Tikvah Alper, yalnızca bilimsel çalışmalarının büyük bir bölümünü gerçekleştirdiği İngiltere’de değil, uluslararası alanda da kendisinden sonra gelen radyo-biyologlar üzerinde çok büyük ve önemli bir etki yarattı.
Deniz Saygı
Birçok zorluğa ve olumsuzluğa göğüs gererek dünyaca ünlü seçkin bir radyo-biyolog olan Tikvah Alper, 22 Ocak 1909 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Wynberg kentinde doğdu. Alper, Rusya’da yaşanan pogromlardan dolayı göç eden Yahudi bir ailenin dört kızından en küçüğü idi. Durban Kız Lisesinden 15 yaşında mezun olan Tikvah Alper için lise yönetimi, yaşıtları arasında Tikvah’nın entelektüel açıdan sivrildiğini ve onun tanıdıkları ‘en zeki öğrenci’ olduğunu belirtmişti. Bilgiye aç bir ruha sahip olmasının yol açtığı bilimsel başarıları sayesinde liseden erken yaşta mezun olur olmaz Capetown Üniversitesinden matematik ve fizik alanlarında burs kazanan Tikvah Alper, 1929 yılında yüksek lisansını bitirmesinin neticesinde bilimsel çalışmalarını daha da ilerletmek için Berlin’e gitmek üzere Porter Bursu ile ödüllendirildi.
Ekim 1930 tarihinden 1933 yılının kışına kadar Tikvah Alper, Berlin-Dahlem’deki Kaiser Wilhelm Kimya Enstitüsünde doktorasını tamamladı. Bu süreçte Alper’in akademik danışmanı, Avusturyalı Yahudi fizikçi Lise Meitner oldu. Tikvah Alper’in, doktora araştırmasının temelinde ‘alfa parçacıkları’ ile ‘delta ışınları’ konuları yer aldı ve bu doktora çalışmasının ilk bulguları, 1932’de fizik dergisi ‘Zeitschrift fuer Physik’te yayımlandı. Alper’in yapmış olduğu bu çalışma, 1933 yılında ‘The British Association Junior Medal’a layık görüldü.
Güney Afrika’ya dönüş
Almanya’da artan antisemitizm ve ırkçılık politikaları nedeniyle Tikvah Alper, Ocak 1933 tarihinde doğmuş olduğu Güney Afrika Cumhuriyetine dönüp bir bakteriyolog olan Dr. Max Sterne (1906 - 1997) ile evlendi. Bu evlilikten 1935 yılında doğan oğlu Jonathan’ın işitme engelli olması sebebiyle konuşma terapisi alıp işaret dilini öğrendi. Bununla birlikte Tikvah Alper, işitme engelli çocuklar için öğretmenlik de yaptı. Bu dönemde evli kadınların hiçbir şekilde akademik pozisyonlara atanmasına izin verilmediği için Alper, kocası Dr. Sterne ile birlikte evlerinin bahçelerine kendilerine özel küçük bir laboratuvar kurdu. Sonraki yıllarda Johannesburg’da bulunan Witwatersrand Üniversitesinde fizik dersleri veren Tikvah Alper, 1946 - 1947 yılları arasında eşinin burs kazanıp misafir akademisyen sıfatıyla İngiltere’de ders vermesi için davet alması üzerine eşiyle birlikte İngiltere’ye gidip Cambridge Üniversitesinde ‘bakteriyofaj’ın (bakteri bulaştıran bir virüs türü) ışınlanması üzerine araştırmalar yaptı. Alper, ayrıca, Londra’da bulunan Hammersmith Hastanesine bağlı bir laboratuvarda araştırma görevlisi olarak da çalıştı.
1947 yılından sonra ailesi ile birlikte Güney Afrika’ya dönen Tikvah Alper, döndükten sonra Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Ulusal Fizik Laboratuvarına bağlı Biyofizik Bölümünün başına getirildi. Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Ulusal Parti Hükümeti’nin uyguladığı ırkçı-ayrımcılık sistemine karşı gelmesi nedeniyle Tikvah Alper, bölümün başından alındı. Bu sebepten doğan baskı ve dışlanmanın sonucunda Alper ve ailesi, İngiltere’ye yerleşmek için yaşadıkları Güney Afrika Cumhuriyeti’ni terk etmek zorunda kaldı.
İngiltere’de devam eden kariyer
Bilimsel kariyerine İngiltere’de devam eden Tikvah Alper, daha önce de araştırma görevlisi olarak yer aldığı Londra Hammersmith Hastanesinde bulunan MRC Deneysel Radyo - Patoloji Araştırma Biriminden küçük bir hibe aldı. 1953 yılında ise bu birimin ana üyelerinden biri olup 1962’de de birime müdür olarak atandı. Bu görevden 1973 yılında emekli olan Tikvah Alper, 1974’ten 1977’ye kadar emekli olduğu laboratuvarda kıdemli danışman olarak görev aldı. 1979 yılında birçok akademisyene referans olacak ‘Cellular Radiobiology (Hücresel Radyobiyoloji)’ kitabını yayımladı. Alper, yalnızca İngiltere’de değil uluslararası alanda da kendisinden sonra gelen radyo-biyologlar üzerinde çok büyük ve önemli bir etkiye sahiptir.
Tikvah Alper, 1986’da İngiltere’de görülen deli dana hastalığının neden olduğu salgını teşhis etmesiyle dünyaca ün kazandı 1960’lı yıllara dönüp bakıldığında, koyunların ve keçilerin sinir sistemini etkileyen ölümcül bir hastalık olan ‘scrapie’nin, kendisini diğerleriyle aynı şekilde kopyalayamayan bir patojenden (hastalığa sebebiyet veren herhangi bir madde ya da organizma) kaynaklanabileceğini söyleyen ilk bilim insanı da Tikvah Alper’dir. Bu hususta Alper, 1960’ta Mort Elkind ve Neil Gillies ile birlikte Nature Dergisi’nde virüs yapılarına dair bir makale yayınlamıştı. Bu bilimsel çalışmaların sonucunda, 1990’larda, Tikvah Alper ile eşi Max Sterne, ‘scrapie virüsü’nü (koyun ve keçilerin merkezi sinir sistemini etkileyen nörodejeneratif ve öldürücü bir hastalık) yok etmek için ilk kez ışın tedavisini kullanan bilim insanları konumuna geldiler.
Emekliliğinden itibaren 1980’li yılların sonlarına gelinceye kadar seyahat edip şimdiye dek bilmediği dünyaları keşfetmeye çalışan Tikvah Alper, doktora çalışmaları sürecinde akademik danışmanı olan Lise Meitner’ı asla unutmadığını her fırsatta dile getirdi. Hem bilim insanı hem de feminist bir aktivist olarak ölümüne kadar çalışmalarına devam eden Tikvah Alper, 2 Şubat 1995 tarihinde Salisbury’de hayata veda etti.
Kaynakça
Vogt, A.B. (2009, March 1). Tikvah Alper. In Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women’s Archive. Retrieved on October 1, 2015 from http://jwa.org/encyclopedia/article/alper-tikvah
Vogt, Annette. Women Scientists in Kaiser Wilhelm Institutes, from A to Z (Dictionary). Berlin: 1999, 19–20.
http://cshlwise.org/wise-wednesdays/tikvah-alper/
