Hava Nagila, ‘Bizi Mutlu Kıl’ anlamına gelen bir İbrani halk şarkısıdır. Bu Hasidik melodinin, benzersiz bir öyküsü vardır. Bu şarkıyı, bestelendiği zamandan itibaren, Yahudi olsun olmasın dünya üzerindeki bütün milletler, şarkının coşkulu notalarıyla, dans edip eğlenirler.
Sevinelim, sevinelim
Sevinelim ve mutlu olalım.
Şarkı söyleyelim, şarkı söyleyelim,
Şarkı söyleyelim ve mutlu olalım.
Uyanın, uyanın kardeşler,
Mutlu yürek ile uyanın kardeşler,
Uyanın, uyanın kardeşler,
Mutlu yürek ile…
Hava Nagila, ‘Bizi Mutlu Kıl’ anlamına gelen bir İbrani halk şarkısıdır. Bu Hasidik melodinin, benzersiz bir öyküsü vardır. Bu şarkıyı, bestelendiği zamandan itibaren, Yahudi olsun olmasın dünya üzerindeki bütün milletler, şarkının coşkulu notalarıyla, dans edip eğlenirler. Bar ve Bat-Mitsvalarda, düğünlerde ve dünya halklarının kültürel kutlamalarında, bu şarkı mutlaka herkesi şenlendirir.
ŞARKININ TARİHÇESİ
Bütün diğer folklorik veya popüler şarkılarının olduğu gibi, İsrail’in bu en ünlü şarkısı da Doğu Avrupa kökenlidir. Şarkı önce Nigun (sözsüz şarkı) olarak bestelendi. Bukovina’nın (bu günkü Ukrayna) küçük bir kasabası olan Sadigora’da yaşayan, Sadigora Hasidleri tarafından çalınmaya başladı. Sadigoralı Hasidler,1845 yılında buraya yerleşmeye karar veren Reb Yisrael Friedman’ın (1798-1850) Rusya’dan onunla birlikte göç eden müritleriydi. 20.yüzyılın başlarında bu müritlerin büyük bir çoğunluğu, Yeruşalayim’e gelip yerleşince, tabii ki şarkı da onlarla birlikte Eretz İsrael’e geldi… Şarkı ülkede çok sevildi.
Ünlü bir müzisyen ve etnomüzikolog olan, Yahudi müziğinin babası olan Avraham Zvi İdelsohn (1882-1938), Çarlık Rusya’sındaki Fitzburg’da (günümüzde Letonya) doğmuş ilk müzik eğitimini orada kantor (hazan) olarak almıştı. İdelsohn daha sonra Berlin ve Leipzig Konservatuarları’nda klasik müzik eğitimini tamamladı. 1905 yılında, Eretz İsrael’e göç etti, Yeruşalayim’e yerleşti. Burada, müzisyen, müzik öğretmeni ve Yahudi cemaatlerinden birinde kantor olarak faal bir yaşama daldı.
Ateşli bir Siyonist olan İdelsohn, dünyanın dört bir yanından, Yahudi Folkloru müziklerini derlemeye başladı. Kudüs’te yaşayan Rus, Alman, Fas, Yemen ve diğer Yahudi cemaatlerini dolaşarak, fonograf aleti ile tüm şarkıları kaydetti. Ayrıca 2000 yıl sonra, yeniden anavatanlarına dönmeye başlayan Yahudilerin, yurt sevgilerini ve heyecanlarını pekiştirmek için, ortak paydalar bulup, coşabilecekleri yeni, popüler Yahudi müzikleri bestelemeye koyuldu. Böylece hem yeni besteler yaptı, hem de bildik melodilerin üzerine İbranice sözler aplike etti.
Bu modern şarkılar, kısa zamanda dilden dile yayıldı; kibutzlarda ve moşavlarda söylenmeye başlandı. Daha sonra sözleri ve notalarının bir arada bulunduğu kitapçıklar yayınladı. Tüm halkın eline geçen bu kitapçıkların yıldız şarkısı ‘Hava Nagila’ idi.
ŞARKININ SÖZLERİ
İdelsohn, bu şarkıyı ilk kez 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Osmanlı İmparatorluğu’nun, Kudüs Askeri Bandosu’nun şefi iken çaldırmaya başladı. 1918 yılında bu şarkıyı bu kez de, ülkeyi Türklerden alan İngiliz Hükümeti’nin askeri bandosunun şefi olarak yeniden çaldırdı.
Şarkı dört bölümdür; İdelsohn şarkının sözlerini yazarken 118. mizmor’un 24.bölümünden esinlenmişti.
“ZE HA-YOM ASAH ADONAY / NAGİLA VE-NİŞMEHA BO”
“Bu gün Rab’bin yarattığı gündür, / Onun için sevinip, coşalım.”
Mizmor 118/24
Yıllar sonra, İdelsohn’un öğrencilerinden biri olan Kantor Moshe Nathanson, Hava Nagila şarkısının sözlerini kendisinin yazdığını ve hocasına verdiğini iddia etse de, bu söylem tam olarak kesinlik kazanamamıştır. Sonuç olarak bu şarkı, topluluklar arasında çığ gibi yayıldı.
İdelsohn 1922 yılında yayınladığı ‘İbrani Müzikleri Kitabı’nı tüm dünyaya tanıttı. Hava Nagila ‘İbrani Halk Şarkısı’ olarak lanse edildi. Beste ve güftesini yapanlardan söz edilmedi. Anonim bir ezgi haline geldi. 1920 ve 30’larda ABD ile Avrupa Yahudi Cemaatlerinin okullarında ve Eretz İsrael’deki okullarda, müzik dersi kitaplarına Hava Nagila şarkısı girdi. Aynı dönemde kantorlar ve Yahudi folk sanatçıları şarkıyı taş plaklarda yayınladılar.
1940’lardan itibaren Hava Nagila, Yahudilerin düğünlerinde, bar-mitsva’larında ve gençlik kuruluşlarının eğlence gecelerinde çalıp söyledikleri ve Hora dansını neşeyle yaptıkları bir şarkı oldu.
50’li yıllardan itibaren, dünyaca ünlü şarkıcılar; Harry Belafonte, Danny Kaye, Connie Francis, Neil Diamond ve Bob Dylan da bu şarkıya plaklarda ve konserlerinde yer verdiler. Günümüzde Klezmer orkestraları tarafından, Bukovina dönemlerindeki gibi ‘nigun /sözsüz’ müzik olarak çalınmaktadır. Ünlü caz ustaları ise melodiyi caz ezgileri ile renklendirmektedirler.
HAVA NAGİLA (3)
HAVA NAGİLA VE NİSMEHA
HAVA NERANENA (2)
HAVA NERANENA VE NİSMEHA.
URU, URU, AHİM
URU AHİM, BE LEV SAMEAH
URU AHİM, URU AHİM,
BE LEV SAMEAH.
