Espanya Esta Dando Nasionalidad Espanyola A Los Judios Sefaradis

Dora NİYEGO Judeo-Espanyol
17 Nisan 2014 Perşembe

El eskridor İvan Stavans del periodiko New York Times, esta diziendo ke un amigo sefaradi le disho ke su famiya dainda esta guadrando la yave de la kaza en Espanya ke sus antepasados fueron ovligados a abandonar.

El governo espanyol anonso su desizion de dar nasionalidad espanyola a los judios sefaradis ke fueron ekspulzados en el anyo 1492. Segun el ministro de justisya del pais, esta mueva ley es la entison del governo de korijar ‘el mas grande yerro de la istorya espanyola’. Se esta estimando ke va aver mas de 150 000 aplikasiones por esta ley.

Kon esta mueva ley, Espanya esta dando ‘nasionalidad otomatika’ a los sefaradis. Esto kere dizir ke los sefaradis no vana ser ovligados a deshar la nasionalidad del pais ande estan biviendo, i no vana ser ovligados a bivir en Espanya.

Espanya ya se aviya ekskuzado mas antes por la ekspulzion. En el anyo 1992, en las aktividades de ‘Los Kinyentos Anyos de la Ekspulzion’, Espanya se prezento komo una nasion ke tiene remorsos, i ke kere pagar por sus pekados. El Rey Juan Carlos, se metio una kipa a la kavesa, i izo sus orasiones en una Sinagoga de Madrid, endjuntos kon el Prezidente de İsrael, Haim Herzog. El rey aviya dicho ke los sefaradis tienen un lugar en la Espanya moderna. La idea de dar nasionalidad espanyola a los sefaradis estava en el program del governo, ma no se realizo por siertas razones.

Los sefaradis ke fueron ekspulzados de Espanya en el anyo 1492, floresieron en la rejion Mediteranea, i kon tiempo, se ekstendieron asta el Oriente Medio, Amerika, Turkiya, los Paises Bashos, el Notre de Afrika, i İtalya. Las tradisyones de los sefaradis (komo tradisiones de kuzina, muzika, literatura) fueron uno de los elementos presipales del Emperio Otomano. Ladino, la lingua ke los sefaradis prezervaron por kinyentos anyos, es una lingua serka al espanyol ke se avlava en Espanya en el kinzien siglo. Esta lingua se eskrivia en karakteres ebreos, i se avlava en dialektos rejionales, kon biervos de munchas linguas meskladas en esta lingua.

El governo de Espanya esta pensando ke kon esta ley, el turizmo del pais se va reanimar. Los sefaradis vana deskuvrir la erensia sefaradi de Espanya. Ma, segun el eskridor, las Sinagogas i los simeterios judios ne estan en buen estado. Fin agora, Espanya no dio emportansa a la erensia sefaradi. En los gides turistikos, poko sitios sefaradis estan enumerados, i munchos estan en dezorden. Los turistos ke estan vijitando la sivdad Toledo, no estan kontentes, porke la enformasion en los broshures esta yena de yerros. Munchos sitios estan abandonados. Mezmo la Sinagoga de Transito, ke fue konstruida por el trezorero del rey, Samuel Ha-Levi Abulafia, esta abandonada.

La propozision de Espanya a los sefaradis, fue resivida kon grande entuziazmo en siertos paises. Un pasaporto por la Union Evropeena no es una okazion ke viene kada diya. Siertas komunidades sefaradis estan kalkulando los benefisios posivles de este pasaporto.

En los anyos dalkavo, uvo un renasimiento kultural sefaradi, la mas grande parte siendo en los Estados Unidos i en İsrael. Los programes akademikos, los festivales de muzika, i de eventos literarios estan kresiendo de diya en diya.

De otra parte, es siguro ke, esta ley ke Espanya esta kitando, va ayudar muncho al developamiento de la kultura sefaradi en el futuro.