REKUERDOS DE PURIM EN LOS DIYAS DEL HOLOKOSTO

Dora NİYEGO Judeo-Espanyol
20 Şubat 2013 Çarşamba

Estavamos todos espandidos en muestros bankos asperando ke el diya amaneska. ‘Savesh ke amanyana es Purim?’ les dishe kon una boz sufriyendo, i kon punchadas de ambre en el estomago. ‘Kualo es la diferensia de kada diya, de Purim, Pesah u Yom Kipur?’ respondyo uno de entre mozotros.

Empesimos a diskutar. De kada banko estava salyendo una boz flaka. Enduna la puerta se avyo. El kapo mos dyo a kada uno, un pedaso de pan. En un punto, los mijores amigos se izieron enimigos, komparando su pedasos de pan kon los de otros, i diziendo ke los otros resivieron mas grande pedasos.

Unos kuantos diyas antes, aviya tenido una grande atak de tifus, i muy alta kayntura. Por esta razon, al diya me esperti muy kansado, i komo dezmayado. Empesi a pensar a las fiestas de mi chikes. Rekuerdos del pasado estavan pasando delantre de mis ojos. ‘Es ora de arogar al Dio’ me diziya mi nono. Me tomava de la mano, i me yevava a la Sinagoga.

La boz de mi amigo me esperto de mis esuenyos. Los ermozos rekuerdos disparisyeron de mis ojos. ‘Oy es Purim’ les dishe, ‘devemos de organizar un Minyan, i puede ser ke mos akodramos unos kuantos versos de la Megilla Ester.’

Enduna, las dolores, las punchadas de ambre disparisieron. Kon la poka fuersa ke me aviya kedado, me lavi las manos, i empesi a bushkar amigos para kompletar el minyan. Komo si el Dio kijo ke agamos una mitzva, topimos una kopya del sigundo livro de la Tora, kon la Megilla Ester endjuntos.

Muestra algriya fue inkreyivle. Esto puediya ser un sinyo ke muestra orasyon iva ser resivida en el sielo, i ke la salvasion iva empesar. Muestra emosion estava pujando. Mos olvidimos de la ambre, del friyo, de la suzyor, de todo. Dinguno no estavamos puediendo pensar, ke organizar un minyan, i meldar la Megilla puediya ser danjerozo. Kada punto el kapo puediya entrar en muestra kabana. Mezmo los non relijiozos estavan yenos de emosion de este grande evento.

‘Ken va meldar la Megilla?’. El piango kayo en mi. Me trusheron una manta, i me la echaron enriva los ombros, en lugar de un Talled. İ ansina me topi asentado enfrente de un pedaso de tavla, resitando los versos de la Megilla, vistido kon una uniforma de kampo, i una tovaja enriva la kavesa komo Kipa.

Kuando eskapi de meldar, alevanti las manos al sielo, i de mi par a mi rogi al Dio: ‘Kerido Senyor del Universo, aze un milagro maraviyozo komo lo izites a muestros padres akeyos diyas, i veremos la fin de muestros enemigos’.

Kuando eskapi de meldar la Megilla, todos aplodisaron. Por unos kuantos puntos, mos aviyamos olvidado la terivle realidad del kampo. La ambre, la sufriensa, la muerte, todo aviya disparisido. Empesimos a pensar al futuro. La esperansa ke muy serka el diavlo iva aparejar su fin, i ansi ke la sufriensa de los judyos iva eskapar, mos estava dando grande enerjiya.

Todos trujeron los pedasikos de pan, i de patata, ke aviyan guadrado un diya antes, i empesimos a darlos a muestros amigos, komo regalos de Purim.

Kon grande emosion les dishe a mis ermanos: ‘Keridos judios. Ermanos en la sufriensa. Todos demandaremos solo una koza de muestro padre del Sielo. Al anyo en vinyendo en Yerushalaim’.