Adım adım Yom Kipur 5780-2019

Nazlı DOENYAS Kavram
2 Ekim 2019 Çarşamba

Erev Yom Kipur (9 Tişri) Bu yıl 8 Ekim Salı

Selihot: Yom Kipur’dan hemen önceki sabah - bu yıl 7 Ekim Pazartesi akşam - salı sabahına bağlanırken yine gün ağarmadan önceki saatlerde yapılır.

Yemek mitsvası: Kipur’dan önceki gün ziyafet gibi yemek ve içmek kuralı vardır. Bunları bu kurala uyma niyetiyle yapan kişi, bu günde de oruç tutmuş gibi kabul edilir. Ziyafet gibi yeme ve içmenin amacı, orucu daha rahat geçirmek için olsa bile, bu yemek, mitsvayı yerine getirme hazırlığı olduğu için, başlı başına bir mitsva sayılır.

Mikve: Yom Kipur’dan önceki gün Mikve’ye (Dini kurallara göre tabii sularla hazırlanmış arınma havuzu) girme âdeti vardır. Bunun sebebi, yılın en kutsal gününe, dini olarak arınmış olarak girmektir. Diğer bir sebebi ise, mikve’ye dalıp, yeni doğmuş bir insan olarak çıkmaktır. Aynen teşuva yaptıktan sonra yeni bir insan olarak hayatımıza devam etme niyetinde olmamız gibi.

Seuda Hamafseket: Akşamüstü ‘Oruca Başlama Yemeği’ özenle hazırlanmış ve zengin yemeklerle donatılmış bir sofrada yenilir.

Bayram mumlarının yakılması: Güneş batmadan önce bayram şerefine mumlar yakılır. Mumları yaktıktan sonra şu dua söylenir: “Baruh Ata Ad.Elo-enu Meleh Aolam, Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik ner şel Yom Hakipurim / Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bize Yom Kipur mumlarını yakma mitsvasını veren, Evren’in Efendisi Tanrı’mız, Sen Mübareksin.”

*Bayram mumları yakılmadan yemek ve sonrasında çay kahve vb bitmiş olmalıdır.

Çocukların kutsanması: Yom Kipur’da sinagoga gitmeden önce, artık günün kutsallığı başladığı ve merhamet ve bağışlayıcılık kapıları açıldığı için, anne ve babaların, çocuklarının başının üzerine ellerine koyarak onları kutsaması ve çocuklarının başarısı için dua etme âdeti vardır. (Duaların tam metni ve Türkçe açıklamaları: Kipur s.46 - Gözlem Yayınları-www.gozlemkitap.com)

Yom Kipur yasakları: Şabat’ta yasak olan her şey, Yom Kipur’da da yasaktır. Buna ek olarak yaklaşık 25 saat boyunca yemek içmek, soğuk suyla da olsa yıkanmak, ağzı çalkalamak eşler arası ilişkide bulunmak, vücuda ferahlatıcı losyonlar sürmek, deri ayakkabı giymek yasaktır (deri kemer kullanılabilir).

Arvit: Akşam duasında sinagog beyazlara bürünür. Normalde akşam duası sırasında takılmayan talletler, bu akşam takılır.

Tallet mitsvası sadece gündüz uygulandığı için, güneş battıktan sonra sinagoga gelen bir kişi, tallet berahasını söylemez.

Kal Nidre: Akşam Arvit duası sırasında, Ehal’deki tüm Sefer Tora’lar çıkarılır. Sefer Tora tutan iki kişi ve hazan, vaadleri iptal etme yetkisine sahip olan Bet Din’i temsil eder. Kal Nidre bu akşam ‘üç kez’ tekrar edilir.

Yom Kipur (10 Tişri) Bu yıl 9 Ekim Çarşamba

Netila: Sabah yataktan kalktıktan sonra yapılan Netila-el yıkama duasında, sadece parmakların el ile birleştikleri ekleme kadar olan uç kısmı yıkanır, yüz yıkanmaz, ağız çalkalanmaz.

Birkot Aşahar: Yom Kipur’da deri ayakkabı giyme yasağı olduğu için, Birkot Aşahar-sabah dualarındaki şu kısım söylenmez: “Baruh Ata Ad. Elo-enu meleh Aolam. şeasa li kol Tsorki / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evren’in Kralı, bütün ihtiyaçlarımı karşılayan.”

Sinagog: Bu gün, beyazlar giyilerek sinagoga gidilir ve günün tamamı sinagogda ibadet ederek geçirilir. Yom Kipur duaları bütün senenin en kapsamlı dualarıdır, birçok değişik kısım, eklemeler vardır. Bütün bu özel duaları içeren dua kitabına Mahzor / Döngü adı verilir. (Türkçe Açıklamalı Yom Kipur Mahzoru - Kipur - Gözlem Yayınları, 2006)

Viduy-Al Het: Yom Kipur- gün boyu süren ibadet sırasında yaptığımız günahları itiraf ettiğimiz Viduy ve Al Het defalarca tekrar edilir ve günahlar için af dilenir. Bu itiraflar “çoğul “olarak yapılır: “suçluyuz, haksızlık ettik, başkalarının arkasından kötü konuştuk, kötü öğütler verdik, alay ettik, hor gördük.” Bunlar gibi  daha bir çok maddeden oluşan itirafların çoğul olarak yapılmasının sebebi, hepimizin birbirimizden sorumlu olmamızdır.

Minha-Yona’nın Kitabı: Yom Kipur Minha duasında okunan Yona’nın Kitabı, halkının teşuva yapması sonucu yok olmaktan kurtulan Asur’un Nineve şehrinden bahseder. Kurtuluş halkın oruç tutup çuvallara bürünmesiyle değil, hareketlerini ve yaşam tarzlarını değiştirmeleri sonucu gelir. Ayrıca Yona’nın Tanrı’dan kaçamadığı gibi, insanların yaptıkları da Tanrı’nın gözünden kaçmaz. Buna ek olarak kitapta Tanrı’nın sonsuz merhameti, samimi olarak teşuva yapıldığı takdirde verilmiş olan negatif yargıların bile değişebileceği mesajı verilir.

Neila (17.30): Sadece Yom Kipur’a has olan Neila-kapanış duası, Minha’dan sonra, gün batımına yakın okunur. Neila’dan sonra çalınan Şofar (19.00) ve coşkuyla hep birlikte söylenen “Şema İsrael Ad.Elo-enu Ad.Ehad / Dinle İsrael, Ad. Tanrı’mızdır, Ad.Tek’tir’’ sözleri ile duanın sonuna gelinir.

Avdala: Sinagogda, bir gün evvelden yakılmış mumla yapılır.

Birkat Alevana: İstanbul Sefarad gibi başka bazı cemaatlerin geleneklerine göre Arvit çıkışında Birkat Alevana-Ay Duası okunur.

Suka: Yom Kipur çıkışı, vakit geçirmeden, dört gün sonraki Sukot Bayramı için Suka yapma hazırlıklarına başlanır. Böylece hiç ara vermeden, bir mitsvadan diğer bir mitsva’ya geçilmiş olunur.

Yom Kipur’un ABC’si ve Yom Kipur Felsefesi: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=65&Itemid=30

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Gateway to Judaism, El Gid Para El Pratikante, Yom Kippur-It’s Significance,Laws and Prayers, Every Person’s Guide to High Holy Days, 60 Days-A Spiritual Guide to the High Holy Days, Rosh Hashanah-Yom Kippur Survival Kit, Kutsal Kitap, Sacred Seasons, Yahudilikte İbadet, Kipur(Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org, www.jewfaq.org, www. judaism.about.com, www.torah.org, www.myjewishlearning.com, nleresources.com, iyyun.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün