St. Just-le-Martel, karikatürcülerin ve karikatür meraklılarının iyi bildikleri, Fransa’nın Limoges kentine yakın küçük bir kasabadır. Her yıl, eylül ayının sonunda St. Just’te 15 gün süren bir karikatür şenliği yaşanır. Festival boyunca dünyanın çeşitli ülkelerinden akın eden çizerler eserlerini sergiler, birbirleriyle ve hayranlarıyla buluşur, kitap ve karikatürlerini imzalarlar.
Bu yıl 34’üncüsü düzenlenen St. Just Karikatür Festivali’nin açılışı 25 Eylül Cuma akşamı yapıldı. Ancak açılışta neşeden ziyade hüzün hâkimdi. Charlie Hebdo katliamının üzerinden geçen sekiz ay yaraların kapanmasına yeterli olamadı. Nitekim geçmiş yılların müdavimleri arasında olan beş merhum karikatüristin gülümseyen portreleri daha girişte ziyaretçileri ‘bizi unutmayın’ diye karşılıdı.
Festival Komitesi Başkanı ve 25 yıl boyunca kasabanın belediye başkanlığını yapmış olan Gérard Vanderbroucke açılış konuşmasında, “Burası bir anma yeri değil, sanırım bu tanımdan kendileri de hoşlanmazdı, burası bir ailenin buluşma yeridir” diyerek salondaki ağır havayı yumuşatmaya çalıştı. Ne var ki daha sonra söz alan merhum karikatürcüler Tignous ve Wolinski’nin dul eşleri ile Honoré’nin kızının kısa konuşmaları davetlileri ister istemez o meşum 7 Ocak gününe götürdü.
Suikast kurbanlarından George Wolinski’nin eşi Maryse, kocasının çalışma odasını St. Just’e bağışlamış. Ünlü çizerin çalışma masasıyla kişisel eşyalarının teşhir edildiği oda, pencereden görünen manzarasına kadar Wolinski’nin çalışma odasının birebir kopyası.
Festival müdavimlerinin görmeye alışkın olmadıkları bir diğer yenilik ise salonların girişlerinde bekleyen güvenlik elemanlarıydı. Zaten Tignous’un eşi Chloé, kısa konuşmasının sonunda konuya değinmeden geçemedi, “Bundan böyle karikatür istiyorsanız, önce güvenliği sağlamalısınız” dedi.
Charlie Hebdo katliamından sağ kurtulan karikatürcülerden Coco ise bu yılki festivale katılacak sanatçılar listesinde olmasına karşın, güvenlik nedeniyle kesin tarih vermemiş.
Bu yılın afişini Venezuelalı sanatçı Rayma’nın karikatürü süslüyor. Her yıl bir karikatürcüye yörenin simgesi olan bir canlı inek armağan ediliyor. St. Just’de bu yılın ‘Altın İnek’ sahibi Rayma! Çekingen bakışlı bu yetenekli genç kadın, muhalif çizgileri nedeniyle tam bir yıldan beri işsiz, Venezuela’da karikatürlerine yer verecek mecra bulamıyormuş.
Salonlarda sergilenen karikatürlerin hemen tamamında ifade özgürlüğü konusu işlenmiş. Hatta çocukların çizimlerine ayrılan bölümde bile tema aynı… Dünyadan çeşitli karikatürcülerin ve ‘Cartooning for Peace’ ile ‘FECO’ karikatür kuruluşlarının üyelerinin yer aldığı sergilerde ABD, Avustralya, İsrail, İtalya ülke olarak katılıyorlar. İsrail’in sergisini İsrail Karikatürcüler Derneği hazırlamış. Sergi, tanınmış İsrailli karikatürcülerin tasarladıkları çeşitli Charlie Hebdo kapaklarından oluşuyor. İki İsrailli karikatürcü, Yuval Caspi ile Reshet Nimrod sergilenen eserleri dergi formatında ziyaretçilere ücretsiz olarak dağıtıyorlar. Dernek başkanı Reshet Nimrod (Nimi), İsrail’de doğmuş olmasına karşın Türkçeyi anlıyor. Ailesi altmışlı yıllarda İsrail’e yerleşmiş, evlerinde hâlâ Türkçe konuşuluyormuş. Türk mutfağına hayranlığını ise beni her gördüğünde dile getirmekten kendini alamıyor. İsrail’i temsil eden bir diğer sanatçı ise Şalom okurlarının yakından tanıdıkları Michel Kichka. O da her fırsatta Türkiye’ye olan özlemini dile getirerek, “Beni yeniden ne zaman davet edeceksiniz?” diye soruyor.
Kişisel sergilerin arasında ise tanıdık bir isim göze çarpıyor: Cumhuriyet Gazetesi çizeri Semih Poroy.
Poroy, festivalde ülkemizi temsil eden yegâne çizerimiz. Dünyanın en ünlü çizerlerinin yer aldığı, kasabanın spor salonunun ortasında, kendisine ayrılmış olan köşede sanatçının toplam sekiz adet karikatürü sergileniyor.
34. St. Just-le-Martel Karikatür Festivalindeki sergi ve etkinlikler 25 Eylülden 4 Ekim Pazar akşamına kadar sürdü.
