi kullanım şartlarına ve nefret dolu söylemleri yasaklayan demokratik ülkelerin kanunlarına – bu tür kanunlar özellikle Avrupa’da oldukça güçlüdür – sıkı sıkıya bağlı kalmalarını sağlamak gibi mücadele etme yollarını da gösteriyor.
*Daniel Jonah Goldhagen'in yazdığı "Asla Ölmeyen Şeytan: Global Anti-Semitizmin Yükselişi ve Yarattığı Tehlikeler," adlı kitap Little, Brown tarafından henüz yayımlandı. Eski bir Harvard profesörü olan Goldhagen, "Hitler'in Gönüllü Cellatları: Sıradan Almanlar ve Holokost,” adlı kitabın da yazarıdır.
