Bir Örnek Kişi: BEHOR YUDA EFENDİ ESKENAZİ

Naim GÜLERYÜZ Kavram
24 Şubat 2016 Çarşamba

1841’de İstanbul’da doğdu. Çok küçük yaşta yetim kalan Behor Yuda, öğrenimini Hasköy Şule-i Maarif Musevi Okulu’nda ve Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’de tamamladı. Henüz 17 yaşındayken Posta Müdürlüğü Telgraf İdaresi Hukuk Bürosunda göreve başladı, daha sonra Hariciye Nezareti, oradan da Maden ve Orman Nezareti Yabancı Muhaberat Bölümü’ne atandı. Özellikle yazı üslubu ile dikkati çeken Behor Yuda,   1868’de Şurayı Devlet Muavinliğine atanarak üst düzey yönetici sınıfına dâhil oldu. Behor Yuda Efendi, 1873’te Şurayı Devlet [Danıştay] üyeliğine seçildi. Bir dönem İstinaf Mahkemesi üyeliği de yaptıktan sonra Kasım 1875’de yeniden Şurayı Devlet üyeliğine getirildi.

Ekim 1879’da İstanbul Şehremini Muavini [Belediye Başkan Yardımcısı] oldu. Uzun yıllar sürdürdüğü bu görevde, büyük kolera salgınını önlemekte gösterdiği başarılı hizmetinden dolayı 1904’te gümüş imtiyaz madalyası ile ödüllendirildi. 1908’de Osmanlı Meclis-i Ayan üyesi [senatör] olarak atanan ve meclis feshedilinceye kadar görevine devam eden Behor Yuda Efendi Eskenazi, Sevr Antlaşması’nı tanımayı reddeden nadir senatörlerden biridir. Değişik komisyonlara seçilen Behor Efendi Ayan Meclisinde, Anayasa’da 1909 dönemi değişikliklerinden geri dönülmesini talep eden Damat Ferit Paşa’nın tasarısına şiddetle karşı çıktı.

Osmanlı Parlamentosunun 1920’de feshinden sonra emekliye ayrıldı. Cumhuriyet Hükümeti, uzun yıllar boyunca devlete yaptığı yararlı hizmetlerini tanıyarak kendisine yaşamını sürdürebilecek bir emekli maaşı sağladı.

1872-1898 yılları arasında Hahambaşılık Meclis-i Cismani üyesi olan Behor Efendi Eskenazi, defalarca bu kurulun başkanlığına seçildi. Hahambaşı Kaymakamı Moşe Levi’nin her gün makamına muntazaman gitmemesine tepki olarak da 1898 yılında görevinden istifa etti.

Belediye başkanlığı muavinliği sırasında, kaşer et üzerindeki gabella harcının uygulanma esaslarını düzenledi.

Türkçe, Fransızca, İngilizce ve İbraniceye hakkıyla vakıf olan ancak evlenmeye vakit bulamayan Behor Efendi Eskenazi, 7 Ağustos 1927’de, 86 yaşında yaşama veda etti.

(Ayrıntılı bilgi için: Naim A. Güleryüz, Toplumsal Yaşamda Türk Yahudileri, Gözlem, 2012 ve 2014)