Yeni normal Paranormal

FED’in paranormal aktivitelerine bu sefer ABD Hazinesi de katılınca normal paraya dair yeni normalde ne olacağını kestirmek biz mortaller için zorlaşıyor. Belki de kolaylaşıyor.

Cüneyt DİRİCAN Ekonomi
20 Mayıs 2020 Çarşamba

ABD Hazinesinin 3 trilyon dolar daha açık vermesine imkân sağlayan bütçe onayı Kongre’den geçti. Gözümüz aydın. Para pınarlarından oluk oluk kâğıt akıyor, adeta pazara nur yağıyor. 2 Ocak 2020 tarihli FED bilançosu 4.175 trilyon dolar. 14 Mayıs itibarı ile aynı bilanço büyüklüğü olmuş 6.934 trilyon dolar. 2008 krizinden sonra bilançoyu beş katına çıkarmıştı. Bu krizde ise ucu açık dedi. Şu anda bilançonun GSYİH’ya oranı %33. En yüksek gördüğü yerde bu rakam %23 seviyelerindeydi. Kısaca ABD ekonomisinin üçte birinin finansmanını FED sağlıyor demek mümkün. Veya bir başka deyişle dünya ekonomisinde baz para %90 seviyelerinde dolar ise kabaca %30’unu dünya finanse ediyor denilebilir. Türkiye’de yurtiçi yerleşiklerin döviz tevdiat hesaplarını 200 milyar dolar alırsak %1’i bize ait bu finansmanın demek mümkün. ABD ekonomisinin finansmanında %1 payımız var. Çoğu şirketin vergi, faiz, amortisman öncesi kar marjı veya sermaye karlılığı %1 değil. Mevduatta %1 fazla faiz alabilmek için kor-a-kor pazarlık yapıldığını düşününce iyi rakam. Bunun adına ise dolarizasyon deniyor. Parasının satın alma gücünü korumak isteyenlerin, enflasyon karşısında reel getirisini korumak için tercih ettiği bir yatırım enstrümanı. Finans doktorunun yorumu: Yukarıdaki cümleleri okuyunca aslında bırak reel getiriyi, anaparayı bile sorgularım ben. Ancak CDS’ler dikkate alınınca bu daha çok döviz rezervi ile alakalı diyor klasik iktisatçılar, kimi hazineci / gazeteci tivitır köşe yazarı ülkemizde. Efendim swaplar düşünce rezervler negatifmiş. Bunu diyenler de eski banka hazinelerinde açık pozisyonlarını swap ile hedge edenler. Ya bankacılık bilmiyorlardı ya da yeni normalde bankacılığı unuttular herhalde. Merkez Bankası banka değil mi yahu. Hem sonra o paraların çoğu yurtiçi yerleşiklerde, yer değiştirdi sadece. 2018 Ağustos’undan bu yana bankalarda 50 milyar dolar DTH artmış. Kalanı da yastık altına ve yastıksız altına gitti. Kaba hesap bile yok bu çığırtkanlarda. İşte salt analitik bilanço gözü ile bakıp yeni normali okuyamayan klasiklere ibretlik örnek karşımızda. Yeni normalde değişmeyecek bazı eski normaller var. Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı’nın borçlarını devir alıp ödediğini, hiç moratoryuma gitmediğini, 19 kez IMF’ye gitse de borcuna sadık bir ülke olduğunu, 1994 krizinde yeri geldiğinde uçaklarla efektif getirildiğini bilmesek inanacağız bu tivitırcılara. Üstelik dünya kur savaşında. TL buna cevap veriyor. Efendim faiz arttırıp reel faiz verirsek düzelirmiş, öyle diyorlar. Faiz arttırınca döviz rezervimiz mi artacak yoksa finansman giderlerimiz mi? Hadi diyelim ki haklısınız, zamanlama diye bir kavramdan da mı habersizsiniz.

Paranormale Gel

ABD Huawei’ye yeni yaptırımlar açıkladı. Ticaret savaşları da devam ediyor. Brexit ve Trump ile zaten küreselleşme bitmişti. COVID-19 bunu resmileştirdi. Artık her ülke kendi başına yetebilir olmanın yolunu arayacak. Nitekim Trump’ın ilk seçim beyannamesinde bu vardı. KOBİ’lerle içeride üretimi canlandırmak. Artık yarı kamusal açık piyasa ekonomisinin izlendiği ülkelerde yeri geldiğinde sermaye hareketlerinde kontrol olmasını beklemek ikinci Trump dönemi ile çok zor olmayacak. Nasıl olmasın ki? Bilanço iki ayda %75 kabaca büyümüş. Hazinenin saçtıklarını buna eklersen piyasada sadece ABD’de iki katı para var. Buna kaydi para, çarpan etkisi, türev ürünler, vb. eklendiğinde bir süre sonra yine yüksek getiri arayacak olan bu fonlar yaşatılmaya çalışılan Washington Konsensüsü ile gelişecek piyasalara akmaya başlayacak. Piyasada yenilen hurmalar sonra tırmalamasın diye dünyada sermaye kontrolü önlemlerini şimdiden düşünmekte fayda var. Keza sermayenin el değiştirmesi sorun değil de kendine yeterli olmak zorunda kalacak ülkelerde hissedarlık yapılarının korunması da önemli. Pekin Konsensüsü biriktirdiği dolar rezervinin saatli bomba etkisini bildiğinden, doğal hedging ile Afrika ve Avrupa’da şirketler, madenler satın alarak tedarik pazarlarını genişletme yoluna giderek, bir yandan da yüksek teknolojide kazandığı (!?) know-how’ı kendi markaları ile çıkararak destekledi. Ve ABD görüyorum diyerek bu son finansman paketleri ile gizli hissedarlık kontrolü adına borsaları tekrardan ayağa kaldırdı. Şimdi karşı atağa geçecektir. Bakalım dijital ekonomi ile reel ekonominin kazananı kim olacak? Petrol vadelileri boşuna eksi olmadı. Yeni normalde daha çok paranormal aktivite göreceğiz dostlar. Siz boş verin klasik iktisatçı tivitır çığırtkanlarını, odaklanacağınız yer burası olsun.

“Ben Saadettin Teksoy”

Paranormal aktivitelerin duayeniydi kendisi eski normalde. Buyurun size döviz rezervi o zaman. Saadettin Teksoy misali şu faiz ve rezerv olayını birlikte bir irdeleyeyim dostlar. Kararı sonra sizler verin sayfanın karşısında. Malum Mandrake’nin merkezi XANADU ise para piyasalarının EDEN’i de FED. Bilanço olmuş 7 trilyon. O koca bilançoda özkaynak 39 milyar dolar, dış varlıkların içerisinde döviz rezervi 41 milyar dolar, altın sertifikası 11 milyar dolar, 76 milyar dolar SDR, IMF parası var. Sadece Mart 2020 dış ticaret açığı 44 milyar dolar. Yani ABD kullanılabilir rezervleri sadece 1 aylık dış ticaret açığını ödeyemiyor. Ama o baz para, canı isterse basabilir türküsünü arkadan duyuyor olmalısınız. Türki Cumhuriyetlerin merkez bankaları ile TL swap anlaşması yapmayı engelleyen var mı? Siz de paranızı bölgesel baz para yaparsınız, sonra sıkıldıkça basarsınız. Üstelik o altın sertifikaları ABD Hazinesine zimmetli Fort Knox’da. Kullanılabilir bile değil. Bunun adı yeni normal değil. Paranormal, ama hep oradaydı o nedenle aslında sadece normal ama anormal. Rezerv konusunu çözdüysek sıra faizde. Sahi şu LIBOR niye SONIA’ya dönüyor? Yoksa küresel bazı bankalar Londra’da 2008 krizi sonrası sığ piyasada faizleri manipüle ettikleri için olmasın. Ki aynı bazı bankalar bırakın işlem yasağı almayı ABD federal mahkemelerinden ceza bile aldılar, daha doğrusu almamak adına uzlaşmaya gitti çoğu. Yani şimdi bunların hiçbirini Ayşe Teyze’ye anlatma, faiz artmalı, IMF gelmeli, döviz rezervi bıdı bıdı de, sürekli aynı cari açık köşe yazıları ile yıllarca halka masal anlat. COVID-19 sonrası yeni normallerde unutmayın dijital ekonomideyiz, kral çıplak, herkes görüyor. Üstelik küreselleşmeyi hala savunup sadece kendi verinize bakamazsınız. 

Normalde Yeniyi ya da Yenilgiyi Kabullenmek

UBER’e hayır deyince belki limitli bir esnaf kazanıyor ama tüketici kaybediyor. Tamam, daha korumacı ve muhafazakâr bir yeni dünyaya gidiyoruz. Ama bu kendi vatandaşının refahı için olmalı. Son sigorta yönetmeliği değişikliği ile acenteler ayağa kalktı. Efendim tekno marketler, operatörler sigorta satmamalıymış. Yıllardır dijital ekonomiye geçin diyen sigorta şirketlerini dikkate alma, koca sektörü yıllarca karlı diye %50 kasko ve zorunlu trafiğe kitle, prim üretiminin GSYİH’ya oranı 30 bin üzeri acentede bile %2’yi geçemesin, şimdi 16 bin acente dışında kimseyi sokmayız de. Tekno market, operatör kasko mu satacak? Bırakın pazar büyüsün, ürün çeşitlensin, finans merkezi olmak adına daha fazla reasürans işlemi yaratalım, sigorta fonlarımız büyüsün ki borsamız büyüsün. Ama yok. Rahmetli Güngör Uras da Milliyet’de bir köşe yazısında PTT’den banka olmaz demişti, sonra gelen tepkiler ile bir başka yazısında özür dilemek zorunda kalmıştı. Hakkari’nin köyünde sigorta satılabilir oldu da fena mı oldu. Yeni normalde ezberleri bozup faizi indirmeliyiz dediğimde, tivitırda Mahfi Hoca bana ezber bozacağız diye yanlış işlere girmemek lazım demişti. 12 saat geçmeden FED’in ilk şok faiz indirimi sonrasında sıfır faizi geldi. Roubini kripto paralar sahtekarlık, balon veya lale soğanı diyor. Kendisi toprağımız sayılır. Ey Toprağım, 39 milyar dolar özkaynağa karşılık veya rezervlerinin 50 katı olan 7 trilyon dolar veya Hazine senedine karşılık borç senedi fiat para balon değilse benim balonlarım vardı diyen Tanju Okan mıdır suçlu. Şirket hissesi yavrulayınca inanacaksın, Bitcoin halving olunca kazanın öldüğüne inanmayacaksın. Hash rate nedir bilmeyen klasik iktisatçılara seslenelim. Dünya değişiyor. Paranormallerle yeni normali iyi ayırt etmek lazım. Değişimi bir gün geliyor, gözle görülmeyen ufacık bir varlık herkese zorla yaptırıyor. Doğanın kendini her gün yenileyip değiştirdiğini gören gözler için buna karşı durmanın imkânsız olduğunu görmek çok zor değil. Hazır sigorta demişken, Haluk Levent’in #dogayamektup #cunkubaskasenyok projesine kocaman bir alkış. Hashtag’e gelen sözlerle şarkı yazacak. Hayranlarından web sitesine gelen sözlerle şarkı yazıp konserlerinde okuyan hologram pop star Hatsune Miku “Müşteri Odaklılıkta” yeni normal, gelişimi ve değişimi kucaklarken ise unutmamamız gereken şey ise “Akdeniz Akşamları” insanın hayatında doğal normal.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün