Una Sivdad En La Argentina Ke Se Yama Moises Ville

Metin DELEVİ Judeo-Espanyol
20 Şubat 2019 Çarşamba

La otra semana resivi un avizo sovre un filmo: “La Jerusalem Argentina”, un filmo de Ivan Cherjovsky i Melina Serber.

Me entereso, por ke saviya ke Salonika se yamava Yerushalayim de los Balkanes i era el solo lugar ke se yamava asi.

Le demandi a mi tiya ke es nasida en Argentina kualo era i ande era este lugar en Argentina. I me disho ke se yama Moises Ville - Sivdad de Moshe. Kero partajar kon vozotros lo ke me ambezi sovre Moises Ville.

A la fin del siglo XIX, las kondisyones difisiles, las persekusyones, los pogromos i las leyes restriktivas kontra las komunidades djudias en el Imperio Ruso Tsarista, empesaron a ser insuportavles para los djudios.   I ansi empeso la emigrasyon de los djudios a syertos paises. Sus dezeyos eran bivir komo ben adam, komo djudio, poder pratikar su relijyon, su lingua i tradisyones. Argentina era uno de estos paises.

En Agosto de 1889, mas de ochosyentos immigrantes djudios orijinaryos de la Podolya, oy Ukranya, dominado por el imperio Tsarista arrivaron al porto de Buenos Aires a bordo de un vapor alman SS Vesser. En este grupo aviya syen i trenta i sesh famiyas ke keriyan instalarsen en los kampos para lavorar komo agrikultores.

Este grupo se instalo en la provinsia de Santa Fe. Despues de esta data, miles de djudios immigraron a la Argentina.  A partir de 1891, la Asosiyasyon de Kolonizasyon Djudia (JCA – Jewish Colonization Association), una enstitusyon filantropika fundido por el Baron Moritz von Hirsch, fasilito la immigrasyon i el asentamyento en syertos paises de destino. I el primer destino fue Moises Ville, el primer  en Argentina. Despues de la Argentina, la JCA instalo i ayudo asentamyentos en Brasil, Canada los Estados Unidos i afilu en la Turkiya. Este episodo de Moises Ville fue konsiderado komo la fundasyon de la vida djudia en la Argentina, i inspiro la kreasyon de la Jewish Colonization Association, ke trusho a la Argentina mas de 30.000 djudios.

Durante la primera mitad del siglo XX, Moises Ville se izo el lugar el mas importante en populasyon djudia de Argentina i un sentro de kultura djudio rekonosido a nivel internasyonal. Moises Ville es famosa por sus sinagogas, teatro, eskolas djudiyas i akademiyas ebreas, bibliotekas i periodikos i revistas, en yiddish i espanyol. A partir de la dekada de 1950, munchos desendyentes de los kolones orijinales empesaron  a abandonar Moisés Ville para bushkar posibilidades de edukasyon superior. Oy en diya, la populasyon djudia en la sivdad es aproksimadamente el 10% del total, ma los testimonyos de la kultura djudia estan prezentes i bivos.

Oy, en Moises Ville, biven apenas syen i sinkuenta desendientes de los pioneros. Se trata de una komunidad ke se apoko, ma muy aktiva, ke no desho la lucha kontra el olvido a fin de onorar los ke se instalaron en el pais i bivyeron komo argentinos, sin abandonar sus raizes djudias.

Los komponentes ke se ven inkluyen un grupo de edifisyos i sitios ke dan testimonyo de la kombinasyon de influensyas ke provyenen de la tradisyon lokal i de las komunidades djudias de la Evropa del este. Entre los edifisyos se topan tres sinagogas, el sentro kultural “Kadima” (kon sala de teatro i biblioteka), la Eskola Ebrea, la Akademiya de Maestros Ebreos, el simeteryo (el primer simeteryo djudio en Argentina), la biblioteka “Baron Hirsch”, la residensya de estudiantes i el ospital. Todos estos edifisyos amostran las influyensas entre las tradisyones i los tipos arkitektural djudios i lokales. Algunos tipos spesifikos, komo las “kazas komunitarias” son tipikos de Moises Ville. El Museo del Asentamyento djudio konserva una rika koleksyon de objetos i dokumentos ke atestan la istorya djudia unika de Moises Ville.

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün